OZEOS: Rośnie znaczenie umów PPA. W tle ważne decyzje UE dotyczące sposobu zakupu energii z OZE

Komisja Europejska chce zreformować model rynku energetycznego. Rośnie rola umów PPA – czyli zawieranych między wytwórcami zielonej energii a jej nabywcami. Czy umowy PPA staną się bardziej popularne w przemyśle energochłonnym?

Polskie prawo pozwala na zakup energii elektrycznej w kilku modelach: od dużego koncernu energetycznego, od mniejszej spółki obrotu lub bezpośrednio od producenta – w ramach umowy PPA (Power Purchase Agreement). W tradycyjnym modelu kontraktacji – z firmą obrotu energią elektryczną - nie ma możliwości zabezpieczenia ceny prądu w perspektywie dłuższej niż rok lub dwa lata. Wynika to z niskiej płynności długoletnich produktów energetycznych na giełdzie. Gwarancję stałej ceny energii elektrycznej mogą dawać natomiast umowy PPA oparte o źródła OZE, zwłaszcza zawierane na dłuższy okres. Obecnie istnieje duża swoboda zawierania kontraktów PPA, ponieważ nie regulują tego żadne przepisy.

Mimo niewątpliwych zalet, umowy PPA wciąż nie są popularne. To jednak może się zmienić.

 Umowy PPA antidotum na wahania cen energii z paliw kopalnych

Dotychczasowa niewielka popularność umów PPA wynikała z faktycznego braku dużych źródeł OZE, o mocy często większej niż kilkadziesiąt czy kilkaset megawatów, które mogłyby sprostać oczekiwaniom największych firm. Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat ceny energii były bowiem stosunkowo niskie, ich wzrost, choć zauważalny, był stabilny i przewidywalny. Przedsiębiorcy skupiali się na wynikach ekonomicznych, a aspekt ekologiczny i redukcja śladu węglowego była dla większości z nich mniej istotna. Firmy zawierały tradycyjne kontrakty, ponieważ ten sposób zakupu energii jest prosty i zrozumiały. W ramach tych kontraktów, w stosunkowo niskich cenach, miały zagwarantowany miks energetyczny, uprawniający do zakupu zielonych certyfikatów. Energetyka OZE rozwijała się przede wszystkim w obszarze prosumenckim.

Rosyjska inwazja na Ukrainę i nałożone na Rosję przez kraje zachodnie sankcje spowodowały drastyczny wzrost kosztów surowców, co bezpośrednio przełożyło się na ceny energii elektrycznej. Okazało się, że uniezależnienie się od rosyjskich dostaw paliw kopalnych stanowi priorytet, a częściową odpowiedzią może stać się powstawanie dużych instalacji OZE, czyli takich o mocy powyżej jednego megawata.

Prognozowany dynamiczny wzrost liczby takich źródeł powinien iść w parze z uregulowaniem przepisów związanych z kontraktami PPA. Tymczasem, jak ocenia firma doradcza EY w rankingu EY RECAI – czyli atrakcyjności państw dla inwestorów w odnawialne źródła energii, Polska ma niższą niż przed rokiem pozycję w obszarze umów PPA wśród 40 badanych państw. Przyczyną - na co zwraca uwagę EY – jest niepewność prawa i państwowa interwencja w ceny energii elektrycznej (ustawa “zamrażająca” ceny).

Zbigniew Kinal, prezes OZEOS podkreśla, że uregulowanie umów PPA pomoże w zawieraniu tego typu kontraktów przez firmy, a tym samym w rozwoju OZE.

- Rynek energetyczny układa się na nowo. Dlatego warto właśnie teraz sformalizować umowy PPA – mówi Zbigniew Kinal, prezes OZEOS, firmy technologicznej specjalizującej się w kontraktowaniu energii z OZE. – Umowy PPA w polskim prawie są - podobnie jak jeszcze całkiem niedawno umowy leasingowe - tak zwanymi “umowami nienazwanymi”. Oznacza to, że nie ma przepisów, które określają treść lub zakres takiej umowy w taki sposób, aby strony wiedziały, że poszczególne jej elementy wynikają z przepisów. Myślę, że docelowo, w niedalekiej przyszłości, umowa PPA stanie się umową nazwaną. Tak jak leasing dzisiaj prawnie obwarowany przepisami. Ten rynek musi zostać uregulowany, bo produktów, które w oparciu o PPA będą w przyszłości powstawać, może być znacznie więcej.

Jest to tym ważniejsze, że Komisja Europejska pracuje obecnie nad uregulowaniem mechanizmów kontraktacji w formule PPA, tak aby stały się one alternatywą dla tradycyjnego modelu zawierania umów na dostawy energii

- Wobec działań UE, ale też w świetle zauważalnych decyzji liderów gospodarczych można wyciągnąć wniosek, że rynek umów PPA w najbliższych latach będzie się intensywnie rozwijał, a skala wielkości kontraktacji będzie liczona w terawatogodzinach rocznie – komentuje prezes OZEOS.

Pozostaje pytanie, czy Polska zdąży wesprzeć powstawanie nowych OZE, by firmy nie stanęły przed problemem braku zielonej energii do zakontraktowania.

ESG szansą na szybszy rozwój OZE i upowszechnienie umów PPA

Kolejnym bodźcem do rozwoju dużych źródeł OZE i obsługujących te źródła umów PPA są wchodzące w życie obowiązki raportowania działań związanych z ESG. W strategiach przedsiębiorstw w Europie i Polsce muszą się pojawić działania dotyczące zakupów, w znacznym stopniu lub nawet wyłącznie, zielonej energii. Określa to dyrektywa o sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD). 

- W perspektywie najbliższych 5 lat w Polsce nie wystarczy zielonej energii dla wszystkich chętnych odbiorców - ocenia Zbigniew Kinal. - W Polsce zużywamy teraz ok. 175 TWh. Zgodnie z danymi GUS ok. 31,6 TWh przypada na gospodarstwa domowe. Reszta to firmy, instytucje, samorządy. Roczne zapotrzebowanie polskich firm na energię elektryczną to ok 60 TWh. Dostępne moce źródeł OZE po wybudowaniu instalacji, na które zostały wydane warunki przyłączeniowe zapewnią około 50 TWh energii, o ile zostaną wybudowane. Dzisiaj ta wartość wynosi około 20 TWh. Zapobiegliwe firmy już dziś kontraktują na rok 2024 i dalsze lata. Niedobór źródeł jest ogromny. Tymczasem zielona energia to nie tylko punkt w raporcie ESG, ale też - nierzadko - ważny argument w finansowaniu inwestycji danej firmy. Część instytucji finansowych nie chce finansować użytkowników czarnej energii.

 Umowy PPA i ich umocowanie w przepisach

Polskie przepisy nie precyzują definicji umowy PPA ani zasad związanych z jej obsługą Regulacje dotyczące PPA wprowadza Dyrektywa RED II, która wskazuje, że jest to umowa cywilnoprawna pomiędzy wytwórcą energii elektrycznej z instalacji OZE a odbiorcą. Kontrakty te są założenia umowami długoterminowymi. Co ważne - można je zawierać na przyszłe lata, tzn. W roku 2023 zapewnić firmie zieloną energię np. na lata 2024-2034.

Z kolei artykuł 5.2. ustawy Prawo energetyczne precyzuje jedynie zakres umowy na sprzedaż energii, wskazując trzy tak zwane essentialia negotii – elementy niezbędne do jej zawarcia.  Są to:  

1. rodzaj towaru objętego umową
2. ilość energii, która ma być dostarczona do odbiorcy, w podziale na okresy umowne;
3. Cena, obowiązująca taryfa, sposób jej ustalenia bądź zmiany

Wzór Umowy PPA może być ustalony przez strony na dowolnych zasadach, gdyż nie regulują go przepisy prawa. Pewnym standardem na rynku jest obecnie opracowany przez Europejską Federację Przedsiębiorstw Obrotu Energią (EFET) we współpracy z RE-Source Platform standard umowy Corporate Power Purchase Agreement (cPPA), jest to dzisiaj jedyny standard na rynku umów PPA.

Dodatkowo sposoby spisania i zawierania umów PPA ograniczają przepisy Kodeksu Cywilnego.

- Warto pamiętać, że aby zapewnić ciągłość dostaw, uzupełnieniem kontraktu PPA powinna być umowa na usługę bilansowania handlowego z Podmiotem Odpowiedzialnym za Bilansowanie Handlowe tzw. POB. Dzięki temu, w sytuacji niedoboru zielonej energii, dostarczona zostanie energia z innych źródeł – mówi Zbigniew Kinal z OZEOS.-  Umowa z POB będzie trójstronna tj. podpiszą ją wytwórca energii, klient końcowy oraz POB.

OZEOS zapewnia wsparcie w przygotowaniu wszystkich umów i dokumentów, niezbędnych do bezpiecznego zawarcia transakcji na dostawę zielonej energii od jej producenta.

Źródła danych: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/srodowisko-energia/energia/energia-2022,1,10.html

https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_23_1591