Newsletter kredytowy BIK – najnowsze dane o sprzedaży kredytów w Polsce

W październiku 2021 r., w porównaniu do października 2020 r., w ujęciu liczbowym banki i SKOK-i udzieliły więcej dwóch rodzajów produktów kredytowych: o (+27,3%) więcej kredytów mieszkaniowych i o (+26,2%) kredytów gotówkowych. Spadek o (-24,4%) odnotowały limity na kartach kredytowych oraz kredyty ratalne (-10,3%). W ujęciu wartościowym banki i SKOK-i przyznały wyższą wartość w trzech produktach kredytowych: o (+46,8%) kredytów mieszkaniowych, o (+34,3%) kredytów  gotówkowych oraz (+6,4%) kredytów ratalnych. Na niższą wartość (-5,1%) banki przyznały  limitów kartowych. W okresie dziesięciu miesięcy 2021 r. banki i SKOK-i udzieliły łącznie 2 994,2 tys. kredytów ratalnych (+3,4%) na kwotę 14,10 mld zł (+19,6%) oraz 2 644,5 tys. kredytów gotówkowych (+18,7%) na kwotę 56,26 mld zł (+29,0%). Kredytów mieszkaniowych zaciągnięto 230,4 tys. (+27,8%) na kwotę 74,28 mld zł (+42,3%).

Analizując dane zawarte w Newsletterze i wyciągając na ich podstawie wnioski, BIK zawsze bierze pod uwagę trzy ważne aspekty metodyczne.

Po pierwsze, uwzględnia specyfikę produktów kredytowych: kredyty konsumpcyjne (ratalne i gotówkowe) oraz karty kredytowe są procesowane bardzo szybko od złożenia wniosku przez klienta lub oferty przez bank (zazwyczaj złożenie wniosku i udzielenie kredytu czy przyznanie limitu zamykają się w jednym miesiącu). Zatem w przypadku tych produktów, październikowa akcja kredytowa jest związana z wnioskami składanymi w większości przypadków w październiku 2021 r. Natomiast kredyty mieszkaniowe są procesowane dłużej, nawet do dwóch miesięcy od złożenia wniosku, w związku z tym, sprzedaż kredytów mieszkaniowych w październiku 2021 r. jest efektem wniosków składanych w sierpniu i wrześniu 2021 r.

Po drugie, oceniając wartość akcji kredytowej w październiku 2021 r. w porównaniu do października ubiegłego roku, musimy pamiętać, że w październiku 2020 r. nadal obserwowaliśmy spadki zarówno liczby jak i wartości udzielanych kredytów szczególnie gotówkowych w porównaniu do października 2019 r. Jedynym wyjątkiem były kredyty ratalne, w przypadku, których zarówno w ujęciu liczbowym, jak i wartościowym odnotowano dodatnie dynamiki w porównaniu do października 2019 r. W ujęciu wartościowym wzrosty odnotowały wówczas również kredyty mieszkaniowe.

Po trzecie, duże problemy ze spłacaniem kredytów mogą w pełni zmaterializować się w odczytach Indeksów Jakości dopiero po trzech miesiącach od zaprzestania spłaty, co wynika z ich konstrukcji, ponieważ Indeksy obejmują jedynie opóźnienia powyżej 90 dni. 

Kontynuacja hossy w wysokokwotowych kredytach gotówkowych

Wysokie październikowe odczyty dynamiki w kredytach gotówkowych o 26,2% w ujęciu liczbowym i o 34,3% w ujęciu wartościowym nadal robią wrażenie. Częściowo tak wysokie dynamiki są efektem niskiej bazy z października zeszłego roku, ale także wzrostem udziału w akcji kredytowej kredytów udzielonych na wysokie kwoty, których dynamika wzrostu jest najwyższa. 

- Kredyty gotówkowe ze wszystkich przedziałów kwotowych odnotowały dodatnie dynamiki w dziesięciu miesiącach 2021 r. w porównaniu z analogicznym okresem zeszłego roku. Jednak to kredyty wysokokwotowe są głównym motorem napędzającym wzrosty. Odnotowały one najwyższe dodatnie dynamiki akcji kredytowej od stycznia do października 2021 r. zarówno w ujęciu liczbowym, jak i wartościowym. Dynamika kredytów wysokokwotowych tj. z dwóch przedziałów kwotowych 30 – 50 tys. zł oraz powyżej 50 tys. zł wynosi odpowiednio (+24,4% L) i (+24,1% W) oraz (41,8% L) i (42,7% W). Kredyty na wyższe kwoty odpowiadają za 64,7% wartości sprzedaży w pierwszych dziesięciu miesiącach 2021 r. Same kredyty powyżej 50 tys. zł mają 43,9% udział w wartości akcji kredytowej. W ujęciu liczbowym udział kredytów z tych dwóch przedziałów to jednak tylko 22% liczby udzielonych kredytów gotówkowych w okresie styczeń – październik – wyjaśnia prof. Waldemar Rogowski, główny analityk Biura Informacji Kredytowej.

- Choć w pierwszym roku pandemii banki dość ostrożnie udzielały kredytów gotówkowych, w szczególności na wyższe kwoty, to już od początku drugiego roku pandemii widzimy odwrotne zjawisko. Obecnie banki dużo chętniej udzielają kredytów gotówkowych na wyższe kwoty, szczególnie własnym klientom, o znanej bankowi zarówno historii transakcyjnej jak i kredytowej. Sprzyjają temu nadal, pomimo dwóch ostatnich podwyżek, niskie stopy procentowe, jak też ogólna poprawa nastrojów zarówno po stronie konsumentów jak i instytucji finansowych. Czwarta fala pandemii nie spowodowała w październiku br. spadku sprzedaży kredytów gotówkowych. Zobaczymy, jaka sytuacja będzie w listopadzie br., przy rosnącej liczbie osób zarażonych koronawirusem COVID – 19. Trzeba również pamiętać, że obecnie to właśnie kredyty gotówkowe są jednym z najbardziej rentownych produktów kredytowych, co przy polepszeniu jakości tych kredytów, dodatkowo zachęca banki do udzielania tego rodzaju kredytów - mówi prof. Rogowski.

Wzrosty tylko wysokokwotowych kredytów ratalnych

W przypadku kredytów ratalnych w październiku mamy dodatni wzrost r/r w ujęciu wartościowym (+6,4%), przy spadku o (-10,3%) w ujęciu ilościowym. 

- Podobnie jak w przypadku kredytów gotówkowych, wysoki wzrost dynamiki sprzedaży kredytów ratalnych ma zróżnicowany charakter. Dodatnie dynamiki dotyczą jedynie kredytów ratalnych na wyższe kwoty. Najwyższa na poziomie 38,1% dodatnia dynamika liczby udzielonych kredytów w okresie styczeń – październik br. dotyczyła kredytów ratalnych na najwyższe kwoty, tzn. powyżej 10 tys. zł. Kredyty ratalne z przedziału 5-10 tys. zł odnotowały niższą, ale również wysoką dynamikę (+27,0%). Kredyty ratalne do 1 tys. zł oraz z przedziału 1-2 tys. zł odnotowały natomiast ujemną dynamikę na poziomie (-10,5%) oraz (-6,8%). W ujęciu wartościowym występuje takie samo zjawisko. Dynamika kredytów wysokokwotowych wyniosła (+34,3%), a kredytów w przedziale 5-10 tys. zł (+27,9%). Natomiast zarówno kredyty do 1 tysiąca jak i z przedziału 1 – 2 tysięcy zł mają ujemną dynamikę na poziomie odpowiednio (-9,7%) oraz (-6,1%). Zjawisko to można tłumaczyć tym, że w 2021 r. poprzez kredyt ratalny finansowane są zakupy droższych towarów (samochodów oraz droższego sprzętu RTV/AGD) oraz wzrostu cen artykułów przemysłowych – tłumaczy główny analityk BIK.

Średnia wartość kredytu ratalnego udzielonego w październiku 2021 r. to 5029 zł i jest ona wyższa niż w październiku rok temu o 18,6%. Dla kredytów gotówkowych, średnia wartość zaciągniętego w październiku 2021 r. kredytu to 21 670 zł – to wzrost o 6,4% w stosunku do października 2020 r.

Obserwowany przez BIK co miesiąc poziom ryzyka kredytowego portfela kredytów konsumpcyjnych (gotówkowych i ratalnych), w oparciu o odpowiednie Indeksy Jakości, pełni funkcję systemu wczesnego ostrzegania. Jakość portfela kredytów ratalnych już od kilku lat utrzymuje się na bardzo niskim, bezpiecznym poziomie szkodowości, co każdorazowo potwierdzają właśnie miesięczne odczyty Indeksu. Bieżący – październikowy odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów ratalnych wynosi 1,20%. Kilkukrotnie wyższą szkodowością (najwyższą wśród wszystkich grup produktowych) charakteryzują się natomiast kredyty gotówkowe. Październikowy odczyt Indeksu Jakości dla kredytów gotówkowych wynosi 3,96%.

- W porównaniu do października 2020 r. wartość Indeksu Jakości kredytów gotówkowych pogorszyła się (wzrosła) o 0,25 pkt proc., najwięcej ze wszystkich produktów kredytowych. Należy jednak pamiętać, że w październiku zeszłego roku Indeks odnotował jedną z kilku najniższych wartości w historii. Po marcowym pogorszeniu odczytu w porównaniu do lutego 2021 r., od siedmiu miesięcy w ujęciu m/m mamy polepszenie (spadek) Indeksu, co niewątpliwie jest sygnałem pozytywnym, zachęcającym banki do udzielania tych kredytów. Na uwagę zasługuje również nadal niski odczyt Indeksu dla kredytów ratalnych. W okresie 12-miesięcznym wartość Indeksu polepszyła się (spadła) o 0,09. Głównym powodem jest to, że z kredytu ratalnego coraz częściej korzystają osoby o wysokich dochodach i wysokiej wiarygodności kredytowej. Kredyt ratalny staje się więc dla banku bardzo bezpiecznym produktem kredytowym – wyjaśnia główny analityk BIK.

Kredyty mieszkaniowe – miesięczna akcja kredytowa przekroczyła 8,5 mld zł, co jest kolejnym historycznym rekordem

W październiku br. w porównaniu z październikiem 2020 r., na rynku kredytów mieszkaniowych odnotowaliśmy, może nie tak spektakularne jak w sierpniu br., ale nadal bardzo wysokie dodatnie dynamiki zarówno wartości (+46,8%), jak i liczby udzielonych kredytów (+27,3%). W okresie styczeń – październik 2021 r. już ponad połowa (56,6%) wartości udzielonych kredytów to kredyty z przedziału kwotowego powyżej 350 tys. zł. Same kredyty powyżej 500 tys. zł stanowią 27,5% łącznej akcji kredytowej i udział ten co miesiąc rośnie.

Analizując sytuację w poszczególnych przedziałach kwotowych określających wartość udzielanego kredytu mieszkaniowego, w okresie styczeń - październik 2021 r. widać duże zróżnicowanie. Najwyższe dodatnie dynamiki sprzedaży kredytów mieszkaniowych, zarówno w ujęciu liczbowym, jak i wartościowym, dotyczyły kredytów z dwóch przedziałów tj.: od 350 do 500 tys. zł i powyżej 500 tys. zł, odpowiednio w ujęciu liczbowym (+47,6%) i (+90,6%) oraz wartościowym (+48,7%) i (+96,1%). W pozostałych przedziałach zarówno w ujęciu liczbowym, jak i wartościowym dynamiki nie przekroczyły (+25%). A w przypadku kredytów niskokwotowych w przedziale do 150 tys. zł dynamiki były na poziomie 5,2% (liczbowo) oraz 6,3% (wartościowo).

Wyniki październikowej akcji kredytowej w zakresie kredytów mieszkaniowych są odzwierciedleniem popytu z sierpnia oraz września 2021 r. Możliwość osiągnięcia w październiku rekordowej akcji kredytowej sygnalizowały już zarówno sierpniowy (+39,5%) jak i wrześniowy (+24,9%) odczyt Indeksu Popytu na kredyty mieszkaniowe.

- Dla kredytów mieszkaniowych październik ub.r. był najlepszym miesiącem od początku pandemii pod względem liczby i wartości akcji kredytowej (22,8 tys. szt. i 8,60 mld zł). Akcja kredytowa przewyższyła poziom sprzed pandemii (+4,1% r/r w ujęciu liczbowym oraz +11,8% w ujęciu wartościowym). Wysokie dynamiki w październiku 2021 r. nie są więc efektem niższej bazy z października 2020 r. Przyczyną jest rekordowa wartość akcji kredytowej w październiku 2021 r. Padł po raz kolejny historyczny rekord. Po raz pierwszy w historii miesięczna akcja kredytowa przekroczyła 8,63 mld zł. Ponadto warto odnotować, że październik jest już ósmym z rzędu miesiącem o wartości miesięcznej akcji kredytowej powyżej 7,5 mld zł, a drugim już ze sprzedażą powyżej 8 mld zł - stwierdza prof. Rogowski.

Październik br. to kolejny miesiąc, w którym kredyty mieszkaniowe odnotowują wysokie dodatnie dynamiki sprzedaży. Kontynuowana jest hossa w wysokokwotowych kredytach mieszkaniowych. Widać to w średniej wartości udzielanego kredytu, która w październiku 2021 r. osiągnęła kolejną rekordową wartość tj. 340,15 tys. zł i była wyższa o 15,3% od średniej z października 2020 r.

- Niewątpliwie źródłem tak dobrej koniunktury na rynku kredytów mieszkaniowych jest zarówno nadal wysoki popyt na kredyt, jak i większa skłonność banków do udzielania kredytów mieszkaniowych (pozytywna reakcja podażowa), zwłaszcza wysokokwotowych, widoczna w poluzowaniu wymagań między innymi w zakresie wkładu własnego. Wzrost średniej kwoty kredytu mieszkaniowego to zaś bezpośredni efekt dalszego wzrostu cen nieruchomości. W mojej opinii kolejne miesiące będą bardzo ciekawe na rynku kredytów mieszkaniowych, bowiem na wartość akcji kredytowej będą oddziaływać dwa przeciwstawne zjawiska. Z jednej strony wysoce prawdopodobna jest kontynuacja trendu wzrostowego cen nieruchomości, co w konsekwencji będzie skutkowało koniecznością zaciągania jeszcze wyższego kredytu. To może jednak być utrudnione z uwagi na dwa czynniki negatywnie wpływające na zdolność kredytową. Pierwszym z nich są wyższe, po październikowej i listopadowej podwyżce, stopy procentowe. Drugim czynnikiem jest ograniczenie zgodnie z Rekomendacją KNF okresu kredytowania do 25 lat na potrzeby szacowania zdolności kredytowej – zauważa prof. Rogowski.

Miesięczny odczyt Indeksu Jakości portfela kredytów mieszkaniowych w październiku 2021 r. wyniósł 0,56%. W ostatnich 12 miesiącach (od października 2020 r. do października 2021 r.) jakość portfela nieznacznie pogorszyła się, o czym świadczy wzrost Indeksu o (+0,1 p.p.).

W pierwszym okresie pandemii do listopada 2020 r. jakość portfela kredytów mieszkaniowych polepszyła się. Wpłynęły na to m.in. moratoria kredytowe zaproponowane przez banki w pierwszych miesiącach pandemii, które w dużym stopniu zmitygowały wzrost ryzyka kredytowego związanego z niepewną sytuacją części zadłużonych gospodarstw domowych.

Od grudnia 2020 r. do marca 2021 r. wartość Indeksu pogarszała się (rosła). Od kwietnia br. Indeks odnotowuje niewielką zmienność (trend boczny) i stabilizację na poziomie około 0,5%.

- Jak już sygnalizowałem w komentarzach do wcześniejszych Newsletterów czynnikiem, który może niekorzystnie w przyszłości wpłynąć na jakość portfela kredytów mieszkaniowych jest dwukrotna podwyżka stóp procentowych. Bowiem prawie cały portfel kredytów mieszkaniowych to kredyty na zmienną stopę. Dużym zagrożeniem byłaby cała seria kolejnych podwyżek stóp procentowych, która ustanowiłaby stopy procentowe na poziomie dużo wyższym niż przed pandemią - ostrzega prof. Rogowski.

Karty kredytowe – nadal nie ma powrotu do sytuacji sprzed pandemii

W październiku 2021 r. banki wydały 47,4 tys. kart kredytowych na łączną kwotę przyznanych limitów 364 mln zł. 

- W okresie styczeń - październik 2021 r. pomimo efektu niskiej bazy sprzed roku, nadal mamy w ujęciu liczbowym ujemną dynamikę, która wynosi aż (-24,4%). Również w ujęciu wartościowym występuje ujemna dynamika (-5,1%). Należy pamiętać, że limity kartowe są po kredytach gotówkowych drugim najbardziej ryzykownym produktem kredytowym (wartość Indeksu Jakości w październiku wyniosła 2,97%) - mówi prof. Rogowski z BIK.

Aktualne informacje o rynku kredytowym publikowane są w załaczonym Newsletterze kredytowym (pdf) oraz w sekcji Analizy rynkowe BIK.