Wybory 2025: ochrona środowiska to prawo obywateli i konstytucyjny obowiązek władz

Prezydent RP stoi na straży bezpieczeństwa Polek i Polaków, dlatego przeciwdziałanie skutkom zmiany klimatu powinno stać się konkretnym działaniem realizowanym wspólnie z rządem. Jak zauważa Fundacja WWF Polska, w przedwyborczej debacie zabrakło propozycji rozwiązań i otwartego dialogu kandydatów ze społeczeństwem, które obawia się o swoją przyszłość w obliczu rosnących zagrożeń, takich jak powodzie, susze oraz zanieczyszczenia wód i powietrza. Ochrona środowiska to nasze gwarantowane konstytucyjnie prawo i obowiązek wybranych przez nas władz.

Zmiana klimatu i degradacja środowiska to dziś jedne z największych wyzwań współczesnego świata, w tym Polski. Zagrażają one stabilności gospodarki, bezpieczeństwu kraju oraz codziennemu życiu obywatelek i obywateli. Od przyrody zależne są produkcja żywności, dostęp do wody pitnej, a także zdrowie ludzkie. Fundacja WWF Polska podkreśla, że mamy prawo oczekiwać od rządzących, że wypełnią swój konstytucyjny obowiązek i zadbają o środowisko. W obowiązującej Konstytucji RP z 1997 roku znajdujemy zapisy dotyczące przyrody:  

• Art. 5. Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. ​
• Art. 68. 4. Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.
• Art. 74. 1. Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnym i przyszłym pokoleniom.
  2. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych.
  3. Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska.
  4. Władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska.

Zapisy te pokazują, że mamy prawo oczekiwać od rządzących, że wypełnią swój konstytucyjny obowiązek i zadbają o środowisko. Z deklaracji wyraźnej większości Polaków (83 proc.)[1] wynika, że najważniejsze jest, aby Prezydent stał na straży Konstytucji, działał zgodnie z jej duchem i dbał o praworządność.

Według badań More in Common[2] 71 proc. Polek i Polaków obawia się skutków zmiany klimatu (w tym 28 proc. bardzo), a 57 proc. jest zdania, że aby uniknąć najgorszych konsekwencji kryzysu klimatycznego, działania zaradcze należy podjąć już teraz.  Zmiana klimatu dotyczy każdego z nas, dlatego tak ważne jest by przyszły Prezydent, który wpływa na kształtowanie długofalowych polityk i planów, przedstawił możliwe rozwiązania w sprawach, które decydują o przyszłości kraju, bezpieczeństwa i życiu obywateli.

Jak podaje Fundacja, liderzy wyścigu o fotel Prezydenta nie przedstawili swoich poglądów na temat istotnych dla obywateli tematów: ochrony przyrody, energetyki, rolnictwa, edukacji i adaptacji do zmiany klimatu.

Latarnik WWF – 10 postulatów dla bezpieczeństwa obywateli 

Jako społeczeństwo mamy prawo wiedzieć, jakie rozwiązania proponują kandydaci w obliczu coraz poważniejszych zagrożeń środowiskowych. Fundacja przygotowała 10 postulatów, na których temat powinni wypowiedzieć się kandydaci na urząd Prezydenta RP: 

• Odbudowa zasobów przyrodniczych 
• Utworzenie Funduszu na rzecz odbudowy przyrody 
• Stosowanie rozwiązań przeciwpowodziowych opartych na przyrodzie i adaptacji do zmiany klimatu 
• Reforma polityki rolnej wspierająca rolników i przyrodę 
• Żywienie zbiorowe kształtujące zdrowe i przyjazne środowisku nawyki
• Edukacja terenowa i budowanie więzi uczniów i uczennic z naturą
• Rozwój energetyki wiatrowej na lądzie
• Osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2040 roku
• Współistnienie człowieka z dużymi drapieżnikami
• Przeciwdziałanie przełowieniu i ochrona dostępu do ryb dla przyszłych pokoleń

Latarnik WWF to narzędzie, które pozwala obywatelom poznać poglądy kandydatów na temat polityki środowiskowej. Na stronie latarnik.wwf.pl można wyrazić swoje zdanie na temat ochrony przyrody oraz klimatu, a także sprawdzić, którzy kandydaci udzielili swoich odpowiedzi. 

Szczegółowe opisy postulatów znalazły się w przygotowanym przez ekspertów Fundacji WWF Polska podręczniku: wwf.pl/wybory-ktore-zadbaja-o-nasza-przyszlosc. 

[1] Badanie CBOS „Style prezydentury, czyli czego oczekujemy od głowy państwa”, kwiecień 2025.

[2] More in Common Polska „Polityka klimatyczna z ludzką twarzą. Oczekiwania Polek i Polaków wobec zielonej transformacji”, 2024