Najnowsze dane o sprzedaży kredytów w Polsce (Newsletter kredytowy BIK - wrzesień 2023 r.)

We wrześniu 2023 r., w porównaniu do września 2022 r., w ujęciu liczbowym banki i SKOK-i udzieliły więcej wszystkich rodzajów produktów kredytowych: kredytów mieszkaniowych (+173,6%), kredytów ratalnych o (+57,1%), limitów w kartach kredytowych (+0,9%) oraz kredytów gotówkowych (+0,8%). W ujęciu wartościowym również banki i SKOK-i przyznały wyższą wartość wszystkich czterech produktów kredytowych: kredytów mieszkaniowych (+232,7%), kredytów ratalnych (+26,1%), kredytów gotówkowych (+13,2%) oraz limitów na kartach kredytowych (+13,0%).

W okresie styczeń - wrzesień br. w ujęciu liczbowym banki i SKOK-i udzieliły więcej kredytów ratalnych o (+56,1%), wydały więcej kart kredytowych (+19,6%) oraz udzieliły więcej o (+6,1%) kredytów gotówkowych. O (-14,3%) spadła liczba udzielonych kredytów mieszkaniowych. W ujęciu wartościowym banki i SKOK-i przyznały o (+25,1%) wyższą wartość limitów na karcie kredytowej, o (19,2%) udzieliły wyższą wartość kredytów ratalnych oraz o (+12,2%) wyższą wartość kredytów gotówkowych. O (-8,3%) spadła wartość udzielonych kredytów mieszkaniowych.

Analizując dane zawarte w Newsletterze i wyciągając na ich podstawie stosowne wnioski oraz formułując opinie i komentarze, BIK zawsze bierze pod uwagę dwa ważne aspekty metodyczne.

Po pierwsze, uwzględnia specyfikę udzielania poszczególnych produktów kredytowych: kredyty konsumpcyjne (ratalne i gotówkowe) oraz karty kredytowe są procesowane bardzo szybko od złożenia wniosku przez klienta lub oferty przez bank. Zazwyczaj złożenie wniosku i udzielenie kredytu czy przyznanie limitu zamykają się w tym samym miesiącu. Zatem w przypadku tych produktów, wrześniowa akcja kredytowa jest związana z wnioskami składanymi w większości przypadków w samym wrześniu 2023 r. Natomiast kredyty mieszkaniowe szczególnie obecnie są procesowane dłużej, nawet powyżej miesiąca od złożenia wniosku, w związku z tym, sprzedaż kredytów mieszkaniowych we wrześniu 2023 r. jest efektem wniosków składanych zarówno w samym wrześniu jak i w sierpniu 2023 r.

Po drugie, z uwagi na konstrukcję Indeksów Jakości, duże problemy ze spłatą kredytów mogą w pełni zmaterializować się w ich odczytach dopiero po trzech miesiącach od zaprzestania spłaty, ponieważ Indeksy obejmują jedynie opóźnienia powyżej 90 dni, nie pokazują więc wczesnych, 30-dniowych opóźnień.

Wrzesień 2023 r. kontynuacja trendu wzrostowego na rynku kredytów gotówkowych

- Wrześniowe dodatnie dynamiki sprzedaży w ujęciu liczbowym (+0,8%) oraz wartościowym (+13,2%) potwierdzają pozytywną sytuację na rynku kredytów gotówkowych, szczególnie w ujęciu wartościowym. Dla pełnej oceny sytuacji należy wziąć również pod uwagę, że dynamiki wartości pokazujemy w ujęciu nominalnym. Posługując się ujęciem realnym, oczyszczonym z inflacji, roczna dynamika wzrostu wartości udzielonych kredytów gotówkowych również jest dodatnia na poziomie ok. +5%. Trochę słabiej wygląda sytuacja w ujęciu liczbowym, tu kredyty gotówkowe we wrześniu br. r/r odnotowały tylko lekki wzrost. Jeżeli oceniamy kondycję rynku kredytów gotówkowych po trzech kwartałach, to w ujęciu wartościowym wzrost w porównaniu do analogicznego okresu zeszłego roku wynosi +6,1% w aspekcie liczbowym oraz +12,2% w ujęciu wartościowym. Sytuacja jest więc dobra – podsumowuje dr hab. Waldemar Rogowski, główny analityk Grupy BIK. I dodaje, że w analizie kredytów gotówkowych według przedziałów kwotowych udzielanego finansowania, nadal zwracają uwagę kredyty zaciągane na kwotę powyżej 50 tys. zł.

- W okresie trzech kwartałów 2023 r., w przedziale powyżej 50 tys. zł. wystąpiły najwyższe dodatnie dynamiki zarówno w ujęciu liczbowym (+15,8%), jak i w wartościowym (+18,9%). To samo zjawisko występowało również w 2021 r. Skutkiem tego zjawiska jest wyższa dynamika akcji kredytowej w ujęciu wartościowym niż liczbowym. Obecnie kredyty pow. 50 tys. zł odpowiadają za 12,2% liczby udzielonych w okresie styczeń - wrzesień br. kredytów gotówkowych i za prawie połowę (48,9%) łącznej wartości sprzedaży kredytów gotówkowych udzielonych w tym okresie. Wiąże się to w dużej części z konsolidacją kredytów, dzięki której udzielane są kredyty na wyższe kwoty – tłumaczy prof. Rogowski.

Kredyty ratalne – na fali wzrostowej szczególnie w ujęciu liczbowym

- W trzech kwartałach br. najwyższe wzrosty sprzedaży w ujęciu wartościowym, podobnie jak w roku ubiegłym, odnotowały kredyty ratalne do 1 tys. zł (+90,6%). Jeszcze bardziej spektakularne wzrosty w tym samym przedziale wystąpiły w ujęciu liczbowym (+139,2%). Tak wysoka dynamika niskokwotowych kredytów ratalnych to w większości efekt przekształcania niespłaconych w okresie bezodsetkowym zobowiązań z odroczonym terminem płatności (BNPL) w kredyt ratalny poprzez zakup powstałej wierzytelności przez banki.

Natomiast nadal, podobnie jak w całym 2022 r., największym spadkiem sprzedaży w ujęciu liczbowym charakteryzowały się kredyty ratalne na wysokie kwoty, tj. z przedziału powyżej 10 tys. zł (-0,9%). Ale w ujęciu wartościowym odnotowały one już dodatnią dynamikę (+6,4%). Są to w większości kredyty na zakup droższych dóbr trwałych – stwierdza główny analityk Grupy BIK.

Średnia wartość kredytu gotówkowego udzielonego we wrześniu 2023 r. wyniosła 23 471 zł – to wzrost o 12,3% w stosunku do września 2022 r. Natomiast średnia wartość kredytu ratalnego udzielonego we wrześniu 2023 r. to 2 537 zł i jest ona niższa niż we wrześniu rok temu o 19,8%.

Mierzony i analizowany przez BIK w miesięcznym cyklu poziom ryzyka kredytowego portfela kredytów konsumpcyjnych (gotówkowych i ratalnych) w oparciu o odpowiednie Indeksy Jakości, pełni funkcję systemu wczesnego ostrzegania. Jakość portfela kredytów ratalnych już od kilku lat utrzymuje się na akceptowalnym, bezpiecznym poziomie szkodowości, co każdorazowo potwierdzają właśnie miesięczne odczyty Indeksu. Bieżący – wrześniowy odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów ratalnych był na poziomie 1,84% - tylko o 0,37 pkt proc wyższym niż Indeks Jakości kredytów mieszkaniowych.

Kilkukrotnie wyższą szkodowością (najwyższą wśród wszystkich grup produktowych) charakteryzują się natomiast kredyty gotówkowe. Wrześniowy odczyt Indeksu Jakości dla kredytów gotówkowych wyniósł 5,12%.

- W porównaniu do września 2022 r. wartość Indeksu Jakości kredytów gotówkowych pogorszyła się (wzrosła) o 0,33 pkt proc. Analogiczny Indeks dla kredytów ratalnych wzrósł o 0,36 p.p. Nadal należy więc bardzo uważnie śledzić odczyty Indeksów w kolejnych miesiącach. Poprawie jakości powinny sprzyjać zarówno niższe stopy procentowe, jak i realny wzrost wynagrodzeń - wyjaśnia prof. Rogowski.

Kredyty mieszkaniowe – wzrosty skutkiem Programu „Kredyt 2%”

- Dla kredytów mieszkaniowych wrzesień wypadł wręcz rewelacyjnie, potwierdzając tym samym widoczne od kilku miesięcy duże ożywienie. W ujęciu liczbowym banki udzieliły 18,1 tys. kredytów i jest to najwyższy od grudnia 2021 r. poziom miesięcznej akcji kredytowej. W ujęciu wartościowym banki udzieliły kredytów mieszkaniowych na kwotę 7,17 mld zł – również najwyższą od grudnia 2021 r. Jakie są więc główne źródła wzrostu akcji kredytowej? Jest ich klika. Jest on zarówno wynikiem ożywienia popytu na kredyty mieszkaniowe w następstwie wzrostu zdolności kredytowej, do którego przyczyniły się zarówno spadek poziomu WIBOR-u, wyhamowanie dynamiki wzrostu cen (dezinflacja), jak i wzrosty realne wynagrodzeń. Wzrost zdolności kredytowej przełożył się na wzrost wartości udzielanego kredytu – obecnie średnia wartość udzielanego kredytu wynosi 394,86 tys. zł i jest wyższa o 21,6% niż przed rokiem. Jednocześnie jest ona na historycznie rekordowym poziomie. We wrześniowej akcji kredytowej widać już również bardzo pozytywny skutek uruchomienia rządowego Programu „Kredyt 2%”. We wrześniu br. wg naszych statystyk banki udzieliły w ramach tego Programu 9 316 kredytów (51% wszystkich udzielonych kredytów) na kwotę 3,744 mld zł (52% łącznej kwoty udzielonych kredytów). Rosnące ceny nieruchomości przyspieszają również decyzję o zaciągnięciu kredytu mieszkaniowego osób, które z przyczyn formalnych nie mogą być beneficjentami rządowego programu – stwierdza główny analityk Grupy BIK.

Do 30 września 2023 r. banki zaraportowały 1,150 mln rachunków objętych wakacjami kredytowymi o wartości 284 mld zł.

Miesięczny odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów mieszkaniowych we wrześniu 2023 r. wyniósł 1,47%. W ostatnich 12 miesiącach (od września 2022 r. do września 2023 r.) jakość portfela pogorszyła się, o czym świadczy wzrost Indeksu o (+0,41 p.p.).

- Obecny odczyt Indeksu jest lepszy od tego sprzed miesiąca (polepszenie o -0,06 p.p.). W momencie wprowadzenia moratoriów kredytowych zakładałem, że negatywny efekt pogarszania jakości kredytów złotówkowych zostanie znacznie ograniczony. I tak się stało. Szkodowość kredytów złotowych jest na niskim poziomie. Natomiast pogarsza się jakość kredytów indeksowanych i denominowanych do franka szwajcarskiego. Przyczyną tego zjawiska nie jest ryzyko kredytowe, które mogłoby wynikać z problemów finansowych kredytobiorców. Źródłem jest ryzyko prawne związane z prowadzonymi procesami sądowymi. Dodatkowymi czynnikami ryzyka dla tego portfela jest umocnienie kursu franka i dalszy możliwy wzrost stóp procentowych w Szwajcarii – wyjaśnia Waldemar Rogowski.

Karty kredytowe – czyżby koniec dobrej passy?

- We wrześniu 2023 r. dynamika sprzedaży była dodatnia zarówno liczby (+0,9%), jak i wartości (+13,0%) kart kredytowych w porównaniu do września 2022 r. Natomiast w relacji do sierpnia br., dynamika liczby i wartości kart kredytowych we wrześniu jest już ujemna. W okresie trzech kwartałów 2023 r. w porównaniu do analogicznego okresu zeszłego roku wyniki sprzedaży kart pozostają dodatnie  w ujęciu liczbowym (+19,6%) oraz w ujęciu wartościowym (+25,1%).
Wartość Indeksu Jakości we wrześniu wyniosła 3,92% i jest to, oprócz kredytów gotówkowych, najwyższa wartość Indeksu ze wszystkich Indeksów produktowych. W ujęciu rocznym wartość Indeksu nie zmieniła się - tłumaczy Waldemar Rogowski.

Szczegółowe informacje znajdują się w Newsletterze kredytowym BIK (pdf w zał.)