Profesor Gawroński z SGGW człowiekiem roku w dziedzinie naukowej fitotechnologia

Prof. Stanisław Gawroński został wyróżniony nagrodą Miltona Gordona podczas dorocznej konferencji Międzynarodowego Towarzystwa Fitotechnologii, która odbyła się  w Manhattan, Kansas, USA, w końcu września 2015 r. Nagroda ta jest najwyższym międzynarodowym wyróżnieniem w obszarze fitotechnologii, przyznawanym jednej osobie w roku i w przypadku prof. Gawrońskiego stanowi uznanie za wyróżniające się badania naukowe, prace dydaktyczną ze studentami oraz rozwój tej nowej dyscypliny. Na liście renomowanych naukowców nagrodzonych przez Międzynarodowe Towarzystwo Fitotechnologii są także Dr Rufus Chaney (USA), Dr Jerry Schnoor (USA), Prof. Larry Erickson (USA), Prof. Alan Baker (UK), Prof. Nelson Marmirioli (IT), Prof. Jaco Vangronsveld (BE) Dr Michel Mench (FR).

Prof. Stanisław Gawroński jest absolwentem SGGW i z Uczelnią związana jest jego kariera naukowa, w trakcie której odbył szereg staży naukowych: w tym długoterminowych 3,5 roku w USA i 2,5 roku w Japonii. Jego zainteresowania naukowe cały czas dotyczyły i dotyczą roślin. W pierwszych latach poświęcone były herbologii a konkretnie odporności roślin na stosowane środki chemiczne do ich zwalczania. Mechanizm tego procesu, obecnie badany już na poziomie molekularnym, jest nadal intrygujący gdyż rośliny jako organizmy prowadzące osiadły tryb życia musiały, w trakcie ewolucji, wykształcić mechanizmy obronne aby przeżyć. Ten obszar badań nadal jest kontynuowany w Samodzielnym Zakładzie Przyrodniczych Podstaw Ogrodnictwa i do chwili obecnej znalezione w Polsce chwasty odporne przysyłane są do tej jednostki do analizy na poziomie molekularnym których wynik jest rozstrzygający.

Osiągnięty w ostatnich dziesięcioleciach standard życia społeczeństwa w  wielu przypadkach uzyskano kosztem środowiska naturalnego. Podczas analizy wywołanych przez człowieka zagrożeń stwierdzono, że jedyną grupą organizmów wyższych które są w stanie przetrwać na bardzo toksycznych stanowiskach są rośliny. Jednym z bardziej interesujących wyników badań z tamtych lat było odkrycie, że te same mechanizmy którymi rośliny degradują pestycydy są wykorzystywane również do degradacji innych zanieczyszczeń, które pojawiają się w wyniku działalności człowieka np. zanieczyszczenie gleb ropą naftową czy powietrza spalinami samochodowymi. Prawie dwadzieścia lat temu dysponując odpowiednią wiedzą i posiadanym wyposażeniem w SZPPO podjęto badania nad wykorzystaniem roślin do naprawy zdegradowanych stanowisk. W następnych kilku latach rozwój tych badań  na świecie stworzył w ramach biotechnologii środowiskowej nową dyscyplinę naukową zwaną fitoremediacją, której nazwa wywodzi się od greckiego wyrazu phyto – roślina i wyrazu remedium- odtrutka, środek przeciwko złu. Fitoremediacja wykorzystuje rośliny do oczyszczenia gleby, wody i powietrza. W pierwszych latach badania prowadzone pod kierunkiem prof. Gawrońskiego dotyczyły gleb zanieczyszczonych w tym szczególnie ołowiem i wielopierścieniowymi  węglowodorami aromatycznymi (WWA). W momencie  kiedy zanieczyszczenie środowiska zaczęło zagrażać dalszemu rozwojowi gospodarczemu, ludzkość podjęła działania naprawcze, które pozwoliły na znaczną poprawę stanu gleb i wód. Znacznie trudniejsze okazało się  oczyszczenie powietrza, którego zanieczyszczenie kosztuje ludzkość około 4 milinów zgonów osób rocznie. Około 10 latach temu w SZPPO  podjęto badania nad wykorzystaniem roślin do fitoremediacji powietrza w terenach zurbanizowanych. Usunięcie zanieczyszczeń z powietrza jest znacznie trudniejsze nie tylko dlatego, że się one łatwo przemieszczają, ale tak naprawdę to nie posiadamy narządzi aby ten proces prowadzić. Jedynym „narzędziem” jakim dysponujemy są rośliny stanowiące kluczowy element technologii fitoremediacji, w tym przypadku, powietrza i właśnie pionierskie badania Zespołu kierowanego przez prof. Gawrońskiego z zakresu  fitoremediacji powietrza stanowiły podstawę  do odznaczenia tak wysoko cenioną wśród specjalistów nagrodą.