Rekomendacja KNF zmieniająca sposób wyliczania zdolności kredytowej, stanęła wielu Polakom na drodze do realizacji marzenia o posiadaniu własnego „M”. Branża pośrednictwa finansowego w II kw. 2022 r.

W II kwartale 2022 r. eksperci finansowi należący do Związku Firm Pośrednictwa Finansowego (ZFPF) udzielili kredytów hipotecznych na sumę przeszło 9,1 mld zł, czyli o 8 proc. niższą niż w poprzednio analizowanym okresie. Spadek to efekt podwyżek stóp procentowych oraz rekomendacji KNF, która zmieniła zasady wyliczania zdolności kredytowej. Te dwa elementy bardzo mocno ograniczyły dostępność kredytów mieszkaniowych. W rezultacie osoby zaineresowane zaciągnięciem takiego kredytu, zaczęły szukać profesjonalnej pomocy. W II kwartale udział (wartościowy) firm będących członkami ZFPF w rynku kredytów hipotecznych wzrósł do rekordowego poziomu 67%[1]. Z kolei w przypadku kredytów gotówkowych udzielonych z pomocą pośredników ZFPF w II kw., Polacy zaciągnęli je na ponad 667 mln zł, co stanowi wzrost o 3% kw./kw. W kontekście rosnących stóp procentowych i galopującej inflacji, ten wzrost jest wart odnotowania. Niestety, ta sytuacja ekonomiczna wpłynęła negatywnie na inną kategorię sprzedażową – kredyty firmowe. Już od kilku miesięcy przedsiębiorcy, czekając na rozwój wydarzeń, wstrzymują się z sięganiem po zewnętrzny zastrzyk gotówki, by sfinansować nowe inwestycje. To tłumaczy, dlaczego eksperci zrzeszeni w ZFPF w II kw. pomogli w udzieleniu kredytów firmowych o wartości przeszło 470 mln zł, czyli zdecydowanie mniej niż w I kw. br. (ponad 586 mln zł).

Nowe zasady wyliczania zdolności kredytowej (chwilowo) ostudziły popyt na kredyty hipoteczne

Z powodu nowej rekomendacji KNF do końca marca 2022 r. banki musiały wprowadzić w życie nowe wytyczne. Czego dokładnie dotyczą? Jedna z najważniejszych zmian mówi o tym, że w przy wyliczaniu zdolności kredytowej klientów banki mają brać pod uwagę zmianę poziomu stopy procentowej o nie mniej niż 5 pp. a nie, jak to było wcześniej – 2,5 pp. Ponadto, w procesie analizowania zdolności kredytowej mają przyjmować wyższe niż to miało miejsce przed zmianami koszty utrzymania gospodarstwa domowego. Nowelizacja została wywołana wzrostem stóp procentowych. Podwyżki spowodowały, że siła nabywcza i zdolność kredytowa wielu konsumentów uległa znacznemu pogorszeniu, co z kolei przełożyło się na wzrost ryzyka braku spłaty zaciągniętych kredytów. Wprowadzając nowe zasady obliczania zdolności kredytowej, KNF chciała pomóc bankom ograniczyć to ryzyko w przyszłości. W konsekwencji w II kw. można było obserwować gwałtowne ograniczenie dostępności kredytów hipotecznych dla wielu potencjalnych kredytobiorców.

Co było do przewidzenia, zmiany wpłynęły na branżę pośrednictwa finansowego. Wartość kredytów hipotecznych udzielonych przy wsparciu ekspertów ZFPF w II kw. 2022 r. wynosiła 9 102,72 mln zł, czyli była niższa blisko o 8% niż w poprzednio analizowanym okresie (I kw. 2022 r. – 9 877,98 mln zł). Sytuacja, z którą mieliśmy do czynienia w minionych miesiącach jednak nie przeszkodziła firmom należącym do ZFPF utrzymać wysokiego udziału w całym rynku kredytów hipotecznych. Aż 67% wszystkich kredytów mieszkaniowych udzielonych w II kw. 2022 r. – biorąc pod uwagę wartość – było zaciągniętych z pomocą ekspertów Organizacji. Pokazuje to, że w obliczu zaostrzania polityki kredytowej przez banki, potencjalni kredytobiorcy szukają wsparcia u profesjonalnych ekspertów finansowych, co zdecydowanie jest pozytywną tendencją.

Adrian Jarosz, Prezes Związku Firm Pośrednictwa Finansowego, Prezes Zarządu Expander Advisors: – Drugi kwartał 2022 r. to okres, w którym doszło do gwałtownego ograniczenia dostępności kredytów hipotecznych. W kwietniu weszła w życie rekomendacja KNF, która zmieniła sposób wyliczania zdolności kredytowej przez banki. To także okres, w którym znacząco wzrosły stopy procentowe. W rezultacie wartość kredytów hipotecznych udzielonych z pomocą firm zrzeszonych w ZFPF zmniejszyła się. Spadek jest jednak zdecydowanie mniejszy niż zanotował cały rynek kredytów hipotecznych. W rezultacie, w II kw. eksperci finansowi ZFPF mieli najwyższy w historii udział w sprzedaży kredytów mieszkaniowych, który wyniósł 67%. Jeśli dodamy do tego firmy niezrzeszone w ZFPF, to pośrednicy odpowiadali prawdopodobnie za ponad 75% sprzedaży kredytów hipotecznych. To efekt bardzo słabej dostępności kredytów tego rodzaju. Osoby, które chciały kupić wymarzone mieszkanie czy zbudować dom, dużo chętniej korzystały z profesjonalnej pomocy ekspertów finansowych, którzy nie tylko są na bieżąco ze zmianami w polityce banków, ale doskonale znają ich oferty i warunki przyznawania środków.

Dariusz Lewandowski, Członek Zarządu Notus Finanse: – W drugim kwartale 2022 r. widać dwa wyraźne trendy – spadek wolumenu wartości udzielonych kredytów hipotecznych oraz zdecydowane zwiększenie udziału pośredników finansowych należących do ZFPF w sprzedaży tych produktów. W II kw. 2022 r. wartość udzielonych kredytów mieszkaniowych dla całego rynku wyniosła 13,536 mld zł i było to o przeszło 20% mniej niż w poprzednio analizowanym kwartale i aż o 39% mniej niż w analogicznym okresie 2021 r.[1]. Z kolei wartość kredytów hipotecznych udzielonych przez firmy zrzeszone w ZFPF zmniejszyła się tylko o 8% w stosunku do I kw. 2022 r. oraz o 12% w stosunku do II kw. zeszłego roku. Te wyniki są potwierdzeniem pewnej prawidłowości – gdy zmieniają się zasady wyliczania zdolności kredytowej, a banki są zmuszone „zaostrzyć” swoją politykę, potencjalni kredytobiorcy szukają pomocy eksperta kredytowego. Udział pośredników finansowych ZFPF w sprzedaży kredytów hipotecznych w II kw. tego roku wyniósł już 67%, a jeszcze rok temu wynosił „tylko” 52%. Jednocześnie w tle widać malejącą liczbę składanych wniosków kredytowych, co przełoży się na dalsze spadki wartości udzielanych kredytów w kolejnym kwartale. Z drugiej strony, można już mówić o stabilizacji poziomu zdolności kredytowej oraz chęci sektora bankowego do udzielania kredytów. Wydaje się, że rynek powoli znajduje równowagę, a popyt będzie wracał do „normy”.

Kredyty gotówkowe – najbardziej dostępny rodzaj finansowania dla konsumentów

Łączna wartość kredytów gotówkowych udzielonych przy wsparciu ekspertów ZFPF w II kw. 2022 r.  wyniosła 667,66 mln zł, czyli był wyższa blisko o 3% niż w poprzednio analizowanym okresie (I kw. 2022 r. – przeszło 649 mln zł). Polacy nadal są zainteresowani zaciąganiem kredytów gotówkowych mimo niepewnej sytuacji ekonomicznej – rosnących stóp procentowych i inflacji. Dla części może być to rozwiązanie problemu związanego z ograniczeniem dostępu do kredytów hipotecznych. Są też konsumenci, którzy z powodu rosnących kosztów życia muszą sięgać po pożyczki, by sfinansować większe wydatki.

Adrian Jarosz, Prezes Związku Firm Pośrednictwa Finansowego, Prezes Zarządu Expander Advisors: – Z podwyżkami stóp procentowych najlepiej poradził sobie segment kredytów gotówkowych. Wartość pożyczek gotówkowych udzielonych z pomocą ekspertów finansowych ZFPF w II kwartale 2022 r. była o 3% wyższa niż w poprzednio analizowanym kwartale. W przypadku finansowania tego rodzaju wzrost odsetek nie ma tak dużego wpływu na wysokość raty. Okres spłaty i pożyczane kwoty są bowiem zdecydowanie mniejsze niż w przypadku kredytów hipotecznych. Dodatkowo, część kredytobiorców, którzy nie mogli uzyskać kredytu hipotecznego np. na remont nieruchomości, zdecydowało się zaciągnąć kredyt gotówkowy, ponieważ ich dostępność jest teraz zdecydowanie lepsza niż kredytów hipotecznych. Pożyczek gotówkowych nie obowiązuje bowiem nowa rekomendacja KNF, dotycząca sposobu wyliczania zdolności kredytowej.

Dominik Skrzycki, Wiceprezes Zarządu ZFPF, mFinanse: – To już kolejny kwartał, w którym odnotowujemy wzrost wartości sprzedaży kredytów gotówkowych. Nie jest on już tak spektakularny, jak w przypadku poprzednio analizowanego okresu – I kw. 2022 vs I kw. 2021 r. (wzrost o 38%), bo obecnie to prawie 3%, porównując do I kw. 2022[1], jednak tendencja jest zachowana. Klienci nadal są zainteresowani tą formą finansowania. Pokazuje to, że rynek w obszarze kredytów gotówkowych się stabilizuje. Zauważamy, że dużym zainteresowaniem cieszą się kredyty ze stałą stopą procentową. Klienci w dalszym ciągu najczęściej wybierają oferty z przedziału 50 – 70 tys. zł i z jak najniższymi kosztami około-kredytowymi. Potwierdza to dużą wrażliwość klientów na cenę.

Firmy wstrzymują inwestycje i zaciąganie nowych zobowiązań

Wzrost stóp procentowych i galopująca inflacja (na koniec czerwca wyniosła 15,6%!) sprawiły, że przedsiębiorcy wstrzymali się z realizowaniem kolejnych inwestycji, które planowali zrealizować dzięki sięgnięciu po zewnętrzne finansowanie. Ta sytuacja wpłynęła na wyniki sprzedaży kredytów firmowych także, tych udzielonych przy wsparciu ekspertów ZFPF. W II kw. 2022 r. wartość kredytów zaciągniętych przez przedsiębiorstwa przy udziale firm należących do ZFPF była o 20% niższa niż w I kw. br. i wyniosła nieco ponad 470 mln zł.

Adrian Jarosz, Prezes Związku Firm Pośrednictwa Finansowego, Prezes Zarządu Expander Advisors: – W przypadku kredytów firmowych, które wcześniej dobrze radziły sobie z podwyżkami stóp procentowych, nadeszło zdecydowane spowolnienie. To efekt spadku sprzedaży kredytów inwestycyjnych. Kwota pojedynczego kredytu tego rodzaju jest zwykle bardzo wysoka, więc spadek w tym segmencie mocno wpływa na wynik całej kategorii. Przyczyna spowolnienia to przede wszystkim mocny wzrost stóp procentowych w II kwartale 2022 r., który w znacznym stopniu ograniczył dostępność finansowania dla firm. Dużą popularnością cieszą się natomiast kredyty obrotowe, ale tu kwoty są zdecydowanie niższe, więc nie są w stanie zrekompensować spadku dla kredytów inwestycyjnych.

Dominik Skrzycki, Wiceprezes Zarządu ZFPF, mFinanse: – Mimo zachęcających sygnałów wysyłanych do przedsiębiorców przez banki, II kw. 2022 r. okazał się dużo słabszy niż pierwszy pierwsze miesiące br. pod względem wolumenu wartości udzielonego finansowania. W związku z tym firmy członkowie należące do ZFPF odnotowały spadek w sprzedaży kredytów firmowych – 586,24 mln zł w I kw. 2022 r. vs 470,01 mln zł w II kw. 2022 r. Ten wynik wiele mówi o nastrojach polskich przedsiębiorców i o tym, jak obecnie oceniają warunki prowadzenia biznesu w naszym kraju. Nie są one najlepsze. Wskaźnik PMI obrazujący koniunkturę w polskim przemyśle, w czerwcu 2022 r. spadł do 44,4 pkt z 48,5 pkt odnotowanych w maju. Jeszcze rok temu ten wskaźnik był rekordowo wysoki – sięgał 59,4 pkt. Wysoki poziom inflacji, a do tego istniejąca sytuacja geopolityczna doprowadziły do silnego spadku nowych zamówień i w konsekwencji także produkcji przemysłowej. Nie jest więc rzeczą dziwną, że zainteresowanie przedsiębiorców finansowaniem działalności dzięki wsparciu kredytu jest zauważalnie mniejsze.

[1] Dane sprzedażowe za I kw. 2021 obejmują dane firm członkowskich ZFPF (Expander Advisors, Notus Finanse, mFinanse, Gold Finance (potem Credipass) Lendi) oraz firmy Open Finance. Dane za okres I i II kw. 2022 r. obejmuje dane firm członkowskich ZFPF: Expander Advisors, Notus Finanse, mFinanse, Credipass, Lendi, Phinance.

[2] Wartość nowo udzielonych kredytów hipotecznych na całym rynku w II kw. 2022 r. Dane: Raport AMRON-SARFiN.

[3] Wartość nowo udzielonych kredytów hipotecznych na całym rynku w II kw. 2022 r. wyniosła 13,536 mld zł. Dane: Raport AMRON-SARFiN.