Polacy oszczędzają na czarną godzinę, rezygnując z bieżących przyjemności

Polacy coraz ostrożniej podchodzą do swoich finansów, traktując oszczędności przede wszystkim jako poduszkę bezpieczeństwa na wypadek nieprzewidzianych zdarzeń – wynika z badania przygotowanego na zlecenie BIG InfoMonitor. Zdecydowana większość gromadzonych środków (75 proc.) ma chronić przed niespodziewanymi wydatkami lub utratą dochodu – cel ten dominuje w planach oszczędnościowych. Jednocześnie niestabilna sytuacja ekonomiczna zmusza aż jedną trzecią dorosłych do regularnego sięgania po te rezerwy w celu pokrycia podstawowych kosztów życia.

• 32 proc. Polaków musiało w ciągu ostatniego półrocza sięgnąć do własnych oszczędności, aby sfinansować podstawowe potrzeby
  
  
• 75 proc. oszczędności Polaków jest gromadzone jako zabezpieczenie na wypadek niespodziewanych wydatków lub utraty źródeł utrzymania
  
  
• 15 proc. oszczędzających gromadzi środki na cele medyczne i zdrowotne.
  
  

Liczy się bezpieczeństwo finansowe

 - Badanie dotyczące nawyków finansowych Polaków jasno pokazuje, że kluczowym motywem oszczędzania jest budowanie finansowego buforu na nieprzewidziane okoliczności. Aż 44 proc. oszczędzających wskazuje potrzebę zabezpieczenia się przed niespodziewanymi wydatkami, a 31 proc. gromadzi środki na wypadek utraty źródeł utrzymania. Łącznie te dwie kategorie stanowią zdecydowanie najczęściej wymieniane cele, potwierdzając, że w obliczu niepewności gospodarczej, stabilność finansowa jest priorytetem. Niezmiennie od 2022 roku, to główne i najważniejsze w opinii badanych cele oszczędzania – podkreśla Paweł Szarkowski, prezes BIG InfoMonitor.  

Inne istotne cele oszczędzania to także: zabezpieczenie na czas emerytury - 18 proc., wypoczynek lub wyjazdy - 17 proc. i cele zdrowotne – 15 proc. Co ciekawe, 12 proc. oszczędzających Polaków nie ma sprecyzowanego celu, co może świadczyć zarówno o generalnej chęci posiadania rezerwy finansowej, jak i o braku konkretnego, długoterminowego planu. Większość celów wskazywano w aktualnym badaniu z porównywalną częstotliwością co w 2024 roku (+/-2 p.p.).

Oszczędzanie na wypoczynek to dynamicznie zmieniający się cel

Wydatki na wypoczynek stanowią jeden z najbardziej zmiennych elementów w budżetach domowych. Chociaż 17 proc. Polaków oszczędza na wakacje, dynamika tych planów jest duża - w ostatnich latach wskaźniki te zmieniają się skokowo, z różnicami rzędu 6-9 punktów procentowych rok do roku. Widać tu wyraźny wpływ zewnętrznych czynników ekonomicznych. W kontekście wciąż rosnących kosztów życia, wakacje stają się luksusem, z którego Polacy najchętniej rezygnują w pierwszej kolejności. Mimo to, chęć odpoczynku pozostaje silna. W 2025 roku średni budżet na wakacje planowany przez Polaków wyniósł około 4 400 zł na gospodarstwo domowe. Badania firm turystycznych pokazują, że duża część turystów oszczędza na wyjazd przez cały rok, a jednocześnie, co jest pewnym paradoksem, na samym urlopie nie odmawiają sobie luksusowych doświadczeń. To wskazuje, że wyjazdy, choć planowane ostrożniej i finansowane z bieżących oszczędności, pozostają kluczowym elementem podnoszącym jakość życia. Oscylujący wskaźnik oszczędzania na wypoczynek odzwierciedla więc elastyczność budżetu, gdy tylko warunki są nieco lepsze, Polacy natychmiast wracają do realizacji tego celu.

Trudna rzeczywistość wydatków bieżących

Niestety, dla wielu Polaków oszczędności przestają być narzędziem do realizacji marzeń lub zabezpieczeniem tylko na „czarną godzinę”. Rosnące koszty utrzymania zmuszają do ich wydawania na bieżące potrzeby. Aż 32 proc. Polaków musiało w ciągu ostatniego półrocza sięgnąć do zgromadzonych środków, by sfinansować podstawowe potrzeby. Najczęściej rezerwy były przeznaczane na: dopłaty do zakupu produktów spożywczych (12 proc.), dopłaty do opłat stałych (prąd, czynsz) (11 proc.) czy sfinansowanie usług medycznych (11 proc.). Wyniki te stanowią poważny sygnał ostrzegawczy o realnej sile presji inflacyjnej i rosnących kosztach życia. Oszczędności, które miały służyć jako poduszka finansowa, często stają się funduszem przetrwania. To zjawisko jest szczególnie widoczne w kontekście utrzymującej się inflacji, zbyt wolnego wzrostu płac w stosunku do cen, a także wysokich stóp procentowych, które zwiększają koszty obsługi zadłużenia.

– Dane, w których niemal co trzeci Polak zmuszony jest konsumować swoje oszczędności na podstawowe produkty, jak żywność czy opłaty za media, świadczą o głębokiej erozji siły nabywczej i ciągłej walce o płynność finansową. To nie jest już klasyczne oszczędzanie na czarną godzinę, ale niepokojący trend ratowania bieżącego budżetu. Wzrost zainteresowania gromadzeniem środków na cele zdrowotne również podkreśla, że Polacy coraz bardziej obawiają się nie tylko utraty dochodów, ale też braku możliwości opłacenia niezbędnej opieki medycznej, która często w prywatnym sektorze jest kosztowna. Długoterminowa stabilność finansowa jest zagrożona, gdy oszczędności przestają rosnąć i stają się jedynie krótkotrwałą rezerwą na pokrycie inflacyjnych braków – wskazuje dr hab. Waldemar Rogowski, główny analityk BIG InfoMonitor.

Polacy w dalszym ciągu wykazują odpowiedzialność finansową, czyniąc zabezpieczenie na przyszłość priorytetem w swoich planach oszczędnościowych. Jednak trudna sytuacja gospodarcza, w której wydatki na żywność czy czynsz pochłaniają oszczędności, zmusza ich do rezygnacji z wielu innych celów, w tym z wypoczynku. O ile chęć do podróżowania jest wciąż silna, to jej realizacja staje się bardziej elastyczna i zależna od bieżącej kondycji portfela. Kluczowe jest wspieranie Polaków w budowaniu długoterminowej poduszki finansowej, która faktycznie będzie służyć bezpieczeństwu, a nie tylko ratowaniu codziennych wydatków.

_{Badanie „Skala i cele gromadzenia oszczędności przez Polaków” zrealizowane dla BIG InfoMonitor przez Quality Watch metodą CAWI na próbie 1098 dorosłych Polaków, 27-29 czerwca 2025 rok.}