Dobre nastroje konsumentów w Unii Europejskiej

Wyniki badania nastrojów konsumenckich GfK Consumer Climate Europe za drugi kwartał 2017 roku

Warszawa, 9 sierpnia 2017 r. – Dobre nastroje europejskich konsumentów utrzymały się także w drugim kwartale 2017. Na początku roku poziom wskaźnika nastrojów konsumenckich dla 28 państw UE osiągnął najwyższą wartość od dziewięciu lat i obecnie pozostał na tym wysokim poziomie. Pod koniec czerwca wyniósł 19,1 punktu.

Jednocześnie po raz kolejny odnotowano duże zróżnicowanie, zarówno w odniesieniu do trzech składowych wskaźnika – oczekiwań gospodarczych, oczekiwań dochodowych i skłonności do zakupów, jak również z punktu widzenia poszczególnych krajów. Podczas gdy w Niemczech i Francji wskaźniki nastrojów osiągają szczyty, w niektórych państwach Europy Wschodniej, w tym w Polsce i Czechach, nastroje stygną.

Niemcy: oczekiwania gospodarcze na najwyższym poziomie od trzech lat
W drugim kwartale bieżącego roku oczekiwania gospodarcze konsumentów niemieckich sięgnęły najwyższego poziomu od trzech lat. Pod koniec czerwca wskaźnik osiągnął wartość 41,3 punktu. Tak wysoki poziom zanotowano ostatnio w lipcu 2014 roku, który wyniósł wtedy 45,9 punktu. Pomimo zagrożeń, takich jak możliwe restrykcje handlowe wprowadzone przez rząd Stanów Zjednoczonych czy wstępne negocjacje dotyczące Brexitu, optymizm dla gospodarki pozostał w Niemczech nienaruszony.

Za sprawą bardzo dobrych prognoz dla niemieckiego rynku pracy, w czerwcu wzrosły również oczekiwania dochodowe. W odniesieniu do wartości z marca, wartość wskaźnika zwiększyła się o 16,8 punktu, osiągając rekordowy poziom 60,2 punktu. Nie odnotowano dotychczas tak wysokiej wartości wskaźnika. Badanie Consumer Climate jest prowadzone w Niemczech od 1991 roku.

Wartość wskaźnika skłonności do zakupów utrzymała się na wysokim poziomie. Wzrosła o 2,4 punktu w porównaniu z poprzednim kwartałem oraz o 3,5 punktu wobec poziomu z roku ubiegłego, osiągając w czerwcu poziom 57,9 punktu. Jednym z głównych powodów tak dobrego wyniku jest wyjątkowo stabilna sytuacja na rynku pracy.

Francja: wzrost wskaźników po zwycięstwie Emmanuela Macrona
Zwycięstwo w wyborach prezydenckich E. Macrona przyczyniło się do wzrostu oczekiwań gospodarczych we Francji. W czerwcu wartość wskaźnika wzrosła do poziomu 49,1 punktu, najwyższego od czasów rozpoczęcia we Francji badania Consumer Climate w 1986 roku. W porównaniu z rokiem ubiegłym, wskaźnik wzrósł o 48,6 punktu, natomiast w porównaniu z końcem pierwszego kwartału 2017 – o 37,9 punktu. Francuscy konsumenci są zdania, iż działania nowego prezydenta przyczynią się do poprawy sytuacji gospodarczej kraju.

W związku ze zwycięstwem E. Macrona oczekiwania dochodowe konsumentów we Francji osiągnęły pod koniec czerwca poziom 2,7 punktu. To wyraźny wzrost o 15,7 punktu w porównaniu z rokiem ubiegłym oraz o 12,6 punktu w porównaniu z pierwszym kwartałem bieżącego roku.

Podobną tendencję zaobserwowano w odniesieniu do skłonności do zakupów. Pod koniec pierwszego kwartału roku wartość wskaźnika wyniosła 8,4 punktu, natomiast na koniec czerwca osiągnęła poziom 25,5 punktu – najwyższy od kwietnia 2001 roku. W porównaniu z rokiem ubiegłym oznacza to wzrost o 23,5 punktu.

Wielka Brytania: Brexit osłabia nastroje konsumenckie
Oczekiwania gospodarcze w Wielkiej Brytanii nadal odnotowują spadek. W porównaniu z rokiem ubiegłym wartość wskaźnika spadła o 14,8 punktu i utrzymała się na poziomie -20,7 punktu, wyraźnie wskazując na niepewność brytyjskich konsumentów wobec nadchodzącego Brexitu.

Jeszcze większy spadek zanotowały oczekiwania dochodowe. W porównaniu z końcem czerwca 2016 roku wartość wskaźnika spadła o 21,2 punktu, osiągając poziom -2 punktów. W odniesieniu do pierwszego kwartału bieżącego roku oznacza to spadek o 3,2 punktu.

Podobna sytuacja miała miejsce w przypadku wskaźnika skłonności do zakupów, który pod koniec drugiego kwartału spadł do poziomu 3,5 punktu. Była to najniższa wartość odnotowana od października 2014 roku, która wyniosła wtedy -5,7 punktu.

Włochy: utrzymuje się negatywny trend nastrojów konsumenckich
Konsumenci we Włoszech wykazują jedne z najbardziej pesymistycznych nastrojów wśród krajów Unii Europejskiej. W drugim kwartale roku oczekiwania gospodarcze we Włoszech spadły w porównaniu z analogicznym okresem w roku ubiegłym o 24,2 punktu do poziomu -55,5 punktu. Była to najniższa wartość spośród wszystkich krajów UE biorących udział w badaniu.

Włoscy konsumenci negatywnie oceniają sytuację dochodową w najbliższych miesiącach. W porównaniu z końcem czerwca 2016 roku, wartość wskaźnika spadła o 10,8 punktu do poziomu -17,9 punktu. Biorąc pod uwagę wyniki za pierwszy kwartał roku oznacza to spadek o dziewięć punktów. Włoscy konsumenci są zdania, że w najbliższej przyszłości ich sytuacja dochodowa nie ulegnie poprawie.

Trend spadkowy zaobserwowano również w przypadku skłonności do zakupów w porównaniu z analogicznym okresem w roku ubiegłym – wartość wskaźnika obniżyła się o 16,9 punktu. Natomiast w odniesieniu do końca pierwszego kwartału bieżącego roku wskaźnik poprawił się i jego wartość wzrosła o 5,3 punktu, osiągając poziom 3,7 punktu.

Hiszpania: pozytywny trend dla wszystkich wskaźników
W drugim kwartale 2017 roku oczekiwania gospodarcze hiszpańskich konsumentów uległy poprawie. Pod koniec czerwca wskaźnik wzrósł do poziomu 24,9 punktu. W porównaniu z poprzednim kwartałem odnotowano niewielki wzrost o 1,6 punktu, który był znacznie bardziej zauważalny w porównaniu z rokiem ubiegłym, w którym wyniósł 8,2 punktu.

Niewielka poprawa dotyczy również oczekiwań dochodowych, które wzrosły do poziomu 14,1 punktu. W porównaniu z poprzednim kwartałem oznacza to wzrost o 3,6 punktu oraz o 1,1 punktu w odniesieniu do analogicznego okresu w roku ubiegłym. Polepszenie się rynku pracy sprawia, że konsumenci spodziewają się również poprawy sytuacji gospodarczej.

W drugim kwartale roku hiszpańscy konsumenci wykazali bardziej optymistyczne nastroje wobec skłonności do zakupów. Mimo iż wskaźnik utrzymał wartość ujemną, odnotował wzrost o 6,5 punktu w porównaniu z rokiem ubiegłym oraz o 2 punkty w odniesieniu do końca pierwszego kwartału, osiągając poziom -1,7 punktu.

Portugalia: wysoki poziom oczekiwań gospodarczych i oczekiwań dochodowych
Optymizm portugalskich konsumentów utrzymuje się na wysokim poziomie. Oczekiwania gospodarcze pobiły rekord zanotowany w styczniu 1992 roku i osiągnęły poziom 39,4 punktu. Dzięki dobrej sytuacji gospodarczej z końcem czerwca Portugalia z wyprzedzeniem spłaciła pożyczkę, którą otrzymała od Międzynarodowego Funduszu Walutowego (IMF) w 2011 roku.

Utrzymał się też pozytywny trend oczekiwań dochodowych. Pod koniec czerwca zanotowano historycznie wysoką wartość 29,5 punktu. W porównaniu z rokiem ubiegłym oznacza to wzrost o 12 punktów. Wzrost w pierwszym kwartale roku wyniósł około 4 punktów.

Odnotowano również znaczną poprawę skłonności do zakupów. Pod koniec czerwca wskaźnik wyniósł 4,1 punktu, odnotowując wzrost o 25,9 punktu w porównaniu z analogicznym okresem w roku poprzednim oraz o 13,9 punktu w odniesieniu do poprzedniego kwartału.

Belgia: utrzymuje się pozytywny trend oczekiwań gospodarczych
Pod koniec drugiego kwartału 2017 roku nastroje belgijskich konsumentów w odniesieniu do oczekiwań gospodarczych były znacznie bardziej optymistyczne niż w roku ubiegłym. Wartość wskaźnika wzrosła o 20,9 punktu do poziomu 14,2 punktu. Jest to kontynuacja pozytywnego trendu z pierwszego kwartału – pod koniec marca wskaźnik osiągnął wartość 13,8 punktu.

W porównaniu z końcem pierwszego kwartału oczekiwania dochodowe spadły o około 11 punktów do poziomu -8,1 punktu. Był to wynik lepszy niż rok wcześniej – w połowie 2016 roku wartość wskaźnika wyniosła -17,6 punktu.

Belgijscy konsumenci podchodzą do kwestii dokonywania większych zakupów z ostrożnością. W porównaniu z rokiem ubiegłym wskaźnik utrzymał się na poziomie 13,5 punktu, jednak pogorszył się o 3,1 punktu w odniesieniu do pierwszego kwartału roku.

Grecja: nieznaczna poprawa nastrojów konsumenckich
W drugim kwartale roku oczekiwania gospodarcze w Grecji pozostały na niskim poziomie. Wskaźnik poprawił się jednak w porównaniu do pierwszego kwartału bieżącego roku o 7,6 punktu, a w odniesieniu do analogicznego okresu w roku ubiegłym – o 1,6 punktu. Większy pesymizm wobec rozwoju gospodarczego w swoim kraju wykazują jedynie Włosi.

W kwestii oczekiwań dochodowych sytuacja wygląda podobnie. Wskaźnik nie zanotował poprawy w porównaniu z pierwszymi trzema miesiącami roku i wciąż utrzymuje ujemną wartość -42,9 punktów. W porównaniu z analogicznym okresem w roku ubiegłym, wartość wskaźnika wzrosła o 1,5 punktu.

Z kolei wskaźnik skłonności do zakupów stale utrzymuje się na niezmienionym poziomie -44,9 punktów – zarówno w porównaniu z rokiem ubiegłym, jak i pierwszym kwartałem roku bieżącego. Jest to najniższa wartość wśród krajów objętych badaniem. Jedną z głównych przyczyn tej sytuacji jest utrzymujący się w Grecji kryzys gospodarczy i finansowy.

Austria: wyraźny wzrost oczekiwań gospodarczych
W Austrii w drugim kwartale bieżącego roku utrzymał się pozytywny trend oczekiwań gospodarczych. W porównaniu z końcem marca wartość wskaźnika wzrosła o 7,4 punktu i osiągnęła poziom 18,7 punktu. Znaczny wzrost o 48,6 punktu w porównaniu z rokiem ubiegłym pokazuje, że austriaccy konsumenci wciąż optymistycznie oceniają kwestię rozwoju gospodarczego.

Większy optymizm można zaobserwować w oczekiwaniach dochodowych. W porównaniu z końcem pierwszego kwartału w połowie roku wartość wskaźnika wzrosła o 18 punktów, osiągając poziom 30,6 punktu. W roku ubiegłym wskaźnik znajdował się na równie wysokim poziomie, odnotowując wartość 28 punktów.

W ciągu pierwszych trzech miesięcy roku niewielki wzrost zanotował również wskaźnik skłonności do zakupów. Pod koniec czerwca jego wartość wzrosła niemal o 4 punkty, osiągając poziom 22,8 punktu.

Polska: nieznacznie gorsze prognozy
W drugim kwartale 2017 roku oczekiwania gospodarcze polskich konsumentów wykazały nieznaczny spadek w porównaniu z pierwszymi trzema miesiącami roku. Wskaźnik obniżył się o 2,8 punktu do poziomu 18,9 punktu. Oznacza to nieznaczny wzrost o 2,1 punktu w porównaniu z analogicznym okresem w roku 2016. W porównaniu z ogólnym wynikiem dla całej UE, oczekiwania gospodarcze w Polsce utrzymują mocną pozycję.

Z kolei w zakresie oczekiwań dochodowych, w porównaniu z poziomem półrocznym z 2016 roku, spadek wyniósł 10,4 punktu, Biorąc pod uwagę poziom z marca bieżącego roku, wskaźnik obniżył się o niemal 6 punktów do poziomu 25 punktów.

Po mocnym pierwszym kwartale wyraźnie zmalała skłonność do zakupów, notując spadek o 12 punktów i osiągając poziom 6,6 punktu. Obecna wartość plasuje się tuż nad poziomem z drugiego kwartału 2016 roku, w którym wyniosła 5,9 punktu.

Czechy: słabną nastroje konsumenckie
Po mocnym pierwszym kwartale roku oczekiwania gospodarcze wśród czeskich konsumentów znacznie osłabły pod koniec czerwca. Wartość wskaźnika spadła o 19,1 punktu do poziomu 18,1 punktu. Rok temu wskaźnik wynosiła 15,6 punktu.

Spadek optymizmu, który mimo wszystko znajduje się na względnie wysokim poziomie, zauważyć można również w kwestii oczekiwań dochodu. Mimo iż w lutym odnotowano historycznie wysoką wartość 59,5 punktu, pod koniec czerwca spadła ona do poziomu 40,8 punktu. Rok wcześniej wynosiła 43,6 punktu, a więc 2,8 punktu więcej niż obecnie.

Nieznacznie zmalał również wskaźnik skłonności do zakupów. W porównaniu z końcem pierwszego kwartału, jego wartość obniżyła się o ponad 4 punkty, osiągając poziom 14,7 punktu. W tym samym okresie w roku ubiegłym wskaźnik notował wartość 21,8 punktu, spadek wyniósł więc wartość ponad 7 punktów.

Słowacja: spadek wszystkich wskaźników
W porównaniu z końcem marca bieżącego roku oczekiwania gospodarcze na Słowacji spadły o 2,3 punktu, osiągając poziom 17,3 punktu. Jest to wartość o 5,6 punktu mniejsza niż w 2016 roku.

Obniżyły się również oczekiwania Słowaków wobec dalszej poprawy sytuacji dochodowej. Dokładnie rok temu wskaźnik zanotował poziom o dwa punkty wyższy niż obecnie. W porównaniu z pierwszym kwartałem 2017 roku spadek wyniósł niemal 4 punkty wobec względnie wysokiego poziomu 25,4 punktu.

Skłonność do zakupów słowackich konsumentów pokazuje podobną zmianę: w porównaniu z połową 2016 roku wskaźnik obniżył się o 10,4 punktu, a w porównaniu z końcem pierwszego kwartału – spadł o 8 punktów do poziomu 4,6 punktu.

Słowenia: utrzymuje się pozytywny trend
W drugim kwartale roku wzrosły oczekiwania gospodarcze słoweńskich konsumentów. W porównaniu z końcem marca wartość wskaźnika zwiększyła się o 4,9 punktu, osiągając poziom 24 punktów. W odniesieniu do roku ubiegłego oznacza to wzrost o 26 punktów – co podkreśla zwiększający się wśród słoweńskich konsumentów optymizm.

W porównaniu rok do roku zanotowano również wyraźny wzrost wskaźnika oczekiwań dochodowych, którego wartość zwiększyła się o 19,3 punktu do poziomu 24,8 punktu, co odzwierciedla poprawę nastrojów konsumenckich na Słowenii – konsumenci liczą na poprawę sytuacji dochodowej.

W kwestii skłonności do zakupu pod koniec czerwca zanotowano rekordowy poziom od dziesięciu lat. Wskaźnik wzrósł w porównaniu z końcem marca bieżącego roku o niemal dziesięć punktów do poziomu 24,8 punktu, a w porównaniu z wynikami z zeszłego roku zwiększył się o ponad 22 punkty.

Bułgaria: nastroje konsumenckie nieznacznie słabną
Oczekiwania gospodarcze w Bułgarii były na początku roku pozytywne. Jednak pod koniec czerwca spadły o ponad 5 punktów, osiągając poziom -7,8 punktu. W porównaniu rok do roku wskaźnik utrzymał się na stabilnym poziomie.

Oczekiwania dochodowe wśród bułgarskich konsumentów również zanotowały spadek – w porównaniu z końcem pierwszego kwartału o niemal 6 punktów.

Nieznaczny wzrost odnotowała skłonność do zakupów. Wskaźnik na poziomie 16,4 punktu był niemal identyczny, jak pod koniec czerwca w roku ubiegłym, a w porównaniu z końcem marca poprawił się o dwa punkty.

Rumunia: pogorszenie dobrych wyników z pierwszego kwartału
Pod koniec drugiego kwartału oczekiwania gospodarcze konsumentów w Rumunii zanotowały spadek w porównaniu z końcem marca o ponad 11 punktów do poziomu 7,2 punktu, co nieznacznie osłabiło mocny początek roku. W roku ubiegłym wartość wskaźnika była o ponad 3 punkty niższa.

W drugim kwartale roku oczekiwania dochodowe w Rumunii również odnotowały trend spadkowy. W porównaniu z końcem marca wskaźnik zanotował spadek o ponad 7 punktów do poziomu 26,3 punktu. W roku ubiegłym oczekiwania rumuńskich konsumentów odnośnie poprawy sytuacji dochodowej wynosiły 18,5 punktu.

Drugi kwartał roku wykazał również słabnącą skłonność do zakupów. Wartość wskaźnika wyniosła 5,6 punktu, co oznacza spadek o niemal 10 punktów w porównaniu z końcem marca, w którym wynosił ponad 16 punktów. W analogicznym okresie w roku ubiegłym skłonność do zakupów wyniosła 3,4 punktu.

Informacje o badaniu
GfK Consumer Climate Europe jest badaniem nastrojów konsumenckich prowadzonym w krajach Unii Europejskiej i współfinansowanym przez Komisję Europejską. Co miesiąc ankietowanych jest około 40 000 respondentów we wszystkich 28 państwach członkowskich. Barometr jest zagregowanym wskaźnikiem wyliczanym według niezmienionej formuły od 1985 roku.

Z comiesięcznego zestawu 12 pytań, do opracowania głównego indeksu nastrojów wybrano pięć składowych – oczekiwania gospodarcze, cenowe i dochodowe, skłonność do zakupów oraz do oszczędzania.

Indeks jest obliczanych w następujący sposób:

• Podstawą obliczania poszczególnych składowych są salda odpowiedzi pozytywnych i negatywnych udzielanych poszczególnych pytaniach – składowych indeksu.
• Sumy pozytywnych odpowiedzi (np. sytuacja finansowa gospodarstwa domowego poprawi się w istotny sposób) jest odejmowany od sumy odpowiedzi negatywnych (np. sytuacja finansowa gospodarstwa domowego pogorszy się w istotny sposób).
• W kolejnym kroku, sumy są ujednolicane przy wykorzystaniu standardowych metod statystycznych, a następnie przeliczane tak, że długoterminowa średnia wskaźnika wynosi 0 punktów, przy teoretycznym zakresie wartości od +100 do -100 punktów. Na podstawie empirycznych danych gromadzonych od 1980 roku do analiz przyjmuje się wartości składowych w przedziale +60 i -60 punktów.
• Dodatnia wartość składowej świadczy o ocenie tej zmiennej powyżej średniej w ujęciu długookresowym; odwrotna sytuacja ma miejsce dla wartości ujemnych. Standaryzacja ułatwia porównywanie wyników z różnych krajów, likwidując różnice kulturowe, charakterystyczne dla danej populacji.