WCAG 2.1 a retail. Czy nowe wymogi w zakresie dostępności powinny dotyczyć kas samoobsługowych?

Już 28 czerwca 2025 roku zacznie obowiązywać WCAG 2.1 – zaktualizowany i rozszerzony przewodnik dotyczący dostępności stron internetowych i aplikacji dla osób z niepełnosprawnościami. Nowe przepisy wynikające z Europejskiego Aktu o Dostępności (EAA) będą obowiązywały również sektor prywatny, w tym firmy z branży retail. Detaliści będą musieli zapewnić zgodność swoich sklepów internetowych ze standardami WCAG 2.1 na poziomie minimum AA. Czy nowe przepisy powinny uwzględniać również urządzenia samoobsługowe w sklepach, takie jak kasy i fakturomaty? Na to pytanie odpowiadają eksperci INEOGroup.

Przepisy, które zwiększą dostępność

Celem WCAG 2.1 jest zwiększenie dostępności cyfrowej stron internetowych dla osób z niepełnosprawnością fizyczną, intelektualną, wzrokową i słuchową, a także osób z zaburzeniami poznawczymi. Fundamentem nowych wytycznych są cztery zasady: postrzegalność, funkcjonalność, zrozumiałość i solidność. Jak wyjaśnia Witold Miśniakiewicz, Prezes INEOGroup, przepisy, które do tej pory dotyczyły głównie podmioty sektora publicznego, od 28 czerwca 2025 roku obejmą również firmy prywatne z wyłączeniem mikroprzedsiębiorców.

– Dostosowania do standardu WCAG 2.1. będą wymagały m.in. sklepy internetowe. Zadbanie o potrzeby użytkowników z różnymi niepełnosprawnościami z pewnością jest dużym wyzwaniem zarówno pod względem złożoności, jak i koniecznych nakładów finansowych, zwłaszcza że lista wytycznych obejmuje wiele punktów. W zakresie dostępności wizualnej przedsiębiorcy będą musieli zadbać przede wszystkim o wystarczająco duży rozmiar czcionki i odpowiedni kontrast kolorystyczny. Zdjęcia i grafiki na stronie będą musiały posiadać etykiety dostępności, czyli opis tego, co znajduje się na obrazku dla czytników ekranu. W przypadku materiałów wideo, coraz bardziej popularnych również w e-commerce, konieczne będzie stworzenie transkrypcji. Część wytycznych dotyczy kwestii technologicznych, takich jak responsywność strony, prosta nawigacja i poprawność kodu – mówi Witold Miśniakiewicz, Prezes INEO.

Tomasz Kondej, Dyrektor ds. Realizacji Projektów w INEOGroup dodaje, że standard WCAG 2.1 uwzględnia również potrzeby osób, które mogą mieć problem ze zrozumieniem treści na stronach lub sklepach internetowych.

– Treści powinny być napisane prostym, jasnym językiem. Warto zatem sprawdzić, czy opisy na stronie są zrozumiałe i nie zawierają zbyt skomplikowanych zdań, zbyt fachowego słownictwa oraz niezrozumiałych skrótowców. Ważna jest tutaj również kwestia użyteczności, zwłaszcza przy formułowaniu komunikatów wyświetlanych na przyciskach lub pojawiających się po błędnym wypełnieniu formularza. Użytkownik powinien otrzymać pomoc w postaci odpowiednich etykiet lub instrukcji – tak aby wiedział, jak wyglądają kolejne kroki całego procesu oraz jak reagować na informacje o błędach – tłumaczy Tomasz Kondej, INEO.

Strony, aplikacje, sklepy internetowe. A co z kasami samoobsługowymi?

Choć wytyczne WCAG 2.1 nie obejmują bezpośrednio urządzeń samoobsługowych w sklepach stacjonarnych, nowe przepisy rodzą pytanie o dostępność kas i fakturomatów dla osób z różnymi formami niepełnosprawności. Anna Krajewska, Lider Analizy Biznesowej w INEOGroup uważa, że wdrożenie zasad uwzględnionych w Europejskim Akcie o Dostępności byłoby korzystne dla wszystkich klientów i mogłoby przekonać ich do używania kas samoobsługowych.

– Mówiąc o kwestii dostępności urządzeń, myślimy zwykle o osobach z niepełnosprawnością fizyczną. Oczywiście wysokość urządzenia i jego ekranu oraz przestrzeń umożliwiająca swobodne poruszanie się na wózku inwalidzkim są bardzo ważne, ale na tym nie kończą się wyzwania. Istotne są również inne aspekty opisane w standardzie WCAG 2.1, takie jak rozmiar czcionki, komunikaty głosowe oraz prawidłowe formułowanie komunikatów o błędach czy kolejnych krokach samoobsługi. Myślę, że uproszczenie procesu samodzielnych zakupów i wdrożenie zasad dostępności mogłyby zachęcić do korzystania z kas samoobsługowych zarówno klientów z niepełnosprawnością, jak i inne grupy społeczne, które z reguły unikają nowej technologii, np. osoby starsze – wyjaśnia Anna Krajewska, INEO.

Patrycja Biergiel, Senior Product Designer w INEOGroup, zwraca uwagę na fakt, że dostępność rozwiązań zależy w głównej mierze od projektantów interfejsu, których praca wymaga umiejętności zrozumienia potrzeb użytkowników.

– Dostępność kas samoobsługowych to nie tylko kwestia technologii – to przede wszystkim odpowiedzialne projektowanie z myślą o zróżnicowanych potrzebach użytkowników. Kluczowe są tu zasady dostępności, które wskazują m.in. na konieczność zapewnienia postrzegalności, funkcjonalności, zrozumiałości oraz solidności interfejsów. W praktyce oznacza to m.in. przejrzysty i spójny interfejs użytkownika, który jest intuicyjny i pozbawiony zbędnych elementów. Takie podejście przyświecało nam podczas projektowania systemu iXpos oraz jego modułów – w tym kasy samoobsługowej IXPOS-SCO. Każdy ekran został zaplanowany tak, by zawierał wyłącznie niezbędne komponenty potrzebne na danym etapie procesu zakupowego. Dzięki temu użytkownik może szybko i bez stresu zrealizować transakcję, niezależnie od poziomu sprawności. Dla osób z niepełnosprawnościami szczególne znaczenie ma kompatybilność z technologiami asystującymi – jak np. czytniki ekranu – które mogą skutecznie przekazywać informacje osobom z dysfunkcją wzroku. Interfejs systemu iXpos uwzględnia te potrzeby, dbając o kontrasty, logiczną strukturę treści i przewidywalność interakcji. Warto pamiętać, że na dostępność wpływa nie tylko oprogramowanie, ale także fizyczna konstrukcja urządzenia. Dlatego równie ważne są takie elementy jak odpowiednia wysokość i nachylenie ekranu, ergonomiczne rozmieszczenie czytnika kodów kreskowych oraz dostępność terminala płatniczego – mówi Patrycja Biergiel, INEO. 

Czy Polska będzie bardziej dostępna?

Kasy samoobsługowe i fakturomaty to przykłady tylko dwóch urządzeń, które mogłyby być bardziej dostępne dla osób z różnymi formami niepełnosprawności. Wydaje się więc, że dostosowanie stron internetowych i aplikacji mobilnych jest zaledwie kroplą w morzu potrzeb. Kroplą, która i tak stanowi bardzo duże wyzwanie, co pokazał Raport z badania ewaluacyjnego dotyczącego oceny realizacji Rządowego Programu Dostępność Plus. Według przeprowadzonych badań w 2021 roku aż 55,3 proc. stron internetowych nie zawierało obowiązkowej deklaracji dostępności, a kryteria umożliwiające jej spełnienie spełniła zaledwie co piąta^[1].

^[1] Raport z badania ewaluacyjnego dotyczącego oceny realizacji Rządowego Programu Dostępność Plus 2018 -2025, s. 20