Layered Resilience Seminar

W dniach 12-14.09.2023 roku Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej, we współpracy z Supreme Allied Command of Transformation (SACT) NATO, zorganizowało międzynarodową konferencję Layered Resilience Seminar. Spotkanie poświęcone było budowaniu odporności (reslilience) w NATO. W konferencji wzięło udział ponad 70 przedstawicieli z państw NATO.

W 2022 roku w Warszawie i Bukareszcie, w lipcu 2023 w Wilnie, a w ostatnim tygodniu w Zegrzu – przedstawiciele państw członkowskich Sojuszu Północnoatlantyckiego spotkali się, aby kontynuować prace nad Koncepcją Odporności Warstwowej NATO (ang. NATO Layered Resilience Concept). Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej wspólnie z Supreme Allied Command of Transformation (SACT), przeprowadziło trzydniową konferencję, w której udział wzięli: wiceminister Obrony Narodowej - Sekretarz Stanu w MON, Pan Marcin Ociepa, przedstawiciele Sił Zbrojnych RP - na czele z Dowódcą Operacyjnym RSZ Panem gen. broni Tomaszem Piotrowskim, eksperci w obszarze bezpieczeństwa z Departamentów MON, Sztabu Generalnego, dowództw, uczelni wojskowych oraz eksperci ze Sztabu Wojskowego NATO i przedstawiciele sojuszniczych Sił Zbrojnych, zaangażowaniu w realizację projektu.

Konferencję otworzył Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej, generał dywizji Maciej Klisz:

“Zebraliśmy się tutaj, aby zbadać krytyczne kwestie w obszarze odporności, aby lepiej je zrozumieć i szybciej podjąć decyzję o zmniejszeniu podatności na zagrożenia oraz zwiększyć naszą zdolność do przygotowania się, stawiania oporu, reagowania i natychmiastowej odbudowy ze ze strategicznych wstrząsów (ang. strategic shocks).”

Wiceminister Obrony Narodowej - Sekretarz Stanu MON, Pan Marcin Ociepa, w swoim wystąpieniu podkreślił wagę odporności obywateli w kontekście obecnej sytuacji geopolitycznej:

“Tutaj, na wschodniej flance NATO, stanęliśmy w obliczu szczególnych zagrożeń, zwłaszcza od czasu aneksji Krymu w 2014 roku, a teraz w czasie wojny na pełną skalę w Ukrainie. To zagrożenia oparte na hybrydowych metodach agresji, ciągłe napięcia prowokowane przez białoruski reżim na granicy, a także rosyjska wojna informacyjna przeciwko polskiemu społeczeństwu i polskiemu rządowi. Niemiej jednak na całym świecie są dziś napięcia, które wymagają ciągłego skupienia naszej uwagi.

Jasna identyfikacja i zdefiniowanie ryzyka jest kluczem do budowania odporności na niepokój w sferze bezpieczeństwa. Tylko zjednoczeni, tylko dzieląc się wiedzą i doświadczeniami, możemy stawić czoła niebezpieczeństwom, które nie są ani łatwe do przewidzenia, ani łatwe do przeciwdziałania. Jest to interes wszystkich państw członkowskich NATO jako całości. Obecna rzeczywistość funkcjonowania państw i społeczeństw charakteryzuje się dużą złożonością i współzależnością. Dlatego powinniśmy podnosić zdolność do stawiania czoła zakłóceniom bezpieczeństwa i uczynić z tej zdolności krytyczny element naszego bezpieczeństwa.

Polska koncentruje się na wzmacnianiu swojej odporności i w pełni zgadza się z ambicjami NATO w zakresie odporności. W pełni podzielamy pogląd, że narodowa i zbiorowa odporność są podstawą odstraszania i obrony oraz skutecznego wypełniania podstawowych zadań Sojuszu Północnoatlantyckiego”.

Otwierając konferencję generał Klisz zwrócił również uwagę, że postawa odporności na zagrożenia “jest zdolnością narodową i zbiorowym zobowiązaniem do skutecznego odstraszania i obrony (ang. Deterrence and Defence)”. Wskazał także rolę i zadania jakie w tym obszarze stoją przed Wojskami Obrony Terytorialnej oraz przypomniał operacje, które były wykonywane przez WOT na przestrzeni ostatnich lat. Generał Klisz podkreślił jak ważną rolę pełnią ludzie służący w tej formacji, zarówno pod względem użyteczności bojowej, jak i ich obecności w społecznościach, z jakich się wywodzą.

“Żołnierze-ochotnicy w WOT pozostają członkami swoich lokalnych społeczności, pełnionymi rolami lokalnych liderów bezpieczeństwa w swoim bezpośrednim otoczeniu. Koncepcja „terytorialności oraz ochotniczości” w znacznym stopniu wypełniła lukę między społeczeństwem a wojskiem po zawieszeniu obowiązkowej służby wojskowej w Polsce w 2009 roku.”

Drugi dzień Layered Resilience Seminar – praca w grupach roboczych

W 2016 roku członkowie NATO uzgodnili siedem podstawowych wymogów odporności narodowej, w stosunku do których członkowie Sojuszu mogą mierzyć swój poziom gotowości (ang. Seven Baseline Requirements – 7 BLR). Te poziomy bazowe dostarczają wytycznych i kryteriów oceny, które umożliwiają państwom członkowskim Sojuszu przeprowadzanie ocen ich odporności, zgodnie z nadrzędnym Procesem Planowania Obronnego NATO. 

Komandor John Benfield (USA), lider projektu w ramach Layered Resilience Team Lead, przedstawił plan pracy grup roboczych (ang. Thematic Working Group – TWG), które drugiego dnia konferencji spotkały się, aby omawiać siedem obszarów odporności wojskowej: zdolność bojową (obszar, za który odpowiedzialność przejęła Polska), dowodzenie i kontrola, rozpoznanie sytuacyjne, logistyka / rozmieszczenie sił, planowanie reakcji, oraz opór i infrastruktura militarna.

“Spotkaliśmy się tu aby kontynuować prace nad “koncepcją odporności warstwowej” (Layered Resilience Concept), opartej na przenikaniu się gotowości obywatelskiej i militarnej. Będziemy pracować w grupach roboczych, aby indywidualnie spojrzeć na każdy z obszarów, szukać rozwiązań i pomysłów na ich ulepszenie i implementację we wszystkich krajach NATO. Robimy to po to, aby zidentyfikować wszelkie słabości i zagrożenia dla odporności militarnej i cywilnej, które muszą być brane pod uwagę przy planowaniu dalszych działań dotyczących odporności warstwowej. Zgodnie z przyjętymi w 2020 roku przez NATO programami rozwoju działań wojennych - odporność warstwowa jest jedną z tych reguł, które mają kluczowy wpływ na przebieg wojny.”

Na czym polega odporność według NATO?

Odporność (Resilience) to indywidualna i zbiorowa zdolność do przygotowania się na sytuacje kryzysowe, takie jak katastrofy naturalne, awarie infrastruktury krytycznej czy działania hybrydowe lub zbrojne prowadzone przez przeciwnika.

Głównym filarem odporności i zarazem kluczowym czynnikiem umożliwiającym wspólną obronę Sojuszu jest gotowość cywilna. NATO wspiera w tej kwestii wszystkich członków Sojuszu, zarówno w ocenie, jak i we wzmacnianiu gotowości cywilnej. Zakorzeniona w Artykule 3 Traktatu Północnoatlantyckiego odporność narodowa i zbiorowa jest istotną podstawą wiarygodnego odstraszania i obrony, a zatem ma kluczowe znaczenie dla wysiłków NATO zmierzających do ochrony społeczeństw, populacji i wspólnych wartości.

Każdy z członków Sojuszu musi być wystarczająco silny i zdolny do stawienia czoła całemu spektrum kryzysów przewidzianych przez NATO. Dzięki indywidualnemu zaangażowaniu każdego sojusznika w utrzymanie i wzmocnienie jego odporności, zmniejsza się podatność całego NATO na zagrożenia. Warunkiem powodzenia takich działań jest efektywna gotowość cywilna towarzysząca wysiłkom wojskowym na rzecz obrony terytorium i ludności.

Polityka NATO w zakresie odporności i gotowości cywilnej jest kierowana przez Komitet Odporności (ang. Resilience Comitee) i podlega bezpośrednio Radzie Północnoatlantyckiej (ang. North Atlantic Council), głównemu politycznemu organowi decyzyjnemu NATO.