BIK: Sytuacja mikroprzedsiębiorców na rynku kredytowym w Polsce (I półrocze 2025 r.)

W pierwszym półroczu br. mikroprzedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w Polsce nadal zmagali się z wysokimi stopami procentowymi, wysokimi cenami energii i rosnącym poziomem wynagrodzeń. Wartość portfela kredytów dla mikrofirm na koniec czerwca 2025 r. wzrosła w porównaniu do grudnia 2024 r. o 2,3 mld zł i wyniosła 75,8 mld zł, co stanowi 14,3% łącznej wartości portfela kredytów wszystkich przedsiębiorstw i samorządów (531,5 mld zł). Udział kredytów małych firm w polskim PKB to zaledwie ok. 2,0%. Ogólna dynamika liczby kredytów udzielonych mikrofirmom spadła o 2,2% a w ujęciu wartościowym o 1,3%.

Według Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), obecnie w Polsce zarejestrowanych jest około 2,8 miliona mikrofirm. Są to przedsiębiorstwa kluczowe z perspektywy tworzenia miejsc pracy w gospodarce krajowej oraz generowania dochodów. Ich działalność koncentruje się głównie w sektorze budowlanym, usługach, handlu, produkcji. Warunki gospodarcze w pierwszym półroczu 2025 roku były wymagające z uwagi na nadal wysokie stopy procentowe, wysokie ceny energii i dalszy wzrost wynagrodzeń. Wyzwania te nie idą w większości w parze z produktywnością i wydajnością. Dodatkowo, zmiany w zachowaniach konsumentów, którzy ograniczali konsumpcję na rzecz oszczędzania, wpłynęły na spadek akcji kredytowej dla mikrofirm. Należy również wspomnieć o nadal niskim poziomie ukredytowienia polskich mikrofirm, który wynosi około 17%, co oznacza, że wśród aktywnych mikrofirm tylko mniej niż co piąta aktywnie korzysta z kredytu bankowego.

Portfel kredytowy mikrofirm wzrósł o 3,1% r/r

Na koniec czerwca 2025 r. wartość kredytów dla mikrofirm wynosiła 75,8 mld zł, co stanowiło 14,3% łącznej wartości portfela kredytów wszystkich przedsiębiorstw i samorządów (531,5 mld zł). Wartość portfela kredytów mikroprzedsiębiorstw wzrosła o 2,3 mld zł (3,1%) w porównaniu z końcem 2024 r. W strukturze zadłużenia dominują kredyty obrotowe (33,3%) i w rachunku bieżącym (27,1%). Jeżeli dodamy do tego pożyczki, ponad 70% zadłużenia to finansowanie bieżących potrzeb. Kredyty inwestycyjne, finansujące działalność rozwojową to tylko 22,7% zadłużenia mikrofirm. Branżowo przeważają kredyty firm usługowych (39,1%) i handlowych (27,9%). Te dwa sektory to 67% zadłużenia mikrofirm. Firmy produkcyjne i budowlane mają odpowiednio 14,3% i 13,1% udział w wartości kredytów mikrofirm.

Spadek akcji kredytowej mikrofirm w I połowie 2025 r. o 1,3% r/r

W pierwszym półroczu 2025 r. mikroprzedsiębiorcy zaciągnęli kredyty na kwotę 11,54 mld zł, co oznacza dynamikę roczną na poziomie -1,3%. Z trzech głównych produktów kredytowych ujemne dynamiki odnotowały kredyty inwestycyjne (-12,6%) oraz kredyty obrotowe (-4,4%). Jedynie kredyty w rachunku bieżącym miały dodatnią dynamikę (+8,1%).

Dominacja sektora usług w akcji kredytowej mikrofirm

W I poł. 2025 roku akcja kredytowa w poszczególnych branżach, w których działają mikrofirmy w Polsce była zróżnicowana. Niewątpliwym liderem były firmy usługowe, które zaciągnęły 34,6 tys. nowych kredytów na kwotę 4,22 mld zł (+0,6% r/r).

- Wzrost kosztów prowadzenia działalności znacząco wpłynął na poziom zyskowności i rentowności firm usługowych. Branże takie jak gastronomia, hotelarstwo czy salony kosmetyczne szczególnie odczuwają presję, ponieważ koszty energii i wynagrodzeń stanowią duży procent ich kosztów operacyjnych. Plusy obecnej sytuacji w branży usługowej to rosnąca popularność ekonomii doświadczenia i wolnego czasu, a także wzrost wynagrodzeń, które tworzą popyt na wybrane usługi– mówi dr hab. Waldemar Rogowski, główny analityk Grupy BIK.

Na drugim miejscu pod względem aktywności kredytowej uplasowały się firmy handlowe, którym banki udzieliły 16,2 tys. kredytów na 2,87 mld zł., co oznacza spadek o 3,6% r/r.

- Pierwsze półrocze 2025 r. nie był okresem wysokiej konsumpcji, sprzedaż detaliczna wzrosła tylko o 3,7% w relacji do pierwszego półrocza 2024 roku. Konsumenci zaczęli ograniczać wydatki na rzecz oszczędzania, a duża niepewność nie sprzyjała zakupom. Znalazło to odzwierciedlenie w sytuacji finansowej mikroprzedsiębiorców z branży handlowej – komentuje prof. Rogowski.

Firmy produkcyjne w I półroczu 2025 r. zaciągnęły łącznie 7,4 tys. kredytów, co oznacza spadek o 3,7%. Wartość przyznanych im kredytów wyniosła 1,52 mld zł, co oznacza spadek r/r o 5,3%.

- Sytuacja polskich firm produkcyjnych charakteryzuje się mieszanką wyzwań i historycznych możliwości, wynikających zarówno z globalnych trendów gospodarczych (transformacja technologiczna), jak i lokalnych uwarunkowań. Do kluczowych wyzwań mikrofirm produkcyjnych można zaliczyć cztery czynniki: rosnące wynagrodzenia, nadal wysokie ceny energii, polityka handlowa (cła) oraz recesja w gospodarce niemieckiej – wyjaśnia główny analityk Grupy BIK.

Branża budowlana, po rekordowych zyskach i wysokich poziomach rentowności i zyskowności osiąganych w ostatnich kilku latach, kontynuuje spowolnienie rozpoczęte już w 2024 r. O 4,9% r/r spadła wartość udzielonych kredytów, osiągając w I półroczu 2025 roku tylko 2,06 mld zł. Liczba ich kredytów ledwie przekroczyła 13,2 tys., co oznacza spadek o -2,2% r/r.

- Największym wyzwaniem dla branży budowlanej jest dostępność pracowników o odpowiednich kwalifikacjach. W szczególności dotyczy to realizacji przedsięwzięć budowlanych w okresie kumulacji realizowanych projektów, gdy konkurencja o pracowników może prowadzić do wzrostu kosztów wynagrodzeń i zmniejszenia marż. Drugim wyzwaniem jest spadek popytu na usługi budowlane, szczególnie na rynku robót wykończeniowych w sektorze nieruchomości – komentuje prof. Rogowski.

Jakość spłacanych kredytów przez mikrofirmy

Analizując jakość poszczególnych produktów kredytowych zaciąganych przez mikrofirmy, w oparciu o wartość Indeksów jakości widać niewielkie pogorszenie spłacalności kredytów. Nie jest to jednak obecnie niepokojące zjawisko. Wartość Indeksu ogólnego wyniosła 5,36% i pogorszyła się w porównaniu do czerwca zeszłego roku o 0,3. Produktowe Indeksy jakości w czerwcu 2025 r. kształtowały się w ujęciu wartościowym następująco: kredyty inwestycyjne 2,48%, kredyty w rachunku bieżącym 5,15% oraz kredyty obrotowe 7,93%.

Spłacalność kredytów w czerwcu 2025 r. w porównaniu do maja 2025 r. pogorszyła się. Ogólny Indeks jakości wzrósł o (+0,11).

W okresie 12-miesięcznym polepszył się jedynie Indeks kredytów inwestycyjnych (-0,07), natomiast pogorszeniu uległy dwa Indeksy jakości kredytów w rachunku bieżącym (+0,58) oraz kredytów obrotowych (+0,2).

***

Więcej szczegółowych informacji o rynku kredytowym mikrofirm w czerwcu oraz po I półroczu 2025 roku prezentujemy w Newsletterze BIK - Mikroprzedsiębiorcy.

Zapraszamy do lektury w załączeniu lub w sekcji Publikacje BIK