Stabilna produkcja, ryzykowny biznes apteczny. Kondycja finansowa branży farmaceutycznej

Sektor farmaceutyczny w Polsce i Europie stanowi jeden z najważniejszych filarów gospodarki. Eksport leków oraz substancji farmaceutycznych napędza nadwyżkę handlową Unii Europejskiej, a Polska coraz silniej zaznacza swoją obecność wśród czołowych eksporterów, przyciągając inwestorów dzięki konkurencyjnym kosztom i wysoko wykwalifikowanej kadrze. Warto jednak pamiętać, że za dobrymi wynikami rynkowymi kryją się wyzwania związane z kondycją finansową firm działających w tej branży. Dane Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor i bazy kredytowej BIK pokazują, że choć w 2025 r. sytuacja produkcji i hurtu leków poprawiła się względem poprzedniego roku, to sprzedaż detaliczna, czyli apteki wciąż boryka się z trudnościami i zaległościami na poziomie blisko 126 mln zł przeterminowanych zobowiązań.

Według najnowszego raportu EFPIA (The Pharmaceutical Industry in Figures 2025^[1]) produkcja leków w Europie warta jest 440 mld Euro (2024 r.), a sektor odpowiada za ponad 55 mld euro rocznych nakładów na badania i rozwój. W Polsce, zgodnie z raportem GUS dotyczącym innowacyjności gospodarki, farmacja jest liderem w tym obszarze – niemal 65 proc. przedsiębiorstw wdraża nowe rozwiązania zarówno w procesach produkcyjnych, jak i biznesowych^[2]. Mimo, że krajowa produkcja stoi na wysokim poziomie, pokrywa jedynie ⅓ zapotrzebowania w kraju^[3]. Co więcej jest mocno uzależniona od zagranicznych dostawców, bo ponad 80 proc. substancji czynnych jest do Polski importowanych z Azji, głównie Chin i Indii. Wszystko to sprawia, że sytuacja finansowa branży farmaceutycznej dynamicznie się zmienia.

Produkcja: wyraźna poprawa płynności

W lipcu 2025 r. zaległe zadłużenie producentów podstawowych substancji i leków wyniosło 3,9 mln zł wobec 7,8 mln zł rok wcześniej. Oznacza to niemal połowę mniej problemów z regulowaniem zobowiązań i prawdopodobny koniec złej passy, która trwała od 2021 roku. Spadła również liczba firm z zaległościami (59 wobec 68 w 2024 r.), a odsetek zadłużonych w całym sektorze zmniejszył się z 6,6 do 5,7 proc. Średnie przeterminowane zobowiązania jednego zadłużonego podmiotu wyniosły w lipcu 2025 r. niespełna 66 tys. zł. To najniższa wartość od 5 lat. Ta poprawa świadczy o rosnącej dyscyplinie płatniczej i lepszym zarządzaniu płynnością, mimo wyzwań związanych z kosztami energii czy surowców. Produkcja leków pozostaje więc najbardziej stabilnym segmentem branży.

Hurt: poprawa, ale wciąż wysokie ryzyko

Zaległe zadłużenie spadło także w sprzedaży hurtowej wyrobów farmaceutycznych i medycznych - z 72,1 mln zł w lipcu 2024 r. do 57,1 mln zł w lipcu 2025 r. Równocześnie liczba firm z zaległościami zmniejszyła się o ponad 10 proc., a udział zadłużonych podmiotów spadł do 6,4 proc. Średnia wartość zaległości hurtowników także spadła, z ponad 202 tys. rok temu do 178 tys. na koniec lipca tego roku.  Mimo tej poprawy, hurtownie nadal mają kilkunastokrotnie większe przeterminowane zadłużenie niż producenci. - Warto pamiętać, że to właśnie w tym segmencie ryzyko zatorów płatniczych jest szczególnie groźne, ponieważ hurtownie są istotnym ogniwem łączącym producentów i importerów z aptekami. Kłopoty tego segmentu mogą więc łatwo przełożyć się na cały łańcuch dostaw - zauważa Paweł Szarkowski, prezes BIG InfoMonitor.

Detal: największe obciążenia

Największe problemy ze spłatą zobowiązań widać w detalu. Jak podaje GUS^[4] na koniec 2024 r. działało w Polsce 11,2 tys. aptek ogólnodostępnych i 1,1 tys. punktów aptecznych. Ich zaległości notowane w Rejestrze Dłużników BIG InfoMonitor i bazie BIK na koniec lipca 2025 r. wyniosły 125,9 mln zł, co oznacza wzrost o 3 mln zł wobec analogicznego okresu ubiegłego roku. W tym samym czasie spadła natomiast liczba nadmiernie zadłużonych (702 vs 749), co oznacza, że przeterminowane zobowiązania skumulowały się w mniejszej grupie podmiotów. Wskaźnik udziału niesolidnych dłużników zmniejszył się z 4,7 do 4,3 proc., co pokazuje pewną poprawę statystyczną, ale nie rozwiązuje problemu. Jednocześnie dane GUS^[5] wskazują na wzrost sprzedaży leków w aptekach. W 2024 r. wystawiono bowiem 513,4 mln recept, a wartość sprzedaży wszystkich leków na receptę wyniosła 29,6 mld zł, co oznacza wzrost o 3,5 mld zł (13,4 proc.) w porównaniu z 2023 r. Równocześnie wartość refundacji osiągnęła rekordowe 13,3 mld zł, rosnąc o 26,7 proc. W sumie w 2024 roku apteki sprzedały leki za 53 mld zł^[6]. Nie zmienia to jednak faktu, że mimo stabilnego popytu, funkcjonują pod rosnącą presją kosztową i marżową. To powoduje, że część podmiotów traci zdolność do terminowego regulowania zobowiązań, a rynek zmierza w stronę dalszej konsolidacji.

Ekspert: farmacja potrzebuje dyscypliny finansowej

- Branża farmaceutyczna jest strategiczna z punktu widzenia gospodarki i bezpieczeństwa zdrowotnego, dlatego dane o jej nadmiernym przeterminowanym zadłużeniu trzeba analizować szczególnie uważnie. Połączenie wysokiego potencjału rozwojowego, widocznego w raportach europejskich i polskich, z rosnącym ryzykiem finansowym na poziomie detalicznym wskazuje na potrzebę dalszego szczegółowego monitorowania rynku i ostrożnej polityki finansowej - komentuje dr hab. Waldemar Rogowski.

Dostęp do aktualnych informacji o zadłużeniu kontrahentów ma ogromne znaczenie w ograniczaniu ryzyka. - Monitorowanie sytuacji finansowej kontrahentów pozwala producentom, hurtownikom i detalistom na bieżąco kontrolować sytuację finansową i wiarygodność partnerów biznesowych. To praktyczne wsparcie w utrzymaniu płynności i zapobieganiu zatorom płatniczym, które w farmacji mogą mieć konsekwencje nie tylko ekonomiczne, ale też społeczne - podkreśla Paweł Szarkowski, prezes BIG InfoMonitor.

Polska farmacja łączy innowacyjność z rosnącym zapotrzebowaniem na leki, ale stabilność finansowa w detalicznym segmencie wciąż pozostaje wyzwaniem. Monitorowanie zobowiązań i dyscyplina płatnicza są dziś równie ważne jak rozwój produktów, bo to one zdecydują o dalszej kondycji całego rynku i bezpieczeństwie pacjentów.

_{[1] https://www.efpia.eu/media/uj0popel/the-pharmaceutical-industry-in-figures-2025.pdf}

_{[2] https://www.parp.gov.pl/storage/publications/pdf/The_Medical_Devices_and_Pharma_Sector_in_Poland_ok.pdf}

_{[3] https://www.wnp.pl/wnp-economic-trends/bezpieczni-w-czasie-kryzysu-jak-zadbac-o-zdrowie-obywateli-i-zolnierzy-kiedy-swiat-sie-chwieje,318.html}

_{[4] https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/zdrowie/zdrowie/apteki-i-punkty-apteczne-w-2024-r-%2C15%2C9.html?utm_source=chatgpt.com}

_{[5] https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/zdrowie/zdrowie/sprzedaz-lekow-na-recepte-w-2024-r-,29,3.html}

_{[6] https://blog.osoz.pl/w-2024-roku-apteki-sprzedaly-leki-za-53-mld-zl-raport#:~:text=Blog%20OSOZ%20%E2%80%93%20W%202024%20roku%20apteki%20sprzeda%C5%82y%20leki%20za%2053%20mld%20z%C5%82%20%5BRAPORT%5D}