Raport GUS – krajowi producenci leków liderem innowacji

• Według danych GUS przemysł farmaceutyczny jest najbardziej aktywnym sektorem gospodarki pod kątem innowacyjności.
• Niemal co drugi producent leków w Polsce wprowadza na rynek produkty innowacyjne.
• Rozwój nowych technologii w obszarze farmacji można przyspieszyć dzięki większemu zaangażowaniu środków publicznych.

Zaprezentowane przez Główny Urząd Statystyczny dane wykazały, że w latach 2014-16 liderem w zakresie działalności innowacyjnej przedsiębiorstw w Polsce był przemysł farmaceutyczny. Niemal co druga firma z tego sektora (49%) prowadziła badania lub dostarczyła na rynek innowacyjne produkty. To prawie dwa i pół raza większy odsetek niż wynosi średnia dla całej produkcji przemysłowej w Polsce (20,3%).

Dane z badania GUS, prowadzonego zgodnie z metodologią OECD i Eurostatu, pokazują, że zaangażowanie polskich przedsiębiorstw we wdrażanie nowoczesnych rozwiązań systematycznie rośnie. W 2016 r. działania w zakresie innowacji procesowych i produktowych prowadziło o 1,1% więcej firm z sektora produkcyjnego niż rok wcześniej. W analogicznym okresie krajowi producenci leków zanotowali zdecydowanie bardziej dynamiczny wzrost o 4,1% (z 44,9% w latach 2013-15 do 49% w latach 2014-16), co pozwoliło zająć branży pozycję lidera. Sektor farmaceutyczny wyprzedził m.in. tak silnie kojarzone z innowacjami gałęzie gospodarki jak produkcja urządzeń elektronicznych i optycznych czy samochodów.

Wyniki analizy GUS potwierdzają, że krajowy przemysł farmaceutyczny jest branżą kluczową dla modernizacji i poprawy konkurencyjności polskiej gospodarki. Nie chodzi tylko o skalę aktywności w obszarze innowacji, ale również o efekt tego zaangażowania. Są to w dużej mierze innowacje produktowe, w tym leki zupełnie nowe na polskim rynku. Ta kategoria odpowiada za 10% przychodów branży. Dane te bardzo silnie kontrastują ze stereotypem krajowych producentów leków jako branży generycznej – podkreśla Grzegorz Rychwalski, wiceprezes PZPPF.

Wnioski te potwierdza prof. Katarzyna Śledziewska z Uniwersytetu Warszawskiego. Analiza przeprowadzona przez instytut DeLab Uniwersytet Warszawski wskazuje na wysoki poziom innowacyjności, ale także ogromną dynamikę rozwoju sektora farmaceutycznego w Polsce. Choć obecnie jego udział w PKB w porównaniu do innych krajów nie jest zbyt wysoki i wynosi zaledwie 1,33%, to rośnie on dwa razy szybciej niż w pozostałych państwach UE.

Jednocześnie ekonomiści DeLaB wskazują także na bardzo poważną barierę w rozwoju branży – niskie inwestycje będące skutkiem ograniczonych środków na rozwój. W sytuacji nieuzasadnionej rosnącej presji na obniżki cen leków będących odpowiednikami już refundowanych terapii może to doprowadzić do załamania aktywności firm farmaceutycznych w obszarze R&D. Eksperci wskazują, że poziom cen i, co za tym idzie, przychodów branży jest bowiem silnie skorelowany z poziomem nakładów na B+R.

Pośrednio potwierdzają to także dane GUS. Zdecydowana większość środków na innowacje pochodzi bowiem ze środków samych firm. Wsparcie budżetowe stanowi nieznaczny ułamek budżetów na innowacje. W przypadku branży farmaceutycznej, która w zestawieniu GUS ujęta jest z całą szeroko rozumianą branżą chemiczną, wynosi on zaledwie 3%.

Przed decyzjami inwestycyjnymi krajowych producentów powstrzymują też częste zmiany prawne, brak strategii rozwoju dla przemysłu farmaceutycznego oraz polityki lekowej.

Szansę na przełom stanowić mogą m.in. odpowiednio skonstruowane mechanizmy refundacyjnego trybu rozwojowego. Chodzi o to, aby przy wydatkowaniu publicznych pieniędzy na refundację leków brać pod uwagę rozwój gospodarczy Polski i premiować firmy, które się do niego przyczyniają.

Duże nadzieje na wsparcie kapitałochłonnych inwestycji i badań nad rozwojem innowacyjnych produktów w obszarze farmacji wiążą się także ze Strategią na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Jak podkreśla premier Mateusz Morawiecki, branża farmaceutyczna jest naszą nadzieją na wzrost zaawansowania technologicznego i rząd chce zachęcać firmy do rozwoju produkcji i działalności badawczej w kraju, a krajowych producentów leków do ekspansji zagranicznej.  Służyć temu mogą m.in. środki dostępne w ramach Narodowego Centrum Badań i Rozwoju czy Polskiego Funduszu Rozwoju. Polscy producenci z optymizmem patrzą w przyszłość dzięki licznym deklaracjom rządu, czekają jednak na konkretne zmiany w przepisach.