Jesteśmy dla Was i dobra naszej formacji – mężowie zaufania w WOT

W grudniu 2020 r. miało miejsce ukonstytuowanie się Zgromadzenia Mężów Zaufania na szczeblu WOT oraz wybory męża zaufania WOT. Tym samym dobiegło końca tworzenie struktury organów przedstawicielskich żołnierzy OT wynikających z rozkazów dowódcy*. Głosami żołnierzy, na męża zaufania najwyższego szczebla Wojsk Obrony Terytorialnej, wybrany został ppor. Ramzes Temczuk.

Utworzenie w Wojskach Obrony Terytorialnej zgromadzeń mężów zaufania korpusów zawodowych – to faktyczna zmiana w obrębie przepisów dotyczących reprezentantów żołnierzy zawodowych. To odpowiedź na potrzeby płynące zarówno od żołnierzy, jak i dowódców jednostek, którzy zgłosili swoje uwagi w związku z dynamicznie zachodzącymi zmianami w środowisku wojskowym. Zmieniają się struktura, zadania, organizacja armii, przepisy muszą za tym podążać.  „Procedura funkcjonowania”, określa warunki organizacji i funkcjonowania, tryb wyboru oraz okresy kadencji oraz zadania i uprawnienia organów przedstawicielskich żołnierzy OT w WOT oraz formy ich współpracy z dowódcami jednostek wojskowych, dowódcami batalionów i kompanii oraz szefami komórek wewnętrznych.

Jest to pierwsza tego rodzaju instytucja w Wojskach Obrony Terytorialnej. Dotychczas w naszej formacji działali co prawda mężowie zaufania korpusów zawodowych, nie mogli oni jednak, jak żołnierze pozostałych Sił Zbrojnych, tworzyć zgromadzeń i wybierać dziekana każdego z korpusów. Po zmianach żołnierze zawodowi WOT mieli możliwość wyboru swoich reprezentacji poszczególnych korpusów, także na szczeblu wyższym niż jednostka wojskowa. Zgodnie z nowymi uregulowaniami, organami przedstawicielskimi żołnierzy OT w WOT, na wszystkich szczeblach organizacyjnych, są zebrania żołnierzy OT oraz zgromadzenie mężów zaufania. Funkcje organów przedstawicielskich żołnierzy OT pełnią żołnierze OT na swoich stanowiskach etatowych.

Wybór pierwszego męża zaufania i jego zastępcy odbyło się po zwołaniu przez dowódców jednostek wojskowych zebrań, najpierw na szczeblu kompanii, a następnie batalionu, wspólnych dla żołnierzy etatowych OT korpusów oficerów, podoficerów i szeregowych. Żołnierze OT, ze swego składu, wybrali reprezentujących ich mężów zaufania oraz ich zastępców. Dzięki temu każda jednostka wojskowa miała możliwość wyboru męża zaufania i jego zastępcy na szczeblu kompanii oraz batalionu. Reprezentanci wybrani na szczeblach jednostek wojskowych (kompanii i batalionu), wybierani byli z kolei na zebraniach na szczeblach brygad, a ci z kolei na zebraniu na szczeblu Dowództwa WOT. Mężowie zaufania oraz jego zastępcy wybierani byli w głosowaniu tajnym, zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej ½  żołnierzy OT tworzących zebranie. W zebraniach udział wzięli żołnierze OT wyznaczenia na stanowiska etatowe – odpowiednio na szczeblu kompanii, batalionu, brygady oraz DWOT.

Głosami żołnierzy, na męża zaufania najwyższego szczebla Wojsk Obrony Terytorialnej, wybrany został ppor. Ramzes Temczuk. Kadencja zarówno męża zaufania najwyższego szczebla, jak i niższych szczebli (brygad, batalionów i kompanii) trwać będzie do 2023 roku, chyba że nastąpią okoliczności, zgodnie z którymi wygaśnie ona wcześniej. Mąż zaufania ppor. Ramzes Temczuk wykonywał będzie swoje zadania z czynnym udziałem 16 mężów zaufania niższego szczebla.

– „To ważne wydarzenie mające doprowadzić do poprawy warunków służby i jeszcze lepszego funkcjonowania naszej formacji. Gorąco zachęcamy do kontaktów z mężami zaufania – przede wszystkim na szczeblu kompanii. Będziemy uważnie wsłuchiwać się w Wasze głosy i wnioski z nich przekazywać do Dowództwa WOT. Jest nas już ponad 27 tysięcy – to potężna siła, w której są i będą pojawiać się trudności i problemy. (…) Zapewniam, że mężowie zaufania na szczeblu brygad, to wspaniali, kompetentni i zaangażowani w swoją misje ludzie, doskonale rozumiejący problemy, z którymi zderzamy się podczas pełnienia służby. Czekamy na Was!” – na Yammerze napisał ppor. Ramzes Temczuk – mąż zaufania WOT.

Jakie sprawy będą mogli żołnierze zgłaszać do męża zaufania? – „Każdą, która dotyczy pełnienia i funkcjonowania w ramach służby w OT, czyli począwszy od sytuacji takich codziennych, a skończywszy na rozwiązaniach prawnych” – informuje mąż zaufania. Chodzi o sprawy bezpośrednio dotyczące warunków pełnienia służby oraz zabezpieczenia socjalnego. Jest to jednak tylko jedna część pracy męża zaufania, czyli rozwiązywanie problemów związanych z pełnioną służbą. – „To Pierwsze i naczelne, i największe  zadanie. Ale są też inne zadania. Mowa tu o udzielaniu wsparcia żołnierzom, którzy są w trudnej sytuacji – i tu już wykraczamy poza służbę wojskową, bo może to dotyczyć sytuacji, które dotyczą sytuacji życiowych prywatnych żołnierzy OT” – wyjaśnia ppor. Ramzes Temczuk.  Chodzi o wsparcie finansowe, prawne, a nawet może psychologiczne.

Wojsko posiada odpowiednie środki i zasoby. Wiadomo jednak, że żołnierz nie zawsze ma odwagę, nie zawsze jest chętny, aby o pomoc prosić. I tutaj mamy clou całej idei instytucji męża zaufania. – „W instytucji męża zaufania chodzi o to, aby mąż zaufania był faktycznie osobą godną zaufania. By każdy mógł przyjść, z każdym problemem, oraz ze świadomością, że trafił do odpowiedniej osoby” – podsumowuje ppor. Temczuk. Warto tu dodać, że tam, gdzie istnieje zaufanie – komunikacja staje się łatwa, natychmiastowa i skuteczna. To bezpośrednio wiąże się z możliwością rozwiązania problemów – pomóc można jedynie tym, którzy o tym mówią lub tym, o których mówią inni.

Nie są to wszystkie działania, na których skoncentrowana jest praca mężów zaufania. – „Mąż zaufania jest też osobą, która ma wskazywać możliwe kierunki umacniania etosu, honoru i morale żołnierza” – tłumaczy ppor. Ramzes Temczuk. Ma obowiązek reagowania na pojawiające się sygnały, w których działania tego rodzaju są niezbędne. – „To działanie wielokierunkowe. Z jednej strony, mogą to być sygnały wysyłane przez przełożonych - na przykład dotyczące niewystarczającego przestrzegania przez żołnierzy regulaminów, niewłaściwego zachowania i czy wyglądu żołnierskiego. Mogą to być głosy które wysyła środowisko – na przykład dotyczące małej widoczności żołnierzy WOT na uroczystościach patriotycznych, rocznicowych itd. Mogą to być też sygnały wysyłane przez samego żołnierza – który na przykład chciałby posiadać mundur wyjściowy, który potęgowałby jego dumę  z noszenia munduru, zwłaszcza w czasie reprezentowania WOT w lokalnym środowisku”.

Ponadto, obszarem działania mężów zaufania jest przygotowywanie raportów z problemów, z jakimi zmagają się żołnierze OT. – „Chcemy te wszystkie głosy zbierać. Oczywiście przede wszystkim mamy zdanie aby je rozwiązywać. Istotnym jest jednak aby te problemy żołnierzy z wszystkich brygad wysyłać w górę.  Tak aby głos problemu mógł wybrzmieć”. Osobiście, zarówno z problemami, jak i postępami pracy mężów zaufania, zapoznawać się będzie gen. dyw. Wiesław Kukuła.

Każdy mąż zaufania ma obowiązek podchodzić do swoich zadań z zaangażowaniem, tak aby pomóc żołnierzom w rozwiązaniu jego problemu. Oczywiście nie ma jeszcze definitywnie wypracowanej ścieżki działania i pracy mężów zaufania. – „Ciągle o tym rozmawiamy z przełożonymi. My jesteśmy na początku drogi. Ustalamy dopiero  mechanizmy funkcjonowania”. Obowiązujące na ten moment zasady i uprawnienia zawarte są we wspomnianej już „Procedurze funkcjonowania organów przedstawicielskich żołnierzy OT w WOT”. Zgodnie z nią organy przedstawicielskie żołnierzy OT działają wyłącznie w zakresie posiadanych uprawnień, stąd też nie rozstrzygają spraw, które leżą we właściwości sądów czy prokuratury. Zgodnie z zapisami procedury, do zebrań i zgromadzeń powoływanych przez mężów zaufania, zgodnie z obowiązującymi Procedurami, należy obrona praw żołnierzy OT i środowiska wojskowego, a w szczególności (poza wyborem męża zaufania i jego zastępcy):

• wyrażanie stanowiska żołnierzy OT i środowiska wojskowego w sprawach bezpośrednio ich dotyczących, a w szczególności dotyczących warunków pełnienia służby oraz zabezpieczenia socjalnego,
• przedstawianie bezpośrednim przełożonym spraw wpływających negatywnie na nastroje żołnierzy OT, a w przypadkach braku możliwości ich uregulowania na szczeblu danej jednostki wojskowej – organowi przedstawicielskiemu wyższego stopnia,
• zgłaszanie właściwym dowódcom uwag i propozycji dotyczących rozwiązań prawnych regulujących służbę żołnierzy OT i działalność jednostki wojskowej,
• inicjowanie przedsięwzięć zmierzających do:
  • umacniania odpowiedzialności zawodowej oraz honoru i godności żołnierskiej, w tym etyki zawodowej żołnierzy,
  • umacniania więzi koleżeńskich oraz dobrych obyczajów żołnierzy,
  • kształtowania właściwych relacji społecznych wśród żołnierzy OT oraz z żołnierzami zawodowymi,
  • kształtowanie kultury dowodzenia,
  • umacniania autorytety żołnierza w społeczności lokalnej,
• inicjowanie i organizowanie pomocy dla żołnierzy OT i ich rodzinom, znajdującej się w trudnej sytuacji życiowej,
• rozpoznawanie indywidualnych spraw żołnierzy OT zgłoszonych do męża zaufania,
• rekomendowanie przełożonym żołnierzy OT zasługujących na wyróżnienie lub wyrażenie uznania,
• zgłaszanie wniosków o przyznanie żołnierzom OT zapomogi,
• współdziałanie z właściwym mężem zaufania żołnierzy zawodowych wszystkich korpusów w rozwiązywaniu problemów żołnierzy zawodowych i środowiska wojskowego.

Natomiast do zadań zgromadzeń (powoływanych wyłącznie na szczeblu brygady) należy ponadto reprezentowanie interesów żołnierzy OT wobec dowódców wszystkich szczebli WOT, a w szczególności (poza wyborem męża zaufania i jego zastępcy):

• rozpatrywanie spraw zgłaszanych przez zebrania i zgromadzenia,
• informowanie dowódcy, o problemach żołnierzy OT oraz przedstawianie mu wniosków, propozycji i opinii żołnierzy i środowiska żołnierzy OT w tym zakresie,
• zgłaszanie dowódcy problemów wymagających rozstrzygnięcia lub wyjaśnienia przez komórki wewnętrzne jednostki wojskowej,
• zgłaszanie uwag i propozycji dotyczących celowości i skuteczności rozwiązań prawnych regulujących służbę żołnierzy OT, działalność jednostek wojskowych i własnej działalności,
• opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących służby żołnierzy OT,
• udział w prowadzeniu mediacji w polubownym załatwianiu sporów pomiędzy żołnierzami,
• opiniowanie na wniosek właściwego dowódcy propozycji podziału pomiędzy żołnierzy OT środków finansowych przeznaczonych na nagrody uznaniowe i zapomogi,
• reprezentowanie żołnierzy OT w pracach zespołów opracowujących projekty aktów prawnych dotyczących służby żołnierzy OT,
• sygnalizowanie właściwym przełożonym nieprawidłowości oraz przedstawienie wniosków w sprawach dotyczących żołnierzy OT i środowiska wojskowego.

Pozostające we właściwości dowódcy jednostki wojskowej sprawy zgłaszane są męża zaufania i przez niego rozwiązywane. – „Zawsze pierwszą instancją do rozwiązania problemu żołnierza jest jego przełożony. Dopiero gdy problem nie zostaje rozwiązany, bo przełożony nie jest w stanie go rozwiązać, to wówczas żołnierz zgłasza się do męża zaufania na szczeblu kompanii. Jeżeli jednak mąż zaufania na szczeblu kompanii problemu nie rozwiąże, to wówczas zgłasza problem do męża zaufania wyższego szczebla.  Czyli najpierw problem żołnierza rozwiązywany jest na poziomie kompanii – najpierw dowódca, potem mąż zaufania na poziomie kompanii, jeżeli tutaj problem nie zostanie rozwiązany, to przekazywany jest on na poziom batalionu, jeżeli tam nie ma możliwości rozwiązania, to problemy trafiają do brygady, a dopiero na końcu do męża zaufania najwyższego szczebla. Czyli musi być zachowana droga służbowa” – wyjaśnia mąż zaufania. – „Jesteśmy po to by pomóc je rozwiązywać, ale także po to, by pomagać umacniać odpowiedzialność zawodową, godność i honor żołnierski. Jesteśmy po to by pomóc polepszać relacje pomiędzy żołnierzami. Jesteśmy dla Was i dobra naszej formacji”.

*Rozkazy Dowódcy WOT: nr 25/2020 z dnia 18 lutego 2020 r. oraz 144/2020 z dnia 21 lipca 2020 r. – w sprawie powołania organów przedstawicielskich żołnierzy OT w Dowództwie WOT i jednostkach organizacyjnych oraz wprowadzenia do użytku procedur funkcjonowania tych organów.