Koniec 2022 r. z wysokimi stopami procentowymi i rekordowo wysoką inflacją w roli głównej. Branża pośrednictwa finansowego w IV kw. 2022 r.

Podwyżki stóp procentowych, które regularnie występowały w całym 2022 r., miały swój wielki finał w IV kwartale minionego roku. To zjawisko zdecydowanie ograniczyło dostęp do kredytów mieszkaniowych dla dużej grupy konsumentów. W połączeniu z innym wydarzeniem – zaostrzeniem Rekomendacji S wydanej przez KNF, w rezultacie spowodowało, że wartość kredytów hipotecznych udzielonych przy wsparciu ekspertów ZFPF w IV kw. 2022 r. wyniosła przeszło 3,7 mld zł, czyli mniej o blisko 29% w porównaniu z III kw. Trudna sytuacja, w której znaleźli się potencjalni kredytobiorcy, sprawiła, że wiele osób woli starać się o środki na zakup wymarzonego domu czy mieszkania z pomocą doświadczonych pośredników. Eksperci należący do ZFPF kończą 2022 rok z rekordowym udziałem w rynku, który wynosi 64%. Z kolei wysoka inflacja zniechęciła konsumentów do sięgnięcia po kredyty gotówkowe na większą skalę, co tradycyjnie zawsze miało miejsce w IV kw. Ten fakt jednak nie wpłynął już tak bardzo na sytuację pośredników. Wartość kredytów gotówkowych udzielonych przez ekspertów ZFPF wyniosła 581 mln zł (spadek 4% kw./kw.). Obecna sytuacja gospodarcza nie zachęca również przedsiębiorców do sięgania po dodatkowe finansowanie – w IV kw. z pomocą pośredników ZFPF zaciągnęli kredyty firmowe o wartości blisko 390 mln zł.

Kredyty hipoteczne:

Adrian Jarosz, Prezes Związku Firm Pośrednictwa Finansowego, Prezes Zarządu Notus Finanse: – Rok 2022 r. przyniósł największe załamanie w historii rynku kredytów hipotecznych w Polsce. Wartość udzielonych kredytów na całym rynku spadła aż o 49% r./r. Dla porównania, wcześniejszy największy spadek miał miejsce w 2009 r. i wyniósł 32%. Mimo tak trudnej sytuacji, ekspertom finansowym zrzeszonym w ZFPF udało się znacząco zwiększyć udział w rynku, który wyniósł rekordowe 64%. Jeszcze 5 lat temu było to 40%. Polacy cenią sobie wsparcie ekspertów finansowych nie tylko w okresach „boomu”, ale również w trudnych czasach. Wtedy wiedza i doświadczenie eksperta są bowiem szczególnie cenne – tak miniony rok na rynku kredytów hipotecznych podsumowuje Adrian Jarosz, Prezes ZFPF.

Miniony był bardzo trudnym okresem na rynku kredytów hipotecznych, dla wszystkich – banków, ich klientów oraz branży pośrednictwa finansowego. W ciągu ostatnich 12. miesięcy byliśmy świadkami aż ośmiu podwyżek stóp procentowych. Efektem jest znaczny spadek wartości udzielanych kredytów, nie tylko w ucięciu rocznym, ale i porównując kw./kw. Z powodu podwyżek, wiele osób musiało pożegnać się z marzeniem o zakupie własnego M. na kredyt. Na to zjawisko wpłynęło również zaostrzenie polityki banków dotyczącej wyliczania zdolności kredytowej klientów, które kredytodawcom została narzucona przez KNF.

Bartosz Kwieciński, Prezes Zarządu Expander Advisors: – W IV kw. 2022 r. na rynku kredytów hipotecznych odczuwalne były już wszystkie podwyżki stóp procentowych. To w połączeniu z zaostrzeniem Rekomendacji S przez KNF sprawiło, że był to okres mocnego spadku wartości udzielonych kredytów hipotecznych. Wydaje się jednak, że rynek najgorsze ma już za sobą. KNF złagodziła już reguły wyliczania zdolności kredytowej, co zauważalnie poprawiło dostępność finansowania tego rodzaju dla potencjalnych kredytobiorców. Dodatkowo, od lipca ma zacząć działać program „Bezpieczny kredyt 2%”. Już teraz nasi eksperci finansowi odpowiadają na setki pytań od osób, które planują skorzystać z dopłat oferowanych w ramach tego wsparcia. Wydaje się wiec, że sytuacja na rynku stopniowo będzie ulegać poprawie.

Tabela 1. Wartość kredytów hipotecznych sprzedanych przez ZFPF w III kw. i IV kw. 2022 r.:

Dariusz Lewandowski, Członek Zarządu Notus Finanse: – W IV kw. 2022 r. udzielono kredytów hipotecznych o wartości 6,4 mld zł[1], więc miniony okres śmiało możemy nazwać „czarnym kwartałem” rynku hipotek. O ile spadek wartości udzielonych kredytów hipotecznych w ujęciu r./r. wyniósł „tylko” 49%, o tyle porównując ostatni kwartał 2022 r. do analogicznego okresu z 2021 r., spadek ten wyniósł aż 73%. To, co jest pewnego rodzaju pocieszeniem, to fakt, że to pośrednicy finansowi należący do ZFPF poradzili sobie lepiej niż reszta rynku, powiększając udział w rynku hipotek. Ważną kwestią, której przyglądaliśmy się w IV kw. 2022 r. jest podaż na rynku nieruchomości. O ile liczba wydanych pozwoleń na budowę nieznacznie odbiegła od tych odnotowanych w 2021 r., o tyle spadek nowo rozpoczętych budów przez deweloperów w 2022 r. wynoszący 115,3 tys. jest alarmujący, a szacunki dotyczące 2023 r. mówią o poziomie 70-80 tys. Pytaniem retorycznym pozostają przyszłe ceny nieruchomości, kiedy zwiększony popyt na kredyt hipoteczny spotka się z niską podażą. Liczę na to, że dzięki bardzo rozsądnej decyzji KNF o dostosowaniu bufora w liczeniu zdolności do obecnych realiów, oraz zapowiadanemu przez Rząd programowi „Bezpieczny Kredyt 2%”, deweloperzy rozpoczną większą liczbę inwestycji i unikniemy szoku cenowego.

Kredyty gotówkowe: Polacy mniej zapożyczyli się na Święta? 

581 mln zł – to wartość kredytów gotówkowych udzielonych przez firmy zrzeszone w ZFPF w IV kw. 2022 r. Cały rynek odczuł skutki rekordowo wysokiej inflacji. Na tym tle pośrednicy ZFPF mogą mówić o nieznacznych spadkach – 3,9% kw./kw. i 11% w ujęciu rocznym, chociaż należy zaznaczyć, że w tym drugim przypadku w zeszłym roku struktura organizacji wygląda inaczej, niż ma to miejsce obecnie, do wpływa na porównywalność wyników[2].

Dominik Skrzycki, Wiceprezes Zarządu ZFPF, mFinanse: – Stale rosnące ceny oraz spadek realnej wartości pieniądza mają coraz mocniejszy wpływ na decyzje zakupowe konsumentów. Okres Świąt Bożego Narodzenia, który tradycyjnie zawsze był nacechowany zwiększoną konsumpcją, w tym roku w wyniku rekordowo wysokiej inflacji okazał się dużo „oszczędniejszy” niż w minionych latach. Wartość kredytów gotówkowych udzielonych przez firmy zrzeszone w ZFPF w IV kw. 2022 wyniosła 581 mln zł, czyli była zauważalnie niższa w porównaniu do identycznego okresu zeszłego roku (657 mln zł). Jednak porównując ten wyniki do III kw. 2022 r. (604,61 mln zł), spadek wynosi niecałe 4%.

Tabela 2. Wartość kredytów gotówkowych sprzedanych przez ZFPF w III kw. i IV kw. 2022 r.:

Bartosz Kwieciński, Prezes Zarządu Expander Advisors: – W zakresie pożyczek gotówkowych kluczowym czynnikiem w IV kw. 2022 r. były oczywiście podwyżki stóp procentowych, które wpłynęły negatywnie na wartość kredytów gotówkowych udzielonych przez ekspertów ZFPF. Jednak w tym przypadku spadki są nieporównywalnie mniejsze z tymi, które odnotowano na rynku kredytów hipotecznych. W całym 2022 r. wartość takich pożyczek udzielonych z pomocą ekspertów finansowych ZFPF spadła tylko o 2,6%. Wynik jest więc imponujący, biorąc pod uwagę jak mocno wzrosły stopy procentowe. Spadek był niewielki, ponieważ kwoty takich pożyczek są dużo niższe niż dla kredytów hipotecznych. Dzięki temu raty wzrosły w dużo mniejszym stopniu. Dodatkowo, ich dostępność pozostała na względnie dobrym poziomie, ponieważ zaostrzenie Rekomendacji S nie dotyczyło pożyczek gotówkowych.

Kredyty firmowe: biznes czeka na lepszą koniunkturę

W IV kwartale 2022 r. eksperci finansowi zrzeszeni w ZFPF udzielili kredytów firmowych o wartości blisko 390 mln zł., czyli przeszło o 19% mniej w III kw. minionego roku. Co jest powodem tego zjawiska?

Bartosz Kwieciński, Prezes Zarządu Expander Advisors: – Podobnie jak w przypadku pożyczek gotówkowych, także kredyty dla firm stosunkowo dobrze poradziły sobie w okresie bardzo wysokich stóp procentowych. W całym 2022 r. wartość takich kredytów udzielonych z pomocą ekspertów ZFPF spadła o 8%. Na ten wynik złożył się stosunkowo wysoki popyt na kredyty obrotowe i mocny spadek kredytów inwestycyjnych.

Tabela 3. Wartość kredytów firmowych sprzedanych przez ZFPF w III kw. i IV kw. 2022 r.:

Dominik Skrzycki, Wiceprezes Zarządu ZFPF, mFinanse: – Spodziewane ożywienie sprzedaży w okresie świątecznym, niestety nie przyczyniło się do poprawy wyników sprzedaży na rynku kredytów dla firm. Wartość kredytów firmowych udzielonych członków ZFPF w IV kw. 2022 r. wyniosła niespełna 390 mln zł, czyli o 19% mniej niż w III kw. 2022 r. Spadek jest jeszcze większy w ujęciu rocznym. Blisko o 140 mln mniejszy wolumen uruchomień niż w analogicznym okresie zeszłego roku (529,58 mln zł), jasno wskazuje, że klienci biznesowi ograniczają swoje potrzeby kredytowe i zdecydowanie częściej podejmują decyzję o przełożeniu na późniejszy okres realizację swoich planów. Delikatne symptomy poprawy sytuacji gospodarczej, tj. brak podwyżek stóp procentowych oraz zatrzymanie w grudniu wzrostu inflacji mogą sugerować, że zbliżamy się do punktu przełamania negatywnych trendów, ale czy tak rzeczywiście będzie, pokażą najbliższe miesiące.

[1] Źródło: BIK: https://media.bik.pl/analizy-rynkowe

[2] W IV kw. 2021 r. wyniki finansowe ZFPF dotyczące sprzedaży kredytów gotówkowych uwzględniały również wyniki firmy Open Finance, która wówczas była członkiem Organizacji.