Analiza EY: Polski Ład – wspólne rozliczenie małżonków oraz osób samotnie wychowujących dzieci

1 lipca 2022 r. wejdzie w życie Polski Ład 2.0. Poza obniżeniem stawki PIT z 17% do 12% nowelizacja przywróciła możliwość preferencyjnego rozliczenia dla osób samotnie wychowujących dzieci na zasadach, jakie obowiązywały do końca 2021 r.

Rozliczenie dochodów rodziców samotnie wychowujących dzieci

W związku z wejściem w życie Polskie Ładu 1.0. z dniem 1 stycznia 2022 r. osoby samotnie wychowujące dzieci mogły odliczyć od podatku 1 500 zł w skali roku, zamiast możliwości określenia podatku w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy swoich dochodów podlegających opodatkowaniu, co umożliwiało znaczne zmniejszenie w sytuacji, gdy rodzic rozliczał się sam.

Preferencja, która wejdzie w życie od dnia 1 lipca przywróci mechanizm rozliczenia obowiązujący do końca 2021 r. i będzie przysługiwała w takim samym zakresie niezależnie od tego, czy dziecko jest niepełnosprawne czy nie. Zwrócić należy również uwagę na to, że Polski Ład 2.0. wprowadza nowy przepis, który uniemożliwi samotnym rodziców korzystanie ze wspólnego rozliczenia z dzieckiem w określonych przypadkach. Stosownie do treści nowelizacji z ulgi nie może skorzystać rodzic, który wychowuje dziecko wspólnie z drugim rodzicem. Ustawa nie precyzuje jednak co należy rozumieć pod pojęciem wspólnego wychowywania dziecka. Nie wiadomo czy oznacza to np. opiekę naprzemienną , czy też wystarczający będzie wyjazd z dzieckiem na urlop jeden raz w roku. Na ten moment nie wiadomo jak organy podatkowe będą interpretować pojęcie wspólnego wychowywania dziecka

Jak wspomniano powyżej preferencyjne opodatkowanie będzie obowiązywało na zasadach, jakie miały miejsce do końca 2021 r. – oznacza to, że podatek zostanie obliczony w podwójnej wysokości od połowy dochodu osoby samotnie wychowującej dziecko.

Eksperci EY porównali sytuację kilku rodziców samotnie wychowujących dzieci, zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę. Poniżej przedstawiamy uproszczoną kalkulację zakładającą, że dochód roczny (dochód do opodatkowania) wynosi odpowiedni 50.000 zł, 108.000 zł oraz 190.000 zł.

Przykład 1

Przykład 2

Przykład 3

- Wprowadzona zmiana wydaje się być korzystna dla podatników. Jak wynika z powyższego wspólne rozliczenie z dzieckiem przy wyższych dochodach pomaga uniknąć drugiego progu skali podatkowej, natomiast przy niższych zarobkach może powodować, że podatek do zapłaty w ogóle nie wystąpi – komentuje Dagmara Leonik, doradca podatkowy, menedżerka w zespole People Advisory Services, EY Polska.

Wspólne rozliczenie z małżonkiem

Kiedy wspólne rozliczenie z małżonkiem jest możliwe?

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych małżonkowie po spełnieniu określonych w przepisach warunków mogą zdecydować o wspólnym opodatkowaniu swojego dochodu. Aby móc skorzystać z takiego rozwiązania należy spełniać następujące warunki:

1) małżonkowie muszą posiadać wspólność majątkową

2) małżonkowie muszą być polskimi rezydentami podatkowymi

3) żaden z małżonków nie korzysta z rozliczenia na zasadzie podatku liniowego albo ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (za wyjątkiem przychodów z najmu lub dzierżawy). Wyjątek jest możliwy w przypadku braku osiągania przychodów przez małżonka rozliczającego się we wskazany powyżej sposób.

4) Polski Ład z dniem 1 stycznia zniósł wymóg pozostawiania w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a wspólne opodatkowanie dochodów możliwe jest już od dnia zawarcia związku małżeńskiego pod warunkiem, że małżonkowie pozostaną w związku małżeńskim oraz będą posiadać wspólność majątkową do końca roku podatkowego (wyjątek stanowi śmierci małżonka w trakcie roku podatkowego).        

Po wejściu w życie Polskiego Ładu 1.0. ogromne wątpliwości wzbudziła możliwość wspólnego opodatkowania dochodu małżonków w połączeniu z rozliczaniem ulgi dla klasy średniej. Mając na względzie literalne brzmienie przepisów ustawy o PIT, wydawało się że każdy z małżonków musi osobno osiągać przychody uprawniające do skorzystania. Jednakże część przedstawicieli doktryny wskazywała, że to połowa sumy przychodów osiąganych przez obydwoje małżonków musi miesić się w ustawowym przedziale umożliwiającym skorzystanie z ulgi dla klasy średniej. Ministerstwo Finansów w swoich wystąpieniach wyraziło drugie z zaprezentowanych stanowisk, co wzbudzało wątpliwości po stronie ekspertów.

Przykłady

Eksperci EY przygotowali przykłady rozliczeń małżonków po wejściu w życie Polskiego Ładu 2.0. od dnia 1 lipca 2022 r. Mechanizm wspólnego rozliczenia małżonków przebiega w dwóch etapach:

Etap 1 - Każdy z małżonków oddzielnie pomniejsza swój przychód o koszty (koszty uzyskania przychodu, składki ZUS) oraz o przysługujące mu inne odliczenia.

Etap 2 - Małżonkowie sumują swoje dochody, które należy podzielić na dwa i otrzymaną wartość mnożą razy stawkę podatkową według stosownej skali oraz pomniejszają o kwotę zmniejszającą podatek (zakładamy, że oświadczenie PIT-2 zostało złożone). W tym przypadku podatek określa się na w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków.

Przykład 1

Małżonek 1  - 72 000 brutto rocznie

Małżonek 2 - 34 800 brutto rocznie

Rozliczenie wspólne od dnia 1 lipca 2022

Po dokonaniu pomniejszeń przychodów o ustawowe pomniejszenia (koszty uzyskania przychodu itd.) wspólny dochód do opodatkowania wyniesie 86.158 zł, którą to kwotę dzielimy na dwa zgodnie z przepisami ustawy o PIT. W wyniku tej operacji do opodatkowania będzie kwota 43.079 zł, co będzie skutkowało podatkiem w wysokości 3.138 zł (43.079x 12% , pomniejszone o kwotę zmniejszającą podatek 3.600 zł, a następnie pomnożony razy 2).

Indywidualne rozliczenie od dnia 1 lipca 2022

Przy indywidualnym rozliczeniu podatek Małżonka 1 wyniesie 3.495 zł (dochód 59.129 zł x12%, pomniejszone o kwotę zmniejszającą podatek), natomiast Małżonek 2 z uwagi na bardzo niski przychód wyniesie 0 zł (dochód 27.029 x12% pomniejszony o kwotę zmniejszającą podatek).

Wniosek

Z uwagi na bardzo niskie przychody Małżonka 2 nieznacznie korzystniejsze będzie w tym przypadku wspólne rozliczenie małżonków.

Przykład nr 2

Małżonek 1 - 156 000 brutto rocznie

Małżonek 2 - 0 zł brutto rocznie

Rozliczenie wspólne od dnia 1 lipca 2022

Po dokonaniu pomniejszeń przychodów o ustawowe pomniejszenia (koszty uzyskania przychodu itd.) wspólny dochód do opodatkowania wyniesie 131.612 zł, którą to kwotę dzielimy na dwa zgodnie z przepisami ustawy o PIT. W wyniku tej operacji do opodatkowania będzie kwota 65.806 zł, co będzie skutkowało podatkiem w wysokości 8.593 zł (65.806 x 12% , pomniejszone o kwotę zmniejszającą podatek 3.600 zł. Tak uzyskany podatek został pomnożony razy 2).

Indywidualne rozliczenie od dnia 1 lipca 2022

Przy indywidualnym rozliczeniu podatek Małżonek 1 wyniesie 14.516 zł (dochód 131.612 zł – z czego do kwoty 120.000 podatek wyniesie 12%, natomiast od nadwyżki ponad 120.000 podatek wyniesie 32%, pomniejszone o kwotę zmniejszającą podatek), natomiast Małżonka 2 z uwagi na brak przychodu wyniesie 0 zł.

Wniosek

Z uwagi na brak przychodów Małżonka 2 korzystne będzie  w tym przypadku wspólne rozliczenie małżonków, dzięki czemu podatek do zapłaty obliczony zostanie według pierwszej skali podatkowej. Gdyby Małżonek 1 rozliczał się sam z uwagi na przekroczenie ustawowych progów, „wpadłaby” w drugą skalę podatkową.

Przykład nr 3

Małżonek 1 -  192 000 brutto rocznie

Małżonek 2 – 180 000 brutto rocznie

Rozliczenie wspólne od dnia 1 lipca 2022

Po dokonaniu pomniejszeń przychodów o ustawowe pomniejszenia (koszty uzyskania przychodu itd.) wspólny dochód do opodatkowania wyniesie 316.876 zł, którą to kwotę dzielimy na dwa zgodnie z przepisami ustawy o PIT. W wyniku tej operacji do opodatkowania będzie kwota 158.438 zł, co będzie skutkowało podatkiem w wysokości 46.200 zł (dochód 158.438 zł – z czego do kwoty 120.000 podatek wyniesie 12%, natomiast od nadwyżki ponad 120.000 podatek wyniesie 32%, następnie nastąpi pomniejszone o kwotę zmniejszającą podatek. Tak obliczony podatek zostanie pomnożony razy 2).

Indywidualne rozliczenie od dnia 1 lipca 2022

Przy indywidualnym rozliczeniu podatek Małżonka 2 wyniesie 21.227 zł (dochód 152.585 zł – z czego do kwoty 120.000 podatek wyniesie 12%, natomiast od nadwyżki ponad 120.000 podatek wyniesie 32%, pomniejszone o kwotę zmniejszającą podatek), natomiast Małżonka 1 24.973.

Wniosek

Z uwagi na fakt, że zarówno Małżonek 1 jak i Małżonek 2  „wpadają” w drugą skalę podatkową łączne opodatkowanie nie będzie generowało żadnych korzyści.

Przykład nr 4

Małżonek 1 108.000 brutto rocznie

Małżonek 2  96.000 brutto rocznie

Rozliczenie wspólne od dnia 1 lipca 2022

Po dokonaniu pomniejszeń przychodów o ustawowe pomniejszenia (koszty uzyskania przychodu itd.) wspólny dochód do opodatkowania wyniesie  170.031zł, którą to kwotę dzielimy na dwa zgodnie z przepisami ustawy o PIT. W wyniku tej operacji do opodatkowania będzie kwota 85015 zł, co będzie skutkowało podatkiem w wysokości  13204 zł (85015x 12% , pomniejszone o kwotę zmniejszającą podatek 3.600 zł, a następnie pomnożone razy 2).

Indywidualne rozliczenie od dnia 1 lipca 2022

Przy indywidualnym rozliczeniu podatek Małżonka 2 wyniesie 5981 zł (dochód 79.838 zł x12%, pomniejszone o kwotę zmniejszającą podatek), natomiast Małżonka 1 wyniesie 7.223 zł (dochód 90.193 x12% pomniejszony o kwotę zmniejszającą podatek). W rezultacie małżonkowie łącznie zapłacą 13.204 zł.

Wniosek

Z uwagi na fakt, iż zarówno Małżonek 1 jak i Małżonek 2 mieszczą się ze swoimi dochodami w pierwszej skali podatkowej wspólne rozliczenie nie daje żadnej preferencji podatkowej.

- Szczególnie w kontekście wspólnego rozliczania małżonków likwidację skomplikowanej w swoim mechanizmie ulgi dla klasy średniej ocenić należy pozytywnie. Z całą pewnością zmiana uprości w tym zakresie wspólne rozliczenie małżonków za rok 2022 r.

Wspólne rozliczenie z małżonkiem warto rozważyć w szczególności w przypadku, gdy:

1. a) jeden z małżonków zarabia mało, a dochód drugiego z małżonków powoduje „wpadnięcie” do drugiej skali podatkowej. Wówczas wspólne rozliczenie małżonków może spowodować, iż dochód zostanie opodatkowany według skali przewidzianej dla pierwszego progu podatkowego (od 1 lipca 12%).
2. b) jeden z małżonków nie ma w ogóle dochodu – wówczas podatek obliczony zostanie od połowy dochodów małżonka, który uzyskał dochód – podsumowuje Dagmara Leonik, doradca podatkowy, menedżerka w zespole People Advisory Services, EY Polska.