To nie musi skończyć się siedzeniem w domu. Co może zrobić osoba w spektrum autyzmu, aby cieszyć się plenerowym życiem kulturalnym? Oto 5 rad...

Jak spektrum autyzmu może wpływać na postrzeganie świata

Trudności w przetwarzaniu i zapamiętaniu informacji, mylenie oraz przekręcanie podobnych słów, trudności w podjęciu rozmów telefonicznych czy brak podzielności uwagi - to część listy cech wśród osób, które borykają się z zaburzeniem przetwarzania słuchowego (APD). To, co łączy od najmłodszych lat osoby z APD z tymi ze stwierdzonym spektrum autyzmu to nadwrażliwość na dźwięki - tak wszechobecne i głośne podczas trwających w całej Polsce różnych festiwali czy imprez masowych.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podaje, że optymalny dla zdrowia poziom dźwięku wynosi 50–55 dB(A), co odpowiada naturalnym odgłosom w mieszkaniu, bez hałasu ruchliwej ulicy za oknem. Przyjmuje się, że w przypadku koncertów wartość ta może wzrastać nawet dwukrotnie.

Dodatkowe czynniki, jakie mogą przeszkadzać osobom w spektrum autyzmu z cieszenia się z imprez masowych, to m.in. przeciążenia sensoryczne spowodowane tłumem czy reakcją na światła w zbyt dużym natężeniu.

5 prostych porad

Nie oznacza to jednak, że osoby neuroatypowe nie mogą cieszyć się ofertą kulturalną z powodu powyższych czynników. Potencjalnym przeciążeniom sensorycznym można zapobiegać, a odpowiednie przygotowanie się do różnych sytuacji potrafi albo mocno je załagodzić, albo wręcz sprawić, że nie wystąpią.

Problem ten przeanalizowali wspólnie Fundacja Synapsis, wspierającą od 35 lat osoby rozwijające się w spektrum autyzmu oraz soundcore - producent słuchawek z aktywną redukcją hałasu (ANC), który w 2025 r. był partnerem festiwalu Żywiec Męskie Granie i przy okazji tej współpracy zwracał uwagę na potrzeby osób neuroatypowych podczas podobnych wydarzeń.

„Problem cieszenia się imprezami plenerowymi i masowymi przez osoby w spektrum autyzmu nie był dotychczas szeroko poruszany. Szkoda, szczególnie teraz, gdy swoje finały mają duże festiwale muzyczne, a na horyzoncie jest jeszcze szereg lokalnych imprez oraz ważnych wydarzeń stadionowych. Świadomość swoich potrzeb osób neuroatypowych to istotny zasób, z którego nie tyle należy, co wręcz trzeba korzystać. Jeśli wiemy, co nas uspokoi w momencie kryzysu czy przy kim czujemy się bezpiecznie, gdy ten grunt zacznie nam się spod stóp osuwać, to musimy wyposażyć się w te niezbędne elementy. Dzięki temu możemy cieszyć się koncertem czy meczem” - podkreśla Izabela Broczkowska, Prezes Fundacji Synapsis.

1.Przede wszystkim - bliska osoba

Imprezy plenerowe to głównie rozrywka dla par czy grupy znajomych. Należy jednak pamiętać o tym, że dla osób w spektrum autyzmu kompani stanowią pierwszy punkt odniesienia w przypadku rosnącego natężenia bodźców budzących rosnący dyskomfort. Świadomi wszystkich niuansów przyjaciele będą w stanie interweniować, np. przechodząc w cichsze i mniej zatłoczone miejsce, aby złapać niezbędny oddech.

2.Zabierz ze sobą ulubione przekąski

Równie ważne, co obecność bliskiej osoby, jest także wyposażenie się w ulubiony smakołyk. Wśród wielu analiz naukowych, w tym z pracy Sugar for the brain: the role of glucose in psyhological and pathological brain function autorstwa zespołu pod kierownictwem neurologa, dr Philippa Mergenthalera, istnieje wyraźny związek między spożyciem ulubionego batonu czy wafelka a skokiem dopaminy. Dotyczy to jednak jednorazowych sytuacji kryzysowych, gdyż cukier długofalowo może uzależnić i uodpornić organizm na neurologiczne efekty spożycia go. Pamiętajmy, że w przypadku imprez zorganizowanych, nawet tych pod chmurką, przepisy zabraniają wchodzić z własnymi butelkami (w niektórych przypadkach - wystarczy pozbycie się nakrętki), co wyklucza pulę przekąsek o napoje.

3.Czujesz rosnący kryzys? Zajmij się czymś

Fidgetspinnery, gniotki, żetony czy kulki antystresowe - te gadżety mogą pomóc w odwróceniu swojej uwagi w momencie kryzysu z powodu natężenia dźwięków, świateł czy tłumu. Gniecione czy obracane przed sobą lub w kieszeni skutecznie pomogą przezwyciężyć problem.

4.Na dźwięk najlepszy jest... kocyk

W momencie kryzysu osoby w spektrum autyzmu potrzebują uciec do swojej bezpiecznej przystani. To nie musi być tylko przyjaciel stojący obok czy ulubiony baton, ale także miękki koc lub jakiś niewielki przedmiot, z którym czują się szczególnie związani. Takie gadżety stanowią nie tylko punkt odniesienia do własnego otoczenia, ale dodatkowo działają stymulująco na zmysł dotyku.

5.Skorzystaj z rozwiązań technologicznych

System aktywnej redukcji szumów – ANC, został zaprojektowany po to, aby skutecznie tłumić dźwięki otoczenia. Warto zwrócić uwagę na społeczne korzyści tego rozwiązania. Przy imprezach, gdzie poziomy decybeli oscylują w granicach 100, każde rozwiązanie obniżające natężenie dźwięku jest na wagę złota. Doraźnym rozwiązaniem mogą być zatyczki do uszu, lecz ich piankowa lub gumowa konstrukcja nie będzie w pełni efektywna. Z pomocą przychodzą natomiast słuchawki i to zarówno nauszne (takie jak soundcore Space One, które zakrywają całe ucho) jak i nie rzucające się w oczy nauszne modele takie jak soundcore Liberty 5, które również znakomicie radzą sobie z odcinaniem użytkownika od hałasu z otoczenia.

Hałas szkodliwy dla wszystkich

„Naszym działaniom przyświeca idea, aby technologia była dostępna dla wszystkich. Dzięki współpracy z Fundacją Synapsis mogliśmy dowiedzieć się od ekspertów i praktyków pracujących z osobami w spektrum autyzmu, z jakimi trudnościami muszą się one mierzyć każdego dnia. Coś, co dla nas wydaje się czymś naturalnym czy dającym przyjemność jak koncert, dla innych może być uciążliwe. Nie chcemy, aby z powodu tych barier tak duża grupa ludzi była wykluczona z czerpania pełnymi garściami z tego, co nasze miasta i kluby mają nam do zaproponowania, dlatego przy okazji naszej współpracy z festiwalem Żywiec Męskie Granie zaproponowaliśmy specjalne strefy, gdzie można było m.in. przetestować nasze słuchawki z technologią ANC w „warunkach bojowych” - zaznacza Conny He, Brand Manager soundcore w Anker Innovations.

Hałas jest dzisiaj jednym ze zjawisk towarzyszących nam każdego dnia. W swoim badaniu Environmental Noise Guidelines eksperci WHO wskazują wprost na hałas jako jeden z czynników wpływających negatywnie na jakość snu, rozdrażnienie, ale przede wszystkim - pracę serca.

Dlatego odpowiednie przeciwdziałanie otaczającemu nas hałasowi to inwestycja w zdrowie, co szczególnie dotyka osoby szczególnie będące w spektrum autyzmu. Szczególnie teraz, gdy chodzimy na finały wielkich festiwali, mecze piłkarskie w ramach nowego sezonu czy świętujemy dni naszych miast.

soundcore ze wsparciem Fundacji Synapsis

Przy okazji trwającej współpracy marka soundcore uruchomiła festiwalowy sklep internetowy soundcore.com/pl, gdzie w promocyjnych cenach można kupić produkty, z których sprzedaży 2% producent przekaże na wsparcie działalności Fundacji Synapsis.