Galeria Sztuki Europejskiej

Galeria Sztuki Europejskiej w Gmachu Głównym prezentuje wybrane – najciekawsze i najlepsze – przykłady malarstwa i rzeźby europejskiej w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie. Na wystawie znajduje się ponad sto dwadzieścia dzieł, powstałych w okresie od XIII do XX wieku. Są wśród nich prace autorstwa tak wybitnych rzeźbiarzy jak Antonio Canova i Gustav Vigeland, a także obrazy artystów na trwałe wpisanych do kanonu historii sztuki: Paola Veneziana, Lorenza Lotta, Lavinii Fontany, Pietera Brueghela mł., Lucasa Cranacha mł., Luki Giordana, Mattii Pretiego, Elisabeth Vigée-Le Brun i Maurice’a de Vlamincka.

Znaczenie darów dla kolekcji MNK

Jak pisze dr Katarzyna Płonka-Bałus, autorka scenariusza wystawy,  Dzieje Muzeum Narodowego w Krakowie (MNK) rozpoczęły się od daru. 5 października 1879 roku Henryk Siemiradzki przekazał na rzecz przyszłej instytucji swój ogromny, powszechnie uznany za arcydzieło obraz „Pochodnie Nerona”, który wpisano do inwentarza pod numerem 1 i umieszczono w odrestaurowanych, otwartych dwa dni wcześniej Sukiennicach. Zdarzenie to zainicjowało długotrwały proces kształtowania się kolekcji muzealnej, w którym istotną rolę odegrały nie tylko zakupy, ale – zwłaszcza – zapisy darczyńców, będące główną drogą powiększania zbiorów. Pomimo iż Muzeum nastawione było głównie na gromadzenie polskiej spuścizny artystycznej „na pożytek całego narodu”, niemal od samego początku napływały doń dary od rodzimych kolekcjonerów sztuki europejskiej (…). Kolekcja ta stanowi ważny element historii Muzeum Narodowego w Krakowie, który chcemy na nowo zaprezentować publiczności.

Sztuka europejska prezentowana była od 2013 roku do 2020 roku w utworzonym specjalnie w tym celu Ośrodku Kultury Europejskiej „Europeum” przy placu Sikorskiego w Krakowie. Po zmianach lokalizacyjnych i latach nieobecności Galeria Sztuki Europejskiej w nowej odsłonie trafia dziś do Gmachu Głównego. Galeria w nowej aranżacji jest unikalnym projektem wystawienniczym, który docenia zarówno poszczególne dzieła sztuki, jak i postaci kolekcjonerów, którzy przekazali je naszemu Muzeum (…). To zapis starań polskich kolekcjonerów i muzealników o to, aby w instytucji o narodowym charakterze, skoncentrowanej na historii sztuki polskiej, znalazły się także prace podkreślające jej zakorzenienie w tradycji europejskiej. Nowa Galeria Sztuki Europejskiej, umiejscowiona w sercu Muzeum Narodowego w Krakowie, podkreśla znaczenie tego przesłania, a tym samym pozwala w pełni docenić rangę i unikalny charakter naszych zbiorów – pisze dyrektor MNK prof. dr hab. Andrzej Szczerski.

Od sztuki nowoczesnej po średniowiecze i renesans

Po opuszczeniu modernistycznego hallu Gmachu Głównego MNK i wejściu do Galerii zwiedzający zostają zaproszeni do wędrówki w czasie. Oglądanie wystawy rozpoczyna się w przestrzeni poświęconej darczyńcom Muzeum Narodowego w  Krakowie, stwarzającej okazję do prezentacji portretów ludzi, których ofiarności zawdzięczmy kolekcję sztuki europejskiej. Ich bliski kontekst stanowią nieliczne, lecz intersujące przykłady współczesnej im sztuki XIX i XX wieku. Portrety autorstwa młodopolskich artystów ukazują kolejno Erazma Barącza, Edwarda Goldsteina, Stanisława hr. Ursyn-Rusieckiego, Feliksa Jasieńskiego, Wiktora Osławskiego i Mieczysława Gąseckiego. Kolejna sala poświęcona jest sztuce XVIII i początku XIX wieku, a następna – głównie malarstwu XVII stulecia; to tu znalazły się najlepsze obrazy w kolekcji. To największa część Galerii Sztuki Europejskiej, pokazująca różnorodność sztuki czasów reformacji, kontrreformacji i licznych wojen. Twórczość tego okresu łączy barokową ekspresję z realistycznymi portretami holenderskiego mieszczaństwa. Waha się między naśladowaniem antyku a naturalistycznym ukazywaniem codzienności, między idealizacją a wiernym, czasem nawet celowo „brzydkim” przedstawieniem rzeczywistości. W ostatnim pomieszczeniu prezentujemy dzieła rzeźby i malarstwa z epoki średniowiecza i renesansu. Centrum ekspozycji stanowi cenna Adoracja Dzieciątka ze świętymi Lorenza Lotta, a jej wizualnym zamknięciem są średniowieczne rzeźby, między innymi trzy Madonny z Dzieciątkiem – jedne z najcenniejszych i najbardziej spektakularnych dzieł sztuki romańskiej. Powrót tą samą drogą porządkuje prezentowane dzieła zgodnie z  przyjętą chronologią epok i stylów.

Autorzy scenariusza Galerii Sztuki Europejskiej – dr Katarzyna Płonka-Bałus, dr Adam Spodaryk i Miłosz Kargol - zadbali o to, by zwiedzający mogli cieszyć oczy pięknem klasycznej sztuki i przypomnieć sobie postaci, bez których nasze dziedzictwo byłoby znacznie uboższe.

Tekst powstał w oparciu o materiały źródłowe autorstwa kuratorów wystawy.

INFORMACJE DLA ZWIEDZAJĄCYCH

__________________________________________________________________________

WYSTAWA „GALERIA SZTUKI EUROPEJSKIEJ”

Miejsce: MNK Gmach Główny 

Otwarcie: 03.12.2025

Godziny otwarcia:

poniedziałek: nieczynne

wtorek - niedziela: 10:00—18:00

Zespół kuratorski: Miłosz Kargol, dr Katarzyna Płonka-Bałus, dr Adam Spodaryk

Koordynacja: Katarzyna Pawłowska

Projekt aranżacji i identyfikacji graficznej wystawy: Magdalena Bujak

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Mecenas MNK: PGE Polska Grupa Energetyczna

Partnerzy Strategiczni MNK: PZU, Totalizator Sportowy

Partnerzy promocyjni MNK: AMS, ICC PKP Intercity, Kraków Airport

Partnerzy medialni: Onet, Polskie Radio, Radio Kraków, Radio Kraków Kultura, Pani, Wyborcza.pl, Daily Art Magazine, Spotkania z zabytkami, TVP3 Kraków