Newsletter kredytowy BIK – najnowsze dane o sprzedaży kredytów w Polsce

W kwietniu 2022 r., w porównaniu do kwietnia 2021 r., w ujęciu liczbowym banki i SKOK-i udzieliły więcej dwóch rodzajów kredytów: ratalnych o (4,5%) oraz gotówkowych o (+3,9%). Spadek o (-38,7%) odnotowały kredyty mieszkaniowe oraz limity na kartach kredytowych (-33,6%). W ujęciu wartościowym banki i SKOK-i przyznały niższą wartość we wszystkich produktach kredytowych. Najwięcej, o (-32,5%), spadła wartość udzielonych kredytów mieszkaniowych oraz przyznanych limitów na kartach kredytowych o (-17,1%). Kredyty ratalne spadły o (-1,6%), a gotówkowe o (-0,9%).

W porównaniu do marca 2022 r., w kwietniu 2022 r. banki udzieliły mniej i na niższą wartość wszystkich produktów kredytowych. Najwyższy miesięczny spadek odnotowały kredyty ratalne: (-29,1%) w ujęciu liczbowym i (-22,2%) w wartościowym oraz kredyty mieszkaniowe (-18,1%) oraz (-16,3%).

W pierwszych czterech miesiącach 2022 r. w porównaniu do analogicznego okresu ubiegłego roku ujemne dynamiki w obu ujęciach odnotowały karty kredytowe (-35,3% oraz -17,0%) i kredyty mieszkaniowe (-24,8% oraz -15,5%). Natomiast dodatnie dynamiki zanotowano w przypadku kredytów ratalnych (+15,0% oraz +2,9%), a także kredytów gotówkowych (+6,2% oraz +3,4%).

Analizując dane zawarte w Newsletterze i wyciągając na ich podstawie wnioski, BIK zawsze bierze pod uwagę dwa ważne aspekty metodyczne.

Po pierwsze, uwzględnia specyfikę produktów kredytowych: kredyty konsumpcyjne (ratalne i gotówkowe) oraz karty kredytowe są procesowane bardzo szybko od złożenia wniosku przez klienta lub oferty przez bank. Zazwyczaj złożenie wniosku i udzielenie kredytu czy przyznanie limitu zamykają się w jednym miesiącu. Zatem w przypadku tych produktów, kwietniowa akcja kredytowa jest związana z wnioskami składanymi w większości przypadków w samym kwietniu 2022 r. Natomiast kredyty mieszkaniowe są procesowane dłużej, nawet do dwóch miesięcy od złożenia wniosku, w związku z tym, sprzedaż kredytów mieszkaniowych w kwietniu 2022 r. jest efektem wniosków składanych głównie w lutym i marcu 2022 r.

Po drugie, duże problemy ze spłatą kredytów mogą w pełni zmaterializować się w odczytach Indeksów Jakości dopiero po trzech miesiącach od zaprzestania spłaty, co wynika z ich konstrukcji, ponieważ Indeksy obejmują jedynie opóźnienia powyżej 90 dni.

Więcej kredytów gotówkowych, ale na niższą wartość niż rok temu

Kwietniowe wyniki udzielonych kredytów gotówkowych, wypadają pozytywnie na tle pozostałych produktów kredytowych.

- W czterech pierwszych miesiącach br. kredyty gotówkowe tylko w skrajnych przedziałach kwotowych odnotowały dodatnie dynamiki zarówno w ujęciu liczbowym, jak i wartościowym w porównaniu z analogicznym okresem zeszłego roku. W przeciwieństwie do zeszłego roku, gdy najwyższa dynamika wzrostów dotyczyła kredytów wysokokwotowych > 50 tys. zł, dynamika kredytów niskokwotowych tj. z dwóch przedziałów do 5 tys. zł oraz 5-10 tys. zł była najwyższa i wyniosła odpowiednio (+16,5% L) i (+13,5% W) oraz (11,9% L) i (11,1% W). Kredyty z tych dwóch przedziałów odpowiadają za 9,1% wartości sprzedaży i prawie połowę liczby udzielonych w okresie styczeń – kwiecień 2022 r. kredytów gotówkowych. Stąd dynamika w całym segmencie kredytów gotówkowych w ujęciu liczbowym jest dodatnia, a w wartościowym ujemna – wyjaśnia prof. Waldemar Rogowski, główny analityk Biura Informacji Kredytowej.

- Jedna trzecia roku na rynku kredytów gotówkowych należy do w miarę udanych i to pomimo serii podwyżek stóp procentowych, które spowodowały, że stopy procentowe wróciły do poziomu sprzed 14 lat, a rynek oczekuje dalszych podwyżek, kredyty gotówkowe odnotowały w ujęciu r/r dodatnie dynamiki liczby udzielonych kredytów. Jak już wspomniałem rozwija się akcja kredytowa głównie w segmencie kredytów gotówkowych zaciąganych na niższe kwoty. Należy również wskazać, że obecnie odnotowujemy również wysoką dodatnią dynamikę w sektorze pożyczek pozabankowych. Zarówno kredyty gotówkowe niskokwotowe, jak i pożyczki pozabankowe zaciągane są najczęściej w celu sfinansowania bieżących potrzeb gospodarstwa domowego. W obecnej sytuacji mogą więc one stanowić źródło finansowania nagłych potrzeb na finansowanie, na które nie wystarcza bieżących dochodów – puentuje prof. Rogowski.

Kredyty ratalne w kwietniu w ujęciu liczbowym na małym plusie, w ujęciu wartościowym na lekkim minusie

W przypadku kredytów ratalnych w kwietniu 2022 r. mamy ujemne dynamiki r/r w ujęciu wartościowym (-1,6%), a dodatnie w ujęciu ilościowym (+4,5%). Jednak zarówno liczba, jak i wartość udzielonych kredytów ratalnych w okresie styczeń – kwiecień  tego roku jest wyższa w porównaniu do analogicznego okresu zeszłego roku – odpowiednio o (+15,0%) oraz (+2,9%).

- W przeciwieństwie do kredytów gotówkowych, dynamiki sprzedaży kredytów ratalnych w pierwszych czterech miesiącach br. w porównaniu do stycznia-kwietnia 2021 r. mają dodatnie dynamiki wartości udzielonych kredytów w prawie wszystkich przedziałach kwotowych. Najwyższe dynamiki dotyczą kredytów ratalnych do 1 tys. zł. (+36,3%). W ujęciu liczbowym również najwyższe dodatnie dynamiki dotyczą kredytów ratalnych z przedziału do 1 tys. zł (+60,9%). Może być to efekt nabycia portfela pożyczek BNPL przez jeden z banków. A segment pożyczek BNPL dynamicznie rośnie. Co ciekawe, ujemną dynamikę odnotowały kredyty ratalne wysokokwotowe z przedziału powyżej 10 tys. zł (- 7,0% L oraz -4,5% W), co może wynikać ze zmniejszenia atrakcyjności zakupu droższych rzeczy np. samochodów używanych na raty – stwierdza główny analityk BIK.

Średnia wartość kredytu ratalnego udzielonego w kwietniu 2022 r. to 4 375 zł i jest ona niższa niż w kwietniu rok temu o 5,8%. Dla kredytów gotówkowych, średnia wartość zaciągniętego w kwietniu 2022 r. kredytu to 22 278 zł – to spadek o 4,6% w stosunku do kwietnia 2021 r.

Obserwowany przez BIK co miesiąc poziom ryzyka kredytowego portfela kredytów konsumpcyjnych (gotówkowych i ratalnych), w oparciu o odpowiednie Indeksy Jakości, pełni funkcję systemu wczesnego ostrzegania. Jakość portfela kredytów ratalnych już od kilku lat utrzymuje się na bardzo niskim, bezpiecznym poziomie szkodowości, co każdorazowo potwierdzają właśnie miesięczne odczyty Indeksu. Bieżący – kwietniowy odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów ratalnych wynosi 1,08%. Kilkukrotnie wyższą szkodowością (najwyższą wśród wszystkich grup produktowych) charakteryzują się natomiast kredyty gotówkowe. Kwietniowy odczyt Indeksu Jakości dla kredytów gotówkowych wynosi 3,65%.

- W porównaniu do kwietnia 2021 r. wartość Indeksu Jakości kredytów gotówkowych polepszyła się (spadła) o 0,99 pkt proc. Od roku w ujęciu m/m mamy polepszenie (spadek) Indeksu, co niewątpliwie jest sygnałem bardzo pozytywnym, informującym o spadku ryzyka kredytowego tych kredytów. Na uwagę zasługuje również bardzo niski odczyt Indeksu dla kredytów ratalnych. W okresie 12-miesięcznym wartość Indeksu polepszyła się (spadła) o 0,11 p.p. Nie widać więc na razie żadnych negatywnych symptomów pogarszania się jakości spłaty kredytów konsumpcyjnych (gotówkowych i ratalnych). Jednak z uwagi na wzrost ryzyka wynikającego zarówno z uwarunkowań globalnych czy sytuacji makroekonomicznej w Polsce, w kolejnych miesiącach należy bardzo uważnie obserwować zachowanie się Indeksów jakości  kredytów ratalnych i gotówkowych – wyjaśnia główny analityk BIK.

Kredyty mieszkaniowe – w kwietniu załamanie akcji kredytowej

W kwietniu br. w porównaniu z kwietniem 2021 r., na rynku kredytów mieszkaniowych odnotowaliśmy bardzo duży spadek liczby udzielonych kredytów (-38,7%). Również w ujęciu wartościowym dynamika jest ujemna (-32,5%). Niemniej średnia wartość udzielonego w kwietniu 2022 r. kredytu mieszkaniowego była wyższa w ujęciu rocznym o 10,2% i wyniosła 352,93 tys. zł.

Analizując sytuację w poszczególnych przedziałach kwotowych, określających wartość udzielanego kredytu mieszkaniowego, w okresie styczeń - kwiecień 2022 r. widać duże zróżnicowanie. Dodatnie dynamiki sprzedaży kredytów mieszkaniowych, zarówno w ujęciu liczbowym, jak i wartościowym, dotyczyły jedynie kredytów z przedziału powyżej 500 tys. zł, w ujęciu liczbowym (+11,8%) i w wartościowym (+15,7%). W pozostałych przedziałach zarówno w ujęciu liczbowym, jak i wartościowym dynamiki są ujemne.

- Dla kredytów mieszkaniowych kwiecień był bardzo zły. A w ujęciu liczbowym nawet bardzo zły, bowiem w kwietniu banki udzieliły tylko 14 570 kredytów. Jest to najmniej w całej pandemii i najmniej od grudnia 2017 r. Pomimo tego, że w lutym br. liczba osób wnioskujących o kredyt wzrosła, a w marcu tego roku przekroczyła nawet 53 tys. ustalając drugi w ostatnich dziesięciu latach rekordowy wynik.
W poprzednim Newsletterze pisałem, że w tym kontekście, kwiecień może być całkiem udanym miesiącem pod względem zarówno liczby, jak i wartości udzielonych kredytów. Rzeczywistość okazała się jednak inna. W mojej opinii tak słaby wynik akcji kredytowej w kwietniu mimo tak rekordowo dużej liczby wnioskujących o kredyt mieszkaniowy w marcu może częściowo wynikać ze spadku poziomu akceptacji wniosków kredytowych przez banki. Obecnie jesteśmy już po ośmiu podwyżkach stóp procentowych. Ostatnia majowa nie znalazła jeszcze, bo nie mogła, swojego odzwierciedlenia w samej akcji kredytowej. Podwyżki stóp procentowych obniżyły bardzo znacząco zdolność kredytową. Do tego dochodzą działania KNF, zaostrzające wymogi liczenia zdolności kredytowej, które również negatywnie wpływają na zdolność kredytową.

- W ujęciu wartościowym kwietniowy wynik 5,142 mld zł jest najniższy od stycznia 2021 r. Wartość akcji kredytowej z pierwszych czterech miesięcy 2022 r. jest praktycznie na poziomie akcji kredytowej z pierwszych czterech miesięcy 2020 r. Rynek spada więc również w ujęciu wartościowym – stwierdził prof. Rogowski.

- W mojej opinii kolejne miesiące będą trudnymi miesiącami na rynku kredytów mieszkaniowych. Kwietniowy odczyt Indeksu popytu na kredyty mieszkaniowe jest zapowiedzią dalszego dużego schłodzenia na rynku kredytów mieszkaniowych w kolejnych kwartałach. Kwietniowa wartość Indeksu jest najniższa od kwietnia 2009 r. czyli od 13 lat – puentuje prof. Rogowski.

Miesięczny odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów mieszkaniowych w kwietniu 2022 r. wyniósł 0,53%. W ostatnich 12 miesiącach (od kwietnia 2021 r. do kwietnia 2022 r.) jakość portfela nieznacznie polepszyła się, o czym świadczy spadek Indeksu o (-0,02 p.p.).

- Jak już sygnalizowałem w komentarzach do wcześniejszych Newsletterów czynnikiem, który może niekorzystnie wpłynąć w przyszłości – myślę że najwcześniej we wrześniu – październiku 2022 r. na jakość portfela kredytów mieszkaniowych, są kolejne podwyżki stóp procentowych. Bowiem prawie cały portfel złotowych kredytów mieszkaniowych (415,4 mld) to kredyty na zmienną stopę. Efekt będzie jak już wspomniałem opóźniony, a ponadto zróżnicowany. Wzrost oprocentowania nastąpi bowiem po trzech (WIBOR 3M) lub 6 miesiącach (WIBOR 6M). Jeżeli dodamy do tego jeszcze konieczność wystąpienia opóźnień powyżej 90 dni to negatywny efekt może pojawić się dopiero na jesieni. Szczególnie na obniżenie jakości narażone będą kredyty zaciągnięte w okresie historycznie rekordowo niskich stóp procentowych. Wynika to z faktu, że kredytobiorcy ci (545 tys. osób) od niedawna spłacają swoje kredyty mieszkaniowe, zaciągali je na średnio wyższe kwoty, mają więc wysokie kwoty do spłaty. Na koniec kwietnia mają oni do spłaty 104 mld zł, co stanowi ok. 25% wartości zadłużenia z tytułu wszystkich kredytów mieszkaniowych zaciągniętych w złotówce. Wśród tych kredytobiorców wyższym ryzykiem obarczone mogą być kredyty zaciągane przez pojedynczych kredytobiorców, dodatkowo tych, którzy posiadają do spłaty inne zobowiązania. Wyższym poziomem ryzyka będą prawdopodobnie charakteryzować się również kredyty wysokokwotowe powyżej 1 mln zł oraz kredyty osób z wysoką wartością wskaźnika DSTI – powyżej 50% - ostrzega prof. Rogowski. 

Karty kredytowe – kontynuacja spadków

W kwietniu 2022 r. banki wydały 38,2 tys. kart kredytowych na łączną kwotę przyznanych limitów 310 mln zł.

- W kwietniu 2022 r. pomimo efektu niskiej bazy sprzed roku, nadal mamy w ujęciu liczbowym ujemną dynamikę, która wynosi (-33,6%). Również w ujęciu wartościowym mamy ujemną dynamikę (-17,1%). W ujęciu liczbowym ujemne dynamiki w czterech miesiącach br. w porównaniu z analogicznym okresem zeszłego roku dotyczą wszystkich przedziałów kwotowych. W przypadku ujęcia wartościowego dodatnią dynamiką charakteryzowały się jedynie limity kartowe udzielone na ponad 10 tys. zł (+6,3%). Należy pamiętać, że limity kartowe są po kredytach gotówkowych drugim najbardziej ryzykownym produktem kredytowym. Wartość Indeksu Jakości w kwietniu wyniosła 3,26%. Jednak w ujęciu rocznym wartość Indeksu polepszyła się o (-0,11) - mówi prof. Rogowski z BIK.

Aktualne informacje o rynku kredytowym publikowane są na: www.bik.pl/newsletter-kredytowy oraz w sekcji Analizy rynkowe BIK.