Innowacje w Polsce: mamy potencjał, ale…

Nieodpowiednia legislacja, brak środków na prowadzenie prac badawczo-rozwojowych oraz długotrwałość i opieszałość procedur administracyjnych są głównymi barierami rozwoju innowacji w Polsce – wynika z badania przeprowadzonego wśród 400 polskich przedsiębiorstw z różnych sektorów gospodarki przygotowanego na zlecenie Fundacji Instytut Innowacja Gospodarka. Jednocześnie aż 93% ankietowanych uważa, że Polska ma potencjał innowacyjny. Wyniki badania potwierdzają eksperci działający w tym obszarze, którzy 14 kwietnia spotkali się na debacie zorganizowanej przez Instytut, podczas której spróbowali odpowiedzieć na pytanie czy Innowacje w Polsce to fikcja, rzeczywistość czy przyszłość?

Odbywająca się w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego debata przyciągnęła wielu słuchaczy – przedstawicieli świata biznesu, nauki i administracji publicznej. Moderatorem dyskusji był dziennikarz ekonomiczny Wojciech Szeląg. Oprócz dwóch paneli dyskusyjnych, w trakcie wydarzenia odbyła się prezentacja przygotowanych przez Fundację Instytut Innowacyjna Gospodarka raportu „Innowacje 2015” oraz badania opinii polskich przedsiębiorców na temat innowacyjności polskiej gospodarki. Jak wynika z badania, zdecydowana większość polskich przedsiębiorców widzi w naszej gospodarce potencjał w dziedzinie rozwoju innowacji.

- Podobnie jak 93% polskich przedsiębiorców, którzy wzięli udział w naszym badaniu, uważam, że Polska ma ogromny potencjał innowacyjny. Polacy są bardzo kreatywni i otwarci na nowatorskie rozwiązania. Naszą mocną stroną jest przede wszystkim właśnie kapitał ludzki. Z jednej strony zajmujemy wysokie 10. miejsce w rankingu PISA firmy Person, z drugiej nasi programiści i naukowcy zdobywają liczne wyróżnienia w prestiżowych rankingach i konkursach – mówi dr Agnieszka Sznyk, Dyrektor Zarządzająca Fundacji Instytut Innowacyjna Gospodarka. – Dlatego tak ważne jest wsparcie rozwoju innowacji poprzez stworzenie swoistego ekosystemu skupiającego wszystkich partnerów działających w tym obszarze – dodaje.

Sam potencjał nie gwarantuje jednak sukcesu. Konieczne jest także podjęcie szeregu różnych działań, w tym np. walka z barierami utrudniającymi rozwój innowacji. Badani przez Instytut przedsiębiorcy jako najpoważniejsze bariery wskazywali najczęściej nieodpowiednią legislację (89% ankietowanych), brak środków na prowadzenie prac badawczo-rozwojowych (86%) oraz długotrwałość i opieszałość procedur administracyjnych (78%). W opinii przedsiębiorców remedium na wspomniane problemy powinny stanowić większe inwestycje w infrastrukturę badawczą (92%), poprawa współpracy pomiędzy administracją i biznesem na etapie wdrażania innowacji (88%) oraz dostosowanie edukacji wyższej do potrzeb rynku (86%). Inne pożądane przez przedsiębiorców zmiany to np. wprowadzenie ulg podatkowych od działalności badawczo-rozwojowej, zmiany ustawodawcze, większe inwestycje w kapitał ludzki oraz prowadzenie kampanii informacyjnych i społecznych.

W pierwszej części debaty dyskutowano na temat ogólnej sytuacji innowacji w Polsce. Prelegenci zgodzili się, że Polska wciąż ma wiele do nadrobienia w dziedzinie innowacji, jednak podkreślali, że niektóre sektory polskiej gospodarki nawet na tle unijnym wypadają bardzo dobrze. Należą do nich chociażby sektor finansowy czy biotechnologiczny. Pozytywnym przykładem skutecznej adaptacji nowych technologii jest np. polski rynek płatniczy. – To właśnie w branżach kluczowych dla gospodarki, takich jak rynek płatności czy bankowość, widać wyraźnie najszybszy rozwój innowacji. W tych obszarach Polska nie jest importerem pomysłów z zagranicy, ale to opracowane i wdrożone przez Polaków produkty i usługi prezentujemy z dumą na arenie międzynarodowej, jako przykład zaawansowanych rozwiązań. Cieszę się, że MasterCard ma swój udział w rozwijaniu i promowaniu innowacji w Polsce – powiedział Bartosz Ciołkowski, dyrektor generalny polskiego oddziału MasterCard Europe. W podobnym tonie wypowiadał się również Tomasz Niewiedział z Banku Zachodniego WBK. Jego zdaniem technologie, jakie Polska wdraża w zakresie płatności, stały się międzynarodowym benchmarkiem.

W trakcie debaty paneliści dyskutowali również na temat barier hamujących rozwój innowacji w Polsce. Beata Lubos z Departamentu Innowacji i Przemysłu Ministerstwa Gospodarki uważa, że brak współpracy pomiędzy różnymi grupami interesariuszy, hamujący rozwój innowacji wynika z naszej mentalności. – Według badań 9 na 10 Polaków nie ufa sąsiadom, a przecież tam nie jest zaangażowany żaden kapitał. Dlatego znacznie trudniej jest o takie zaufanie, gdy w grę wchodzą realne wartości materialne. Bez kapitału społecznego i wzajemnego zaufania nie może być innowacyjności – uważa Beata Lubos. Natomiast prof. Bolesław Rok, ekspert Fundacji Instytut Innowacyjna Gospodarka, zwrócił uwagę na to czym są innowacje w ogóle. Według prof. Roka innowacje to te rozwiązania, dzięki którym całym społeczeństwom będzie żyło się lepiej, zdrowiej, bezpieczniej. A nowoczesne wynalazki, nie mające zastosowania praktycznego na szeroką skalę nie powinny być nazywane innowacjami.

Jednym z elementów dyskusji była również i współpraca pomiędzy administracją publiczną, biznesem i światem nauki. W obliczu nowej perspektywy funduszy unijnych, będzie to jeden z kluczowych elementów decydujących o udzieleniu finansowania danemu projektowi. Temat współpracy wywołał duże zainteresowanie panelistów.

- Od wielu lat działam na polu łączenia biznesu i nauki. To właśnie jednostki naukowe mogą odpowiadać na potrzeby przedsiębiorców, przyczyniając się do tworzenia innowacji oraz nowych produktów. W tym celu potrzebna jest jednak odpowiednia platforma współpracy. Instytut Innowacyjna Gospodarka może być miejscem, gdzie spotka się świat nauki i biznesu – przekonywała prof. Joanna Cygler, ekspert Fundacji Instytut Innowacyjna Gospodarka. – Z drugiej strony ciągłe porównania Polski do Izraela czy Doliny Krzemowej nie mają większego sensu. Polska to zupełnie inny rynek, historia, mentalność. Nasza rzeczywistość jest zupełnie inna i musimy podążać własną ścieżką postępu, według naszych polskich realiów – uważa prof. Cygler.

Do tematu współpracy odniosła się również Patrycja Zielińska, wiceprezes Agencji Rozwoju Przemysłu - W kwestii współpracy administracji publicznej i biznesu czy nauki, nastąpiły w ostatnich latach znaczące zmiany. Oczywiście nie należy oczekiwać, że z dnia na dzień wszystko będzie działało idealnie. To jest proces, wymagający czasu i cierpliwości zarówno po stronie biznesu jak i administracji. Jednak stwierdzenie, że współpraca pomiędzy administracją publiczną a biznesem nie istnieje, jest co najmniej od kilku lat nieaktualne – powiedziała.

Innym interesującym zagadnieniem była kwestia środków finansowych przeznaczanych na innowacje. Mateusz Gaczyński z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego przekonywał, że pieniędzy na innowacyjne projekty w Polsce nie brakuje. – Mamy naprawdę duże środki na innowacje, otrzymujemy znaczne wsparcie z Unii Europejskiej. Potrzebne są po prostu dobre pomysły, na które będziemy mogli te środki przeznaczyć – przekonywał. Dwoje przedstawicieli biznesu – Anna Hejka z HCM Group i Błażej Marciniak z firmy Sher.ly ripostowali, że pomimo teoretycznie dużych finansowych środków publicznych, które są do pozyskania, liczne obostrzenia administracyjno-prawne sprawiają, że wiele z nich jest praktycznie bezużyteczne dla biznesu, co może stanowić poważną barierę w rozwoju innowacji w Polsce. Mimo tego oboje przekonywali, że nie należy skupiać całej uwagi na problemach i barierach. Ich zdaniem w procesie rozwoju innowacyjności i przedsiębiorczości najważniejsza jest bowiem ciężka praca.

Niewątpliwie wszyscy uczestnicy potwierdzili, że Polska ma potencjał innowacyjny i coraz więcej ciekawych innowacji powstaje w naszym kraju. Jednak konieczna jest ciągła współpraca międzysektorowa, wzajemne zrozumienie swoich potrzeb i pewna elastyczność, ze strony administracji publicznej i środowiska akademickiego. Na pewno EKOSYSTEM dla rozwoju innowacji, który tworzony jest przez Instytut Innowacyjna Gospodarka pomoże w nawiązaniu tego rodzaju porozumienia.

Debata „Innowacje w Polsce – fikcja, rzeczywistość czy przyszłość?” odbyła się 14 kwietnia 2015 r. w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. W dyskusji udział wzięli: Bartosz Ciołkowski Dyrektor Generalny polskiego oddziału MasterCard Europe, prof. Bolesław Rok ekspert Fundacji Instytut Innowacyjna Gospodarka, Beata Lubos Naczelnik Wydziału Polityki Innowacyjności w Departamencie Innowacji i Przemysłu Ministerstwa Gospodarki, Tomasz Niewiedział Dyrektor Obszaru Bankowości Mobilnej i Internetowej BZ WBK, Marcin Kozłowski Global Manager w Business Link, Patrycja Zielińska Wiceprezes ARP, prof. Joanna Cygler, ekspert Fundacji Instytut Innowacyjna Gospodarka, dr Paweł Koczorowski Ekspert z Departamentu Badań Patentowych Urzędu Patentowego RP, Błażej Marciniak Prezes Sher.ly, Anna Hejka Prezes HCM Group, Mateusz Gaczyński zastępca Dyrektora w Departamencie Innowacji i Rozwoju Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Leszek Cieśla Kierownik Działu Komunikacji i Promocji NCBR oraz Hubert Lewiński, Starszy Specjalista w Departamencie Wsparcia Instytucji Otoczenia Biznesu PARP. Organizatorem wydarzenia była Fundacja Instytut Innowacyjna Gospodarka. Patronat nad debatą objęły Agencja Rozwoju Przemysłu oraz Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości.