Polacy w grupie najmniej rzetelnych płatników w Europie. „Wyprzedają” nas tylko kraje Południa, Rumunia, Słowacja i Węgry

Z „Barometru Dobrobytu Finansowego 2022”[1] opublikowanego przez Intrum wynika, że Polska zajmuje 4. miejsce od końca (!) w rankingu, który analizuje bezpieczeństwo finansowe konsumentów w 24 krajach Europy, pozwalające zaspokoić potrzeby związane z codziennymi wydatkami oraz kontrolować finanse osobiste – czyli financial wellbeing właśnie. Co odpowiada za tak niską pozycję naszego kraju w zestawieniu? Słabe wyniki w poszczególnych wskaźnikach, poprzez które Intrum definiuje dobrobyt finansowy. Jednym z nich jest zdolność do płacenia rachunków na czas. W tej kategorii zajmujemy 18. miejsce, co oznacza, że znaczna część naszego społeczeństwa ma problem z terminowym wywiązywaniem się ze swoich zobowiązań finansowych na czas, stając się dłużnikami. Ponad dwa lata funkcjonowania w korona-kryzysie sprawiło, że Polska spadła w rankingu o dwie pozycje w stosunku do poprzedniej edycji badania. Pandemia zmniejszyła dochody i dobrobyt finansowy aż 46 proc. konsumentów[2]. Mianem najbardziej rzetelnych płatników w Europie mogą pochwalić się Niemcy.

Dobrobyt finansowy Polaków: nie jest fenomenalnie, ale jest stabilnie…

”Financial Wellbeing Barometer. White Paper 2022”, czyli Barometr Dobrobytu Finansowego Intrum pozwala odpowiedzieć na pytanie, jak europejscy konsumenci radzą sobie z odpowiedzialnym prowadzeniem budżetu domowego, terminowym opłacaniem rachunków i czy są w stanie regularnie oszczędzać. To wskaźnik pozwalający porównać dobrobyt finansowy mieszkańców 24 państw Europy.

Niestety, tegoroczny ranking nie pozostawia złudzeń – Polska zajmuje w nim dopiero 21. miejsce, czyli 4. pozycję od końca… Jak komentuje Dariusz Łupiński, ekspert Intrum: – Nie da się nie zauważyć, że Polska znajduje się w końcu zestawienia, ale utrzymanie pozycji z poprzedniej edycji Barometru, można odczytywać jako swoisty sukces. Dlaczego? Od marca 2020 r. mamy do czynienia z kryzysem ekonomicznym wywołanym pandemią Covid-19. Nie uchroniły się przed nim nawet Niemcy – najlepiej prosperująca europejska gospodarka i dotychczasowy lider rankingu czy bogate kraje Północy, takie jak: Szwecja, Finlandia i Dania (jedna pozycja przed Polską). Wszystkie zaliczają spadek w tegorocznym Barometrze.

Pozycję danego kraju w rankingu, którym jest Barometr, oblicza się na podstawie zagregowanych danych dotyczących dobrobytu finansowego definiowanego poprzez: zdolność do terminowego płacenia rachunków, oszczędzanie na przyszłość oraz znajomość zagadnień finansowych[1].

W świetle wychodzenia Europy z kryzysu finansowego, czego nie ułatwia szalejąca inflacja (w Polsce przekroczyła już 10 proc.!), szczególna uwaga zwrócona jest na wskaźnik dotyczący płacenia przez konsumentów rachunków na czas. Jak radzą sobie Polacy w tej kategorii?

1. filar dobrobytu finansowego: zdolność do płacenia rachunków na czas

W stosunku do poprzedniej edycji Barometru, Polska zajmuje nieco niższą pozycję w rankingu dotyczącym zdolności europejskich konsumentów do bycia rzetelnymi płatnikami – 16. miejsce w 2020 r. vs 18. miejsce w 2022 r. Spadek co prawda jest niewielki, a pozycja naszego kraju przesunęła się zauważalnie w dół zestawienia. Co odpowiada za ten stan rzeczy?

–  Z raportu ”Intrum European Consumer Payment Report 2021” wynika jasno, że pandemia zmniejszyła dochody blisko połowy konsumentów w naszym kraju. To wpłynęło nie tylko na pogorszenie się siły nabywczej Polaków, ale dla pewnej grupy oznaczało pojawienie się realnych problemów z terminowym opłacaniem rachunków – wyjaśnia Dariusz Łupiński, ekspert Intrum.

Co 3. (33 proc.) respondent Intrum pochodzący z Polski przyznaje, że w ciągu ostatnich 12. miesięcy raz lub kilka razy nie zapłacił rachunku na czas[2]. Co prawda, badani pytani o powody tej sytuacji jako główne wyjaśnienie podają po prostu swoje zapominalstwo (49 proc.), ale 2. pozycja na liście tych powodów nie pozostawia złudzeń – brak pieniędzy (33 proc.)[3].

– Niestety, w najbliższym czasie grupa nierzetelnych płatników w naszym kraju może się powiększyć. Z badań przeprowadzonych przez Intrum jesienią 2021 r. wynika, że tylko 1/4 (24 proc.) konsumentów po zapłaceniu wszystkich rachunków co miesiąc w portfelu pozostaje więcej niż 50 proc. wynagrodzenia. 22 proc. z nas ma do dyspozycji jeszcze mniej środków – 35-50 proc. wysokości pensji. Jest i grupa, którą od popadnięcia w problemy finansowe dzieli jedna, dwie pensje. 23 proc. Polaków na codzienne wydatki pozostaje od 5-20 proc. wynagrodzenia, kiedy dokonają już wszystkich opłat. W tym przypadku nieplanowane wydatki oznaczają po prostu długi. Warto również zaznaczyć, że dane Intrum były zbierane przed tym, jak inflacja w naszym kraju przekroczyła liczbę dwucyfrową i przed wzrostem stóp procentowych. Można się spodziewać, że obecnie sytuacja finansowa Polaków jest jeszcze trudniejsza – dodaje Dariusz Łupiński, ekspert Intrum.

Pierwsze miejsce w rankingu analizującym zdolność europejskich konsumentów do płacenia na czas zajmują Niemcy. Pandemia również nie oszczędziła naszych sąsiadów. 28 proc. niemieckich konsumentów przyznaje, że przynajmniej raz w ciągu ostatniego roku nie zapłaciło rachunku na czas. Ten fakt jednak nie przeszkodził Niemcom w zajęciu wysokiej pozycji w zestawieniu.

Stawkę zamykają kraje Europy Południowej: Włochy, Portugalia i Grecja, których gospodarki lokalne najbardziej ucierpiały w korona-kryzysie. W podobnej sytuacji znalazła się Rumunia, która jeszcze nie wyszła z poprzedniego kryzysu finansowego oraz nasi kolejni dwaj sąsiedzi: Słowacja i Węgry.

O Barometrze Dobrobytu Finansowego Intrum 2022

Barometr opiera się na danych pochodzących z badania, na podstawie którego powstał raport Intrum ECPR 2021 i krajowych statystyk gospodarczych. Pozycję danego kraju w rankingu oblicza się na podstawie zagregowanych danych dotyczących rankingu dobrobytu finansowego w trzech filarach: zdolność do terminowego płacenia rachunków, oszczędzanie na przyszłość oraz znajomość zagadnień finansowych. Bierzemy również pod uwagę kluczowe wskaźniki dotyczące stosunku zadłużenia konsumentów do ich dochodów. Materiał został opublikowany w marcu 2022 r. Barometr można pobrać tutaj: https://www.intrum.pl/partner-biznesowy/nasze-raporty/ecpr/financial-wellbeing-barometer-white-paper-2022/

[1] Pod uwagę brane są również kluczowe wskaźniki dotyczące stosunku zadłużenia konsumentów do ich dochodów.

[2] Źródło: ECPR 2021.

[3] Tamże.

[4] Intrum, Financial Wellbeing Barometer. White Paper 2022, marzec 2022.

[5] Intrum, European Consumer Payment Report 2021, listopad 2021.