Oddawanie długów według Polaków. Nie wszyscy traktują to jako obowiązek moralny

Około 9 na 10 Polaków uważa, że należy regulować swoje zobowiązania finansowe. Jednak dla 7 proc. ankietowanych sprawa wcale nie jest oczywista. Jakie opinie wyrażają mieszkańcy poszczególnych województw? 

Najnowsza edycja badania „Moralność finansowa Polaków”, opublikowanego przez Związek Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce (ZPF) przynosi informację, że dla 91 proc. Polaków oddawanie długów jest zawsze obowiązkiem moralnym.

To już 9. edycja raportu, którego autorką jest prof. Anna Lewicka-Strzałecka, badaczka etyki życia gospodarczego. Partnerami raportu „Moralność finansowa Polaków 2024” są Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor, EOS Poland, Ikano Bank, Ultimo.

„Konieczność regulowania zobowiązań nie dla wszystkich jest oczywista” 

W cyklicznym badaniu ankietowani Polacy odpowiadają na pytanie: „Czy zgadza się Pani/Pan z poglądem, że oddawanie długów jest zawsze obowiązkiem moralnym?”. W tegorocznej edycji badania 91 proc. respondentów odpowiedziało na to pytanie twierdząco. Przeciwnego zdania jest 2 proc. ankietowanych.

Jednak, jak wskazuje prof. Anna Lewicka - Strzałecka, kluczowy w odpowiedziach jest odsetek osób, dla których oddawanie długów wcale nie jest sprawą oczywistą. Jest ich 7 proc. w porównaniu do 1 proc.
w 2016 r.

- Chociaż udział osób negujących obowiązek oddawania długów historycznie oscylował w okolicach 1-3 proc., to odsetek tych uznających takie zachowanie za bezwzględną powinność moralną na przestrzeni ostatnich lat stopniowo się zmniejsza - mówi prof. Anna Lewicka - Strzałecka. - To pokazuje, że w polskim społeczeństwie wyraźnie rośnie sfera niejasności, a konieczność regulowania zobowiązań nie dla wszystkich jest oczywista.

Kto zwykle neguje obowiązek oddawania długów? Oto odpowiedź 

Jak wynika z raportu „Moralność finansowa Polaków 2024”, z poglądem, że oddawanie długów jest zawsze obowiązkiem moralnym, zwykle częściej nie zgadzają się mężczyźni niż kobiety. Oddawanie długów częściej negują też osoby młode (18-29 lat), a także te, które już mają problemy ze spłatą kredytów lub pożyczek i czują się pokrzywdzone przez instytucje finansowe.

- Porównanie z wynikami ubiegłorocznych badań wskazuje na względną stałość profilu osób, które wykazują większe przyzwolenie na nadużycia w sferze finansów - zauważa prof. Anna Lewicka - Strzałecka.

Na poniższej mapie prezentujemy odpowiedzi na pytanie o oddawanie długów jako obowiązek moralny z uwzględnieniem województw.

Oddawanie długów jako obowiązek moralny. Komentarze ekspertów

Sławomir Grzelczak, prezes BIG InfoMonitor

Konieczność regulowania zobowiązań nie dla wszystkich jest oczywista i traktowana jako obowiązek moralny. I nadal, jak widać po wynikach raportu, nie wszyscy mają świadomość, że takie podejście może mieć negatywne konsekwencje i tym samym wpływa na nasz wizerunek jako wiarygodnego płatnika.

Od wielu lat gromadzimy dane o niespłacanych zobowiązaniach konsumentów i od jakiegoś czasu obserwujemy trend wzrostowy, długi Polaków przekraczają już rekordowe kwoty. Dlatego między innymi naszym zadaniem jest edukowanie, mobilizowanie i przypominanie, że długi należy zwracać.

Polacy mają problem z opłacaniem na czas różnego rodzaju zobowiązań. W BIG InfoMonitor są to nieuregulowane w terminie czynsze, rachunki za telefon, internet, telewizję kablową, opłaty karne za jazdę bez biletu, długi wobec wymiaru sprawiedliwości, ubezpieczycieli czy alimenty, których skala zatrważa. W BIK natomiast raty kredytów mieszkaniowych, gotówkowych, ratalnych, pożyczek pozabankowych, a od niedawna również za zakupy z odroczonym terminem płatności. Warto mieć z tyłu głowy, że do zepsucia wiarygodności płatniczej nie potrzeba ogromnych kwot zaległości. Należy kontrolować wydatki i nie podchodzić zbyt optymistycznie do zaciąganych zobowiązań, by nie spiętrzyć ich ponad swoje możliwości. Zawsze zaznaczam, że zadłużać należy się odpowiedzialnie.

Karina Poznańska, Starszy Menedżer Zespołu Komunikacji i ESG, EOS Poland

Oddawanie długów jest nie tylko kwestią prawną, ale przede wszystkim odzwierciedleniem uniwersalnych wartości, takich jak uczciwość, szacunek i sprawiedliwość. Uczciwość w relacjach finansowych jest fundamentem zaufania społecznego. Kiedy spłacamy swoje zobowiązania, pokazujemy, że jesteśmy rzetelni.

Szacunek, zarówno do siebie, jak i do innych, objawia się w naszej gotowości do wywiązywania się
z umów. Każdy powinien postępować zgodnie z zasadami, które są równe dla wszystkich. Konieczne jest dalsze promowanie wartości związanych z odpowiedzialnością finansową, edukacja oraz przypominanie o znaczeniu uczciwości w kwestiach finansowych. Oddawanie długów jest integralną częścią procesu budowy społeczeństwa opartego na zaufaniu i kluczem do odpowiedzialnej przyszłości.

Jerzy Biskup, Branch Manager Ikano Bank Polska

Jak podaje BIG InfoMonitor, mimo poprawiającej się koniunktury gospodarczej zadłużenie pełnoletnich Polaków na koniec kwietnia 2024 zwiększyło się rok do roku o 7 proc. Jednocześnie liczba osób, która boryka się z problemami finansowymi, zmniejszyła się.

Może to świadczyć o pogłębieniu się problemów finansowych osób, które je mają. Choć nadal większość Polaków uważa, że należy wywiązywać się ze swoich zobowiązań finansowych, to możemy pokusić się
o wniosek, że wraz z utrwalaniem problemów finansowych, wśród części osób dochodzi do erozji tej zasady moralnej. Taką tezę wspiera analiza statystycznego profilu osoby, która nie zgadza się, że oddawanie długów jest zawsze obowiązkiem moralnym. Są to najczęściej mężczyźni w młodym wieku,
o bardzo niskich dochodach. Wskazuje to, że konieczna jest nie tylko dalsza edukacja w zakresie etycznego podejścia do zarządzania własnymi finansami, ale także poszukiwanie sposobów na wsparcie kondycji finansowej młodych ludzi.

Raport „Moralność finansowa Polaków 2024” jest dostępny na stronie: https://zpf.pl/badania-i-publikacje/raporty/raporty-cykliczne/