Analiza EY: Jak wypełnić PIT za 2022 rok – siedem ważnych zagadnień

Zmiany wprowadzone przez tzw. Polski Ład przyniosły wiele wątpliwości jeśli chodzi o rozliczenia podatkowe przedsiębiorców oraz pracowników. To może być pierwsze tak trudne zadanie: i dla zatrudnionych, i dla ich pracodawców. W krótkim czasie po wejściu w życie nowych przepisów okazało się, że wymagana jest ich zmiana, zaś na półrocze zafundowano podatnikom zupełną modyfikację wprowadzonych rozwiązań. Zamieszanie to skutkowało m.in. wystąpieniem wśród płatników istotnych wątpliwości co do ustalenia poprawnego sposobu rozliczania zaliczek na podatek dochodowy. Nadchodzi jednak czas rozliczeń rocznych, a wraz z nim kolejne niejasności. Najważniejsza z nich: jak prawidłowo rozliczyć podatek za 2022 rok?

Eksperci EY wybrali obszary, które należy szczególnie wziąć pod uwagę.

1. Ulga dla klasy średniej

Wprowadzenie ulgi dla klasy średniej, która była odliczana od dochodu, jako rekompensata za nieodliczanie składki zdrowotnej, a następnie jej likwidacja stanowią wielu przypadkach główne wyzwanie związane z rozliczeniem podatku za 2022. Wszak za cały rok podatnicy rozliczą się bez ulgi, ale za to z niższą stawką podatkową (12% zamiast 17%). Czy oznacza to, że stosujący ją podatnicy będą musieli dopłacić podatek? W najprostszej sytuacji są pracownicy o przychodach miesięcznych niższych niż 5 701 zł oraz wyższych niż 11 141 zł, a także przedsiębiorcy o przychodach rocznych niższych niż 68 412 zł oraz wyższych niż 133 692 zł – tj. osoby niekwalifikujące się do tej ulgi – w ich przypadku likwidacja ulgi nie stanowi problemu. Prawdopodobnie skorzystają oni na obniżce stawki podatku do 12% i otrzymają zwrot nadpłaconego podatku. Pozostali podatnicy, którzy korzystali z ulgi mieli co prawda odliczoną konkretną kwotę od dochodu, ale był on opodatkowany wyższą stawką, która wynosiła 17%. Może zdarzyć się także sytuacja, w której według nowych zasad podatnicy korzystający z ulgi powinni dopłacić podatek. Ministerstwo Finansów przygotowało się jednak na tę okoliczność, jeżeli rozliczenie podatnika, z zastosowaniem ulgi byłoby korzystniejsze, to nadpłacony podatek zostanie zwrócony. Co szczególnie interesujące będzie to działanie niezależne od podatnika, a urząd skarbowy powinien we własnym zakresie kontaktować się z podatnikami w sprawie udzielenia zwrotu. Nie zmienia to jednak faktu, że podatnik będzie musiał najpierw wpłacić brakującą kwotę na konto urzędu skarbowego.

2. Kwota zmniejszająca podatek

Głównym założeniem Polskiego Ładu było podniesienie kwoty wolnej od podatku z 3 089 zł do 30 000 zł. Kwota wolna od podatku jest wyznacznikiem kwoty zmniejszającej podatek, która to kwota faktycznie wpływa na PIT płacony do urzędu skarbowego w trakcie roku. Zatem przy kwocie wolnej 30 000 zł i 17% stawce podatku pracownicy, emeryci, przedsiębiorcy opodatkowani wg. skali płacili miesięcznie o 425 zł mniejsze zaliczki. Ponieważ z dniem 1 lipca 2022 r. stawka podatku została zmniejszona do 12%, spadła także kwota zmniejszająca podatek – ze wspomnianych 425 zł do 300 zł. Z tego wynika, że do końca czerwca podatnicy pomniejszyli zaliczki o 2 550 zł, zaś do końca roku możliwe było ich dalsze pomniejszenie o kolejne 1 800 zł. Kwota rocznego zmniejszenia wyniesie jednak 3 600 zł. Czy będzie wiązało się to z obowiązkiem dopłaty podatku? Wydaje się, że nie. Ustawodawca przewidział bowiem mechanizm wyliczanie hipotetycznego zobowiązania podatkowego i wybór wariantu korzystniejszego dla podatnika.

3. Nieodliczalna składka zdrowotna

Od 1 stycznia 2022 r. wprowadzono bardzo istotną zmianę, która jednak nie była tak mocno akcentowana jak podniesienie kwoty wolnej od podatku. Chodzi o zlikwidowanie możliwości odliczania od podatku składki zdrowotnej. Do końca 2021 r. podatnicy mogli odliczyć 7,25% podstawy jej wymiaru. „Polski Ład 2.0” z 1 lipca 2022 r. wprowadzał zmiany również w tym zakresie. Od tego dnia wybrani podatnicy prowadzący działalność uzyskali możliwość odliczenia części wymiaru tej składki od dochodu lub podatku (ew. ujęcia jej w kosztach):

1. liniowcy w kwocie maksymalnej nieprzekraczającej 8 700 zł,
2. ryczałtowcy w kwocie odpowiadającej 50% zapłaconych składek,
3. Przedsiębiorcy korzystający z karty podatkowej w kwocie odpowiadającej 19% zapłaconych składek.

Czy zatem w PIT rocznym wykazać będzie można jedynie składki których wymiar nastąpił po 1 lipca 2022 r.? Należy odpowiedzieć przecząco, w rozliczeniu rocznym będzie bowiem możliwe nie tylko odliczenie składek zapłaconych od 1 stycznia 2022 r., ale także składek których wymiar miał miejsce jeszcze w 2021 r., zapłaconych już w 2022 r. Oznacza to, że odliczenie składek w zeznaniu rocznym będzie skutkowało realnym obniżeniem zobowiązania podatkowego. Warto zatem pamiętać o tej możliwości w swoim zeznaniu rocznym, o ile nie uwzględniało się tych składek na bieżąco przy obliczaniu zaliczek.

4. Wspólne rozliczenie z małżonkiem

Inna zmiana wprowadzona Polskim Ładem, która będzie miała wpływ na zeznanie roczne, dotyczy wspólnego rozliczenia z małżonkiem. W niektórych przypadkach pozwala ono lepiej zarabiającemu z małżonków uniknięcia konieczności zapłaty podatku według wyższego progu. Do końca 2021 roku możliwości takiego rozliczenia nie posiadali niektórzy podatnicy, głównie przedsiębiorcy opodatkowani podatkiem liniowym, nawet jeśli przez cały rok ich działalność była zawieszona. Obecnie rozliczenie wraz z małżonkiem przysługuje, nawet gdy jeden z małżonków opodatkowany jest liniowo. Warunkiem jest nierozpoznanie z tytułu swojej działalności żadnych przychodów ani kosztów. Osoby których działalność w 2022 r. pozostawała zawieszona, powinny zatem zweryfikować czy rozliczenie wspólnie z małżonkiem nie okaże się dla nich korzystne.

5. Ryczałt, liniówka, a może wyłącznie zasady ogólne?

Ogromne zamieszanie wywołuje zmiana z 1 lipca 2022 r., która pozwoliła przedsiębiorcom na zmianę wybranej formy opodatkowania w trakcie lub po zakończeniu roku podatkowego. Możliwość ta dotyczy podatników opodatkowanych ryczałtem oraz podatkiem liniowym. Trudność może polegać na tym, że aby zdecydować się na taką zmianę, należy dokładnie przeliczyć uzyskiwane przychody oraz koszty, a następnie porównać swoje zobowiązanie podatkowe z tym które wystąpiłoby gdybyśmy wybrali opodatkowanie według zasad ogólnych. Stawka podatku wynosząca 12% dla pierwszego progu podatkowego może okazać się dużo korzystniejsza niż opodatkowanie ryczałtem czy podatkiem liniowym.

6. Rolowanie zaliczek

Rozporządzenie w zakresie tzw. rolowania zaliczek weszło w życie zaledwie tydzień po wprowadzeniu Polskiego Ładu i stanowiło nie lada wyzwanie dla księgowych oraz doradców podatkowych. Pomijając problemy samego stosowania rolowania zaliczek, wydaje się, że stosowanie tej instytucji może rodzić obowiązek dopłaty podatku w zeznaniu rocznym. Zastosowanie innych ulg, odliczeń oraz weryfikacja rozliczenia przez urząd skarbowy, mają według Ministerstwa Finansów zniwelować potencjalne niekorzystne skutki tego rozwiązania.

7. Nowe ulgi

Warto na koniec zwrócić uwagę na nowe ulgi, które zostały wprowadzone z dniem 1 stycznia 2022 r. Chodzi w szczególności o ulgę dla pracujących seniorów, ulgę dla rodzin wielodzietnych czy ulgę na powrót. W ramach tych rozwiązań zwolniono od podatku przychody do limitu 85 528 zł. Pracodawcy nie są zobowiązani do samodzielnego naliczania tych ulg przy poborze zaliczek, podatnicy powinni zatem samodzielnie zweryfikować czy nie znajdą one zastosowania do ich rozliczeń.

Rozliczenie podatku dochodowego za 2022 r. może okazać się jednym z budzących najwięcej wątpliwości od czasu jego wprowadzenia, gdyż zmiany dotknęły praktycznie wszystkich podatników i płatników podatku dochodowego od osób fizycznych. Podatnicy prowadzący działalność będą musieli się zmierzyć nie tylko z własnym podatkiem, ale także z poprawnym rozliczeniem zaliczek zatrudnianych pracowników. Osoby fizyczne uzyskujące przychody ze stosunku pracy również nie będą miały łatwego zadania. Szereg nowych ulg czy powrót do starych rozwiązań które miały zostać wycofane, mogą skutkować trudnościami w wyborze najkorzystniejszego sposobu opodatkowania – podsumowuje Lucyna Bluszcz, Menedżerka w Dziale Doradztwa Podatkowego, EY Polska.