Polska ma selekcjonera? Jeden z nich był pocztowcem

Trzykrotnie sięgał z trenowanymi przez siebie drużynami po mistrzostwo kraju, z reprezentacją Polski pracował z przerwami przez około 30 lat. Jako asystent trenera, trener, selekcjoner, wiceprezes PZPN. Przez kilka dekad budował polski futbol… Mało kto wie, że słynny piłkarz, trener i żołnierz, Ryszard Koncewicz, przed wojną był asystentem w Urzędzie Poczty Lwów 1. W pocztowych archiwach odkryto jego teczkę pracowniczą. Jest tam więcej takich niezwykłych historii.

II wojna światowa mocna nadszarpnęła zasoby polskich archiwów. Straty samych tylko warszawskich zbiorów wyniosły do 95 proc. ich przedwojennych zasobów. Dlatego zachowaną w archiwum zakładowym dokumentację osobową pracowników Poczty można śmiało uznać za wyjątkową, wręcz unikalną.

Archiwum Zakładowe w Biurze Centrum Obsługi Finansowej Poczty Polskiej przechowuje – w nienaruszonym stanie – akta pracownicze datowane nawet na pierwszą połowę XIX wieku. Są to m.in. teczki osobowe urzędników Poczty z Małopolski, Śląska czy Kresów – w tym akta lwowiaków w służbie Poczty Polskiej.

Selekcjoner reprezentacji pracował na poczcie

Wśród archiwalnych skarbów Poczty Polskiej znajduje się bogate dossier Ryszarda Koncewicza (1911-2001), który pracował jako asystent w Urzędzie Poczty Lwów 1 w latach 1935-1939. Świadectwo dojrzałości, wyciąg ewidencyjny służby wojskowej, pełny wyciąg służby pocztowej we Lwowie wraz z fotografią, życiorys czy korespondencja Okręgowego Związku Piłki Nożnej z Dyrekcją Poczt i Telegrafów – wysyłana, by młody piłkarz dostał dzień wolny od pracy i mógł jechać na mecz. To niezwykle cenne materiały o życiu legendy polskiego sportu.

Ryszard Koncewicz jest znany fanom piłki nożnej jako poprzednik Kazimierza Górskiego na stanowisku selekcjonera kadry. Obaj urodzili się we Lwowie. Jako piłkarz Ryszard Koncewicz grał na pozycjach pomocnika i napastnika. Występował w drużynach Lechii Lwów (1927–1939) i Polonii Bytom (1945–1946). Należał także do drużyny „Lwów” w oflagu IIC Woldenberg. Trafił tam po walce w obronie Warszawy. Zmobilizowany w sierpniu 1939 roku, jako oficer 40. pułku piechoty bronił we wrześniu stołecznej Ochoty przed niemieckimi atakami. Po kapitulacji stolicy trafił do niewoli. Najpierw został uwięziony w obozach Nienburg i Spittal, a potem w oflagu IIC Woldenberg (dzisiejsze Dobiegniewo). Działał w konspiracji obozowej. Odpowiadał za sprawy organizacyjne i szkoleniowe klubu sportowego „Lwów” w oflagu.

Po wojnie poświęcił się karierze trenerskiej. Prowadził m.in. drużyny OMTUR-Rozbark Bytom, Lechii Gdańsk, Ruchu Chorzów (1950–1952, tytuł mistrza Polski przyznany za zdobycie Pucharu Polski w 1951), Polonii Bytom (1952–1955, mistrzostwo Polski 1954, wicemistrzostwo Polski 1952), Legii Warszawa (1956–1958, mistrzostwo Polski i Puchar Polski 1956) oraz Gwardii Warszawa.

Współpracę z reprezentacją Polski Koncewicz zaczął w roku 1948, był pomocnikiem trenera Wacława Kuchara. W 1950 pełnił funkcję trenera, a następnie trenera-selekcjonera. Tę funkcję pełnił również w latach 1951–1952, w 1953 oraz w latach 1955–1956. W latach 1956–1957 ponownie zajmował stanowisko trenera drużyny narodowej. Podobną funkcję pełnił w kilkunastu meczach w latach 1959–1962. W latach 1964–1966 był również jednym z selekcjonerów reprezentacji. A jako samodzielny selekcjoner pracował także od lutego 1968 do końca listopada 1970. Ryszard Koncewicz przez wiele lat był także działaczem PZPN: członkiem Zarządu i szefem Rady Trenerów, szefem szkolenia, sekcji trenerskiej oraz wiceprezesem ds. szkolenia (w latach 1979–1980).

Jak pisał znany dziennikarz Stefan Szczepłek, „Do końca XX wieku niewielu było wybitnych polskich trenerów, którzy mogliby powiedzieć, że Ryszard Koncewicz nie był ich mistrzem. (…) To on przez kilkadziesiąt lat budował polski futbol, chociaż nie odniósł spektakularnych sukcesów. „Faja” – bo tak go nazywano, przynajmniej pod jednym względem przewyższył Kazimierza Górskiego – zdobył z Legią mistrzostwo Polski, a Górskiemu to się nie udało. Był klasykiem polskiej myśli szkoleniowej, wybitnym teoretykiem, który nie miał szczęścia, pracując z reprezentacją Polski. Po nim przyszedł Kazimierz Górski i zaczął osiągać to, o czym marzyły wcześniejsze pokolenia i na co pracował także Ryszard Koncewicz.”

Legionista Piłsudskiego listonoszem w Oświęcimiu

Wśród archiwalnych pereł Poczty Polskiej są dyplomy, książeczki wojskowe, fotografie i własnoręcznie pisane życiorysy, w tym również legionistów Józefa Piłsudskiego – które pokazują, jak Pocztowcy walczyli o wolność Polski, m.in. w latach 1914-1921. Jednym z nich był Moszek Frajfeld - listonosz z urzędu pocztowego w Oświęcimiu, urodzony w 1897 r. Mając 19 lat, wstąpił jako ochotnik do Legionów Polskich, a w 1920 r. brał udział w wojnie z bolszewicką Rosją. Teczka osobowa listonosza Frajfelda zawiera zaświadczenia wydane przez Związek Legionistów Polskich, pismo do ówczesnego Ministerstwa Spraw Wojskowych, odręcznie napisany życiorys oraz unikalną fotografię z wpiętym do garnituru krzyżem, nadawanym przed wojną żołnierzom legionów.

Senator Rzeczypospolitej też był Pocztowcem

Jakub Bodek to kontroler urzędu pocztowego we Lwowie, urodzony w 1876 r. Mając 47 lat, został senatorem RP i wykonywał swój mandat przez 5 lat, aż do 1927 r. W jego teczce osobowej zachowały się materiały z czasów pełnienia służby pocztowej w okresie zaboru austriackiego oraz korespondencja z centralnymi organami administracji II RP.

Urzędnik pocztowy z polecenia Komendanta Głównego AK

W archiwum pocztowym znajdują się również akta Michała Ćwikły (1913-1992). To urzędnik pocztowy ze Lwowa, późniejszy uczestnik kampanii wrześniowej 1939 r. i jeniec Stalagu V A w niemieckim Ludwigsburgu. W jego teczce zachował się dokument z 1937 r. z podpisem ówczesnego podpułkownika Stefana Roweckiego - podczas II wojny światowej Komendanta Głównego Armii Krajowej. Rowecki jako przełożony odchodzących do rezerwy żołnierzy łączności Korpusu Ochrony Pogranicza Brygady "Podole", rekomendował Ćwikłę do pracy w Poczcie, w Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów we Lwowie.

Świadectwa poświęcenia dla dobra Ojczyzny

Bardzo ważne dla zachowania pamięci o historii polskich Pocztowców są również pozostające w zbiorach archiwum teczki osobowe należące do pracowników Poczty Polskiej, którzy zginęli w obozach koncentracyjnych, więzieniach, łagrach i na frontach II wojny światowej. Ten szczególny zbiór zawiera setki nigdzie niepublikowanych zdjęć, przedwojennych świadectw szkolnych, życiorysów i pamiątek rodzinnych. Wśród nich jest Wykaz Stanu Służby Stefana Didyka (1906-1940) - urzędnika Poczty Lwów 1, zamordowanego przez NKWD w 1940 r. To cywilna ofiara zbrodni katyńskiej, przy której nazwisku odnotowano: zawód „listonosz”.