Straty w polu, ale jeszcze nie w portfelu. Producenci rolni balansują na granicy ryzyka

Choć początek wiosny zapowiadał się dla producentów warzyw i owoców obiecująco, maj przyniósł im trudne warunki pogodowe, a wielu z nich odnotowało straty w uprawach warzyw, drzew i krzewów owocowych sięgających nawet 90 proc. w niektórych regionach kraju. Póki co, jak pokazują dane finansowe z Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor i bazy BIK po pierwszym półroczu 2025 roku, zaległe zadłużenie wśród producentów na razie nie wzrasta.  Przedsiębiorstwa związane z sadownictwem oraz uprawą warzyw i owoców notują spadek zaległych zobowiązań. Wyjątek stanowią uprawiający zboża, których zaległości wzrosły aż o 65,6 proc.

Zmienność warunków pogodowych to ryzyko dla zbiorów i przychodów gospodarstw rolnych. Według danych IMGW maj b.r. - miesiąc, który ma kluczowe znaczenie dla kwitnienia upraw i wielkości zbiorów w sezonie - należał do najchłodniejszych od wielu lat.^[1] Gruntowne przymrozki były szczególnie dotkliwe dla producentów upraw drzew owocowych pestkowych (jabłka, morele, czereśnie), a także warzyw i roślin korzeniowych i bulwiastych (rzepak i ziemniaki). Choć dane z Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor i bazy BIK pokazują wciąż wysoki poziom zaległego zadłużenia segmentu rolniczego, to niektóre jego sektory r/r notują spadek zaległości, również te, które niesprzyjające warunki pogodowe dotknęły najbardziej. Zaległe zobowiązania producentów warzyw oraz upraw roślinnych i bulwiastych (PKD 0113Z) zmalały z 43,2 mln zł w czerwcu 2024 roku do 34,6 mln zł rok później. Spadek zaległości zaliczyli również producenci upraw drzew i krzewów owocowych ziarnkowych i pestkowych (PKD 0124Z) z 2,1 mln zł do 1,95 mln zł oraz orzechów (PKD 0125Z) z 197,5 tys. zł do 182,9 tys. zł r/r. Jednocześnie w każdym analizowanym segmencie odnotowano też spadek liczby niesolidnych płatników. Ważnym segmentem, który zalicza jednak wzrost zadłużeń są producenci zbóż, roślin strączkowych i roślin oleistych na nasiona, z wyłączeniem ryżu (PKD 0111Z). To jedyny przypadek notujący wzrost zaległości z ponad 12 mln zł pod koniec czerwca 2024 roku do ponad 20 mln zł rok później. Nie mniej jednak, również w tym przypadku ubywa niesolidnych dłużników.

– W ostatnich miesiącach rolnicy wykazywali dużą ostrożność inwestycyjną, co w obecnych, niepewnych warunkach pogodowych pozwala im ograniczać ryzyko finansowe i utrzymywać względną stabilność[2] – komentuje dr hab. Waldemar Rogowski, główny analityk BIG InfoMonitor. – Jednocześnie pozytywnie na ich sytuację wpływał spadek cen kluczowych surowców, takich jak nawozy azotowe i olej napędowy.[3] Niższe koszty produkcji pomogły częściowo zrównoważyć skutki strat w plonach. Dodatkowym czynnikiem wspierającym sektor jest rosnąca świadomość konsumentów i zwiększone zainteresowanie polskimi produktami, widoczne po protestach rolników w minionym roku. Jeśli trend ten się utrzyma, może stanowić realne wsparcie dla popytu w obecnym sezonie  – zarówno w handlu detalicznym, jak i w relacjach z przetwórcami czy dystrybutorami – dodaje.

Jak wynika z danych Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor i bazy BIK, na koniec czerwca 2025 r., łączne przeterminowane zadłużenie całego sektora upraw rolnych (PKD 011) wynosiło blisko  57,6 mln zł – to o 12,3 mln zł (17,6 proc.) mniej niż w roku ubiegłym. Zaległości wobec dostawców i banków miały 202 podmioty zajmujące się uprawami – o 24 mniej niż w czerwcu rok temu.

60 proc. Polaków stawia na polskie warzywa i owoce

Sytuacja finansowa przedsiębiorców zajmujących się uprawami rolnymi nie zależy tylko od czynników pogodowych czy spadku cen kluczowych surowców. Na ich kondycję finansową wpływ mają także zmieniające się warunki na rynku rolniczym, import z zagranicy czy coraz większej świadomości konsumentów przy wyborze produktów. Z danych Kantar Polska wynika, że ponad 22 mln Polaków deklaruje chęć częstszego sięgania po polskie warzywa i owoce w tym truskawki, jabłka czy czereśnie.^[4] Wynika to ze wzrostu poparcia społecznego i konsumenckiego dla protestujących rolników – według CBOS już 81 proc. Polaków poparło organizowane w całym kraju ubiegłoroczne protesty rolników -  co znacząco wpływa na zwiększone nastawienie kupujących na krajowy produkt.^[5] Wzrasta także ostrożność producentów warzyw i owoców, którzy coraz rzadziej podejmują ryzykowne działania inwestycyjne.[6]

– Coraz więcej Polaków świadomie wybiera lokalne i sezonowe produkty – aż 60 proc. z nas deklaruje, że w tym sezonie będzie kupować więcej polskich owoców i warzyw.^[7] To efekt rosnącej troski o zdrowie, jakość żywności, ale też odpowiedź na niepokoje związane z bezpieczeństwem żywnościowym i importem spoza Unii Europejskiej (umowa UE–Mercosur). Wspieranie lokalnych rolników przez wybór ich produktów to realny sposób, zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe, by wzmacniać polską gospodarkę, skracać łańcuchy dostaw, a przede wszystkim – sięgać po żywność świeżą, zdrową i bezpieczną – mówi dr hab. Waldemar Rogowski, główny analityk BIG InfoMonitor.

Ostrożni, lecz zagrożeni – producenci rolni na niepewnym gruncie

W obliczu rosnącej nieprzewidywalności warunków pogodowych, presji kosztowej oraz braku systemowych rozwiązań chroniących przed negatywnymi skutkami zmian klimatycznych, producenci warzyw i owoców stoją dziś przed poważnymi wyzwaniami. Dodatkowe ryzyko może pojawić się w drugiej połowie roku, zwłaszcza jeśli opóźni się wsparcie krajowe i unijne dla sektora lub pogorszy sytuacja finansowa niektórych podmiotów.  - W tej rzeczywistości coraz większego znaczenia nabiera świadome zarządzanie ryzykiem, w tym także weryfikacja kondycji finansowej kontrahentów poprzez narzędzia, które mogą wspierać producentów, przetwórców i dystrybutorów w monitorowaniu wiarygodności płatniczej firm, z którymi współpracują. Takie podejście może pomóc ograniczyć ryzyko zatorów płatniczych i lepiej chronić stabilność finansową całego łańcucha dostaw w branży rolno-spożywczej – podsumowuje Paweł Szarkowski, prezes BIG InfoMonitor.  

_{[1] https://obserwator.imgw.pl/2025/06/16/charakterystyka-wybranych-elementow-klimatu-w-polsce-w-maju-2025-roku/}

_{[2] https://efrwp.pl/2025/02/07/rolnictwo-oplacalne-czy-nie-spojrzenie-na-kondycje-rolnictwa-w-polsce/} 

_{[3] https://www.samar.pl/wywiady-i-komentarze/prognoza-dla-rynku-paliw-na-ii-kwartal-2025-2025
https://www.wrp.pl/ceny-nawozow-wyraznie-spadaja-ceny-nawozow-12-04-2025/} 

_{[4] https://1jablko.pl/347751-jak-poparcie-protestow-przeklada-sie-na-zakupy-polskich-produktow-znamy-wyniki-badan}

_{[5] https://www.cbos.pl/PL/publikacje/flashe_tekst.php?nr=11/2024}

_{[6] https://efrwp.pl/2025/02/07/rolnictwo-oplacalne-czy-nie-spojrzenie-na-kondycje-rolnictwa-w-polsce/}

_{[7] https://1jablko.pl/347751-jak-poparcie-protestow-przeklada-sie-na-zakupy-polskich-produktow-znamy-wyniki-badan}