Wilki w niebezpieczeństwie. Organizacje apelują do rządu o zachowanie ochrony ścisłej tego gatunku

25 listopada przedstawicielki i przedstawiciele 77 organizacji przyrodniczych złożyli w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów i w Ministerstwie Klimatu i Środowiska apel o pilną rewizję stanowiska polskiego rządu w sprawie osłabienia ochrony wilka w prawie międzynarodowym. Organizacje domagają się deklaracji, że wilk pozostanie ściśle chronionym gatunkiem w polskim prawie.

26 września 2024 roku Rada Unii Europejskiej opowiedziała się za osłabieniem ochrony wilka w Konwencji Berneńskiej – również za sprawą polskiego rządu, który poparł kontrowersyjną propozycję Komisji Europejskiej. Przeniesienie wilka z gatunków ściśle chronionych (załącznik II Konwencji) do gatunków chronionych (załącznik III) ułatwi przeprowadzanie odstrzałów redukcyjnych tego drapieżnika w wielu krajach Europy.

Głosowanie Stałego Komitetu Konwencji Berneńskiej odbędzie się już na początku grudnia tego roku. Unia Europejska ma mandat, by głosować w imieniu państw członkowskich, a te stanowią ponad 50% stron Konwencji. Wprowadzenie zmiany wymaga 2/3 głosów za i jest bardzo prawdopodobne. 

Jeśli zmiana statusu wilka w Konwencji Berneńskiej zostanie zatwierdzona, po 3 miesiącach wejdzie w życie. Następnie Komisja Europejska będzie chciała doprowadzić do analogicznej zmiany przepisów unijnych, czyli Dyrektywy Siedliskowej. Oczekujemy, że politycy naszej koalicji rządzącej przypomną sobie o przedwyborczych deklaracjach, w myśl których ochrona przyrody miała być jednym z priorytetów obecnej kadencji – mówi Marta Klimkiewicz z Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi.

Obniżenie statusu ochronnego wilka w Dyrektywie Siedliskowej może otworzyć drogę do osłabienia ochrony innych cennych gatunków, np. rysia i niedźwiedzia. Środowiska myśliwskie w Polsce i Europie formułowały już takie oczekiwania. Prezes Europejskiej Federacji Łowiectwa deklarował, że zniesienie ochrony wilka będzie pierwszym zwycięstwem ich kampanii. Podkreślamy w naszym apelu, by politycy wsłuchiwali się w głos naukowców, nie myśliwych. Skutki populizmu będą tragiczne dla bioróżnorodności - dodaje Marta Kaźmierczak, Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.

Owszem, populacje wilków rosną dzięki ścisłej ochronie, jednak są wciąż dalekie od uzyskania odpowiedniego statusu ochrony. Najnowsza ocena IUCN określa status 6 z 9 transgranicznych populacji wilków w UE jako wrażliwy lub prawie zagrożony. Wilki odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowych ekosystemów i różnorodności biologicznej, a ich obecność przynosi korzyści ekonomiczne.

Komisja Europejska opublikowała w grudniu 2023 roku propozycję osłabienia ochrony wilka. Spotkała się ona z szeroką krytyką organizacji przyrodniczych i ekspertów jako pozbawiona podstaw naukowych, wadliwie przygotowana i motywowana politycznym oportunizmem. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich rozpoczął w listopadzie br. postępowanie w tej sprawie.

Organizacje podkreślają, że zarówno Polska, jak i inne państwa członkowskie UE, już teraz mają dużą elastyczność w reagowaniu na zdarzenia z udziałem wilków. W określonych sytuacjach mogą pozwalać na odstępstwa od zakazów dotyczących gatunków chronionych - włącznie z odstrzałem. Państwa członkowskie mają do dyspozycji wachlarz narzędzi, również finansowanych ze środków UE, które pozwalają skutecznie zapobiegać szkodom gospodarczym powodowanym przez wilki i w razie potrzeby wypłacać stosowne rekompensaty. 

Posiadamy skuteczne i bezpieczne (dla ludzi i zwierząt) narzędzia, które pozwalają nam na pokojową koegzystencję. Hodowcy, którzy chcą chronić swoje stada przed atakami wilków, mogą zabezpieczać pastwiska elektrycznymi ogrodzeniami - dodaje Rafał Rzepkowski, starszy specjalista ds. ochrony gatunków WWF Polska.

W Polsce wilk jest objęty ochroną ścisłą na mocy prawa krajowego, niezależnie od zapisów Dyrektywy Siedliskowej i Konwencji Berneńskiej. Jest to wzorowy przykład podejścia do ochrony przyrody na arenie międzynarodowej, wielkie osiągnięcie i powód do dumy dla polskich obywateli. Przy okazji zbliżającej się prezydencji Polski w Radzie UE nasz kraj ma wyjątkową możliwość zajęcia pozycji unijnego lidera w dziedzinie ochrony dużych drapieżników.

Z badań jasno wynika, że aż 73% Polek i Polaków opowiada się za ścisłą ochroną dużych drapieżników. Wrześniowe poparcie dla inicjatywy osłabienia ochrony wilków w Konwencji Berneńskiej przez polski rząd wywołało ogromne rozczarowanie i niepokój o polskie wilki. Oczekujemy od Premiera Donalda Tuska i Ministry Klimatu i Środowiska, że wysłuchają głosu obywateli i obywatelek - zmienią dotychczasowe stanowisko i zapewnią, że w naszym kraju ścisła ochrona wilków zostanie utrzymana. I to niezależnie od toczącej się w UE próby zmiany prawa, która jest ogromnym zagrożeniem dla stabilności wilczej populacji w Polsce i całej Europie - podsumowuje Aleksandra Wiktor, Fundacja Greenpeace Polska.

Powyższy apel do rządu podpisały m.in: Fundacja WWF Polska, Fundacja ClientEarth, Fundacja Greenpeace Polska, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Stowarzyszenie dla Natury "Wilk", Pracownia na rzecz Wszystkich Istot 

Kontakt dla mediów:

Rafał Rzepkowski, Fundacja WWF Polska, mail: rrzepkowski@wwf.pl tel. +48 785 881 666 

Marta Klimkiewicz, Fundacja Client Earth, mail: mklimkiewicz@clientearth.org, tel. +48 502 175 403

Aleksandra Wiktor, Fundacja Greenpeace Polska, mail: awiktor@greenpeace.org, tel. +48 533 370 887 

Marta Kaźmierczak, Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, mail: marta@pracownia.org.pl, tel. +48 607 139 976