Ekologiczne święta – jak ograniczyć odpady i zadbać o planetę?

W Polsce co roku wyrzuca się 4,8 mln ton żywności – część w okresie świątecznym. To także czas zwiększonych zakupów, co wiąże się ze wzrostem ilości odpadów wytwarzanych przez gospodarstwa domowe. Ten trend obserwuje między innymi Eko Dolina, spółka zajmująca się zagospodarowywaniem odpadów mieszkańców Gdyni i ościennych gmin.

Znaczna część odpadów, które powstają na przełomie roku, związana jest ze Świętami Bożego Narodzenia. To między innymi żywność, odpady opakowaniowe po żywności, a także pozostałości po opakowaniach prezentowych, czyli papiery, tasiemki, wstążki.

Z początkiem roku wzrasta ilość odpadów zielonych, co związane jest z pozbywaniem się naturalnych drzewek. W tym czasie rośnie także ilość odpadów niebezpiecznych po środkach pirotechnicznych oraz zwykłych odpadów po hucznym świętowaniu nadejścia Nowego Roku.

Jak zmniejszyć ilość odpadów w okresie świątecznym?

Jednym z problemów jest marnowanie żywności. W Polsce rocznie marnuje się 4,8 mln ton żywności, z czego aż 60% pochodzi z gospodarstw domowych – tak wynika z badania opublikowanego w październiku 2024 przez Polskie Banki Żywności. Ilość jedzenia, które jest wyrzucane, wystarczyłaby na przygotowanie około 12 miliardów posiłków o średniej wadze 400 gramów. Zjawisko wyrzucania żywności jest szczególnie widoczne w okresach okołoświątecznych. W grudniu 2023 i w styczniu 2024 roku Eko Dolina przyjęła prawie 2,5 tysiąca ton kuchennych bio odpadów – w większości były to resztki z gospodarstw domowych.

Powyższe dane pokazują, że każdy ma realny wpływ na zmniejszenie liczby wyrzucanej żywności. Warto zaplanować zakupy świąteczne i kupić odpowiednią ilość jedzenia, a jeśli zostaną jakieś potrawy warto je zamrozić lub skorzystać z lodówki społecznej i oddać potrzebującym.

Ekologiczne święta

Jest kilka sposobów na to, aby podczas świąt wygenerować mniej odpadów. O tym warto pomyśleć już na etapie przygotowywania prezentów. Zgodnie z ideą less waste mogą one pochodzić z drugiego obiegu. Alternatywą będą prezenty niematerialne, które propagują kolekcjonowanie doświadczeń, a nie rzeczy. Mogą to być bilety do teatru, na koncert, zaproszenie na warsztaty z rękodzieła, voucher na weekendowym pobyt w ciekawym miejscu czy do spa, udział w warsztatach kulinarnych, udział w obozie sportowym, kurs rysunku czy tańca, nauka gry na instrumencie muzycznym.

Nieodłącznym symbolem Świąt Bożego Narodzenia jest choinka, czyli iglaste drzewko z ozdobami. Może się wydawać, że żywe drzewko jest bardziej ekologiczne niż sztuczne. Co roku Polacy kupują 5-6 mln żywych drzewek. Przeciętnie iglak na świątecznie potrzeby rośnie około 8 lat. Z ekologicznego punktu widzenia lepszym wyborem będzie dobrej jakości sztuczna choinka, która posłuży nam przez kilkanaście lat, niż co roku ścinane naturalne drzewko. Jedną z opcji na skorzystanie z żywego drzewka są coraz bardziej popularne wypożyczalnie choinek.

Ekologiczne mogą być również ozdoby świąteczne. Najlepszym rozwiązaniem będzie wykorzystanie tych z poprzednich lat lub tych pozyskanych z drugiego obiegu, np. podczas sąsiedzkiej wymiany. Własnoręczne wykonanie dekoracji to świetny pomysł, który nie tylko zmniejsza ilość odpadów, ale także dodaje wyjątkowego uroku świętom. Przydatne tutaj będą na przykład suszone owoce, orzechy, siano, gałązki, liście, a także stare książki czy mapy. Te ostatnie mogą posłużyć również do pakowana prezentów. Podczas tej czynności warto także pamiętać o jednej z zasad nurtu less waste – użyj ponownie. Warto wykorzystać papier czy torebki prezentowe, które już mamy w domach.

Odpowiednia segregacja

Wyzwaniem świątecznym może być odpowiednia segregacja odpadów. To, czy dany odpad trafi do odpowiedniego pojemnika u źródła, ma wpływ na jego dalsze losy. Warto pamiętać o podstawowych zasadach segregacji:

• Stłuczone bombki lub zniszczone ozdoby świąteczne należy wyrzucić do pojemnika na odpady zmieszane.
• Lampki choinkowe to elektroodpady, należy je więc umieścić w odpowiednim pojemniku (np. w sklepach wielkopowierzchniowych) lub odwieźć do PSZOKu.
• Papier do pakowania prezentów – jeżeli jest to zwykły papier, to trzeba wyrzucić go do niebieskiego pojemnika na makulaturę. Papier z dodatkiem brokatu, czy powleczony folią powinien trafić do odpadów zmieszanych.
• Wstążki, kokardki, gwiazdki zdobiące prezenty wyrzucamy do pojemnika na odpady zmieszane.
• Żywa choinka powinna trafić do odpadów zielonych. Drzewko bez ozdób, bez donicy, bez żadnej folii należy zostawić przy wiacie śmietnikowej. Zostanie ono odebrane zgodnie z harmonogramem odbioru choinek.

Szczegółowe informacje na temat segregowania odpadów znajdują się na stronach internetowych gmin, które korzystają z usług Eko Doliny. Przydatna może być również strona przygotowana przez Miasto Gdynię WyrzucamTo.pl oraz wyszukiwarka odpadów na stronie Komunalnego Związku Gmin „Dolina Redy i Chylonki”.

Każdy z nas ma wpływ na środowisko również w okresie świątecznym. Świadome zakupy, mniejsze marnowanie żywności, przemyślane prezenty i odpowiednia segregacja odpadów to proste kroki, które mogą zrobić ogromną różnicę.