Przedsiębiorstwa odkrywają potencjał odpadów – czas na Polskę

Zarówno uregulowania prawne, jak i rosnąca świadomość na temat wpływu działalności człowieka na środowisko motywują przedsiębiorców do wdrażania idei GOZ. Zaczynają oni dostrzegać szereg korzyści dla środowiska, biznesu i społeczeństwa wynikających ze zmiany modelu. Jest on bardzo popularny w krajach skandynawskich, a w Polsce dopiero zaczyna być wdrażany. Dlatego też warto pokazywać przykłady firm, które działają już według tego modelu
i mogą stać się dla nich inspiracją.

Posegregowane odpady – cenny surowiec do wykorzystania

Gospodarka cyrkularna, inaczej gospodarka o obiegu zamkniętym staje się coraz bardziej popularnym hasłem m.in. dzięki regulacjom prawnym nakładanym na państwa przez Unię Europejską. Na przełomie dziesięciu lat, w okresie 2006–2016 roku, recykling odpadów tworzyw sztucznych
w UE28 (plus Norwegia i Szwajcaria) wzrósł o niemal 80%, zaś ilość odpadów składowanych zmniejszyła się o 43%[1]. Natomiast w 2018 roku Unia Europejska wyznaczyła państwom członkowskim konkretne cele w obszarze recyklingu: 65% recykling wszystkich opakowań do 2025r.,
a 70% do 2030r.; recykling papieru i kartonu na poziomie 75% do 2025r., 85% do 2030r., oraz recykling plastiku - 50% do 2025r. i  55% do 2030r[2].

Recykling staje się coraz ważniejszym elementem gospodarki na całym świecie. Trend ten jest najbardziej widoczny w krajach skandynawskich, zwłaszcza w Szwecji będącej liderem we wdrażaniu idei GOZ. Takie podejście umożliwia m.in.  ograniczenie zużycia zasobów naturalnych w procesie produkcji. W modelu cyrkularnym odpady przestają być bezwartościowe, a stają się cennym surowcem – podkreśla Piotr Bruździak, Dyrektor ds. Marketingu i PR w Stena Recycling. 30% średnich oraz 24% dużych przedsiębiorstw w Polsce obawia się zaostrzenia przepisów dotyczących gospodarki odpadami, w tym zwiększenia poziomu recyklingu odpadów.[3] Wynika to często ze stosunkowo niewielkiej wiedzy na temat zalet wynikających z modelu cyrkularnego. Związane są one przede wszystkim z licznymi korzyściami środowiskowymi, ekonomicznymi oraz społecznymi. Wśród najważniejszych z nich można wymienić: zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 2-4% rocznie, 600 mld euro oszczędności dla europejskich przedsiębiorstw[4], redukcję liczby odpadów, 2 mln więcej miejsc pracy na terenie Unii Europejskiej[5], integrację społeczną, zwiększenie konkurencyjności, ochronę przed niedoborem zasobów i niestabilnością cen. Dlatego tak ważne jest pokazywanie międzynarodowych przykładów firm, które udowadniają, że działania zgodnie z zasadami GOZ to szereg korzyści nie tylko dla środowiska, ale dla samej firmy i jej procesów produkcyjnych.

Producenci, którzy zmieniają myślenie konsumentów

Światowy koncern kosmetyczny planuje do  roku 2020 zredukować ilość wytwarzanych odpadów
w swoich zakładach i centrach dystrybucyjnych o 60% w porównaniu z rokiem 2005. Firma chce osiągnąć ten cel poprzez eko-projektowanie, lekkość i optymalizację, ponowne wykorzystanie
i standaryzację materiałów. W 2017 roku poprzez recykling lub wykorzystanie do produkcji energii koncern odzyskał 96% swoich odpadów przemysłowych. Kolejnym celem jest produkowanie opakowań na miejscu. Dlatego też na terenie zakładów i centrów dystrybucyjnych zostały utworzone jednostki produkcji opakowań. Rozwiązanie to umożliwia zmniejszenie ilości odpadów powstałych
w tym procesie oraz redukuje liczbę transportów opakowań.

Dobre praktyki wprowadziła również międzynarodowa firma produkująca głównie artykuły żywnościowe, środki czystości i higieny osobistej. Na początku 2017 roku zobowiązała się zaprojektować do 2025 roku 100% opakowań z tworzyw sztucznych, nadających się do pełnego ponownego wykorzystania, recyklingu lub kompostowania. W tym samym roku wprowadziła na rynek majonez w przeprojektowanych, lżejszych słoikach, oszczędzając 367 ton szkła. Innowacje, takie jak spieniona warstwa tworzywa sztucznego w środku plastikowych ścianek butelki zmniejszyła zużycie plastiku nawet o 15% na butelkę. Firma opracowała również nowatorską technologię recyklingu saszetek. Poprzez zmianę ich na plastik jest możliwe ich ponownie skierowane do łańcucha dostaw.

Z kolei szwajcarskie przedsiębiorstwo spożywcze  planuje  do 2025 roku poddawać recyklingowi lub ponownie wykorzystywać 100% opakowań. Jego wizja polega na tym, że żadne z opakowań,
w tym z tworzyw sztucznych, nie trafi na składowisko. Kolejnym celem jest zwiększanie świadomości konsumentów na temat gospodarki cyrkularnej. W ramach tych działań chcą umieszczać na etykietach produktów informacje na temat materiału, z którego jest on wykonany oraz jak go właściwie segregować.

Cyrkularny potencjał do wykorzystania

Producenci odgrywają istotną rolę w zmianie myślenia o odpadach i możliwościach ich ponownego wykorzystania. Natomiast konsumenci często nie zdają sobie sprawy z tego, jak ich codzienne nawyki wpływają na stan środowiska. Dlatego tak ważne jest  podejmowanie działań, które uświadomią społeczeństwu, jak w prosty sposób ich wybory mogą przyczynić się do zmniejszenia ilości powstających odpadów – mówi Piotr Bruździak. Szansą na zmianę sposobu myślenia o produkcie jest zarówno zainspirowanie polskich przedsiębiorców pozytywnymi praktykami ze świata, jak również edukowanie społeczeństwa w obszarze gospodarki cyrkularnej. Na tę potrzebę odpowiada konkurs Stena Circular Economy Award – Lider Gospodarki obiegu Zamkniętego, który promuje dobre praktyki firm oraz ich działania na rzecz szerzenia idei GOZ. Trwająca już II edycja konkursu odbywa się pod hasłem „Cyrkularny potencjał do wykorzystania”. Zgłaszane projekty nie muszą funkcjonować na skalę międzynarodową, gdyż każda inicjatywna zmierzająca do zamknięcia obiegu zasługuje na uznanie. Konkurs zwraca także uwagę na realne korzyści dla przedsiębiorstwa, wynikające z wdrażania modeli biznesowych zgodnych z zasadami GOZ.  Formularze zgłoszeniowe można wysyłać do 31 stycznia 2019 roku. Więcej o konkursie Stena Circular Economy Award – Lider Gospodarki Obiegu Zamkniętego na stronie https://www.stenarecycling.pl/stena-circular-economy-award

[1] Raport „Tworzywa sztuczne – fakty 2017”, PlasticsEurope, 2018.

[2] Raport Specjalny 2018 „Gospodarka o obiegu zamkniętym: Nowy plan dla Europy”

[3] Raport „Potrzeby, oczekiwania i obawy przedsiębiorstw wytwarzających odpady”, Stena Recycling, 2016.

[4] Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego „Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program „zero odpadów” dla Europy”, 02.07.2014

[5] Dane przedstawione na Konferencji „Gospodarka cyrkularna”, organizowanej przez Grupę Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim, 13.10.2016, Bruksela