Na tej muzealnej wystawie w Gdańsku poczujesz się jak hanzeatycki kupiec

„Panowie! Mamy wiatr do żeglowania…” było dawną komendą zezwalającą załodze statku wyruszyć na otwarte morze. Wystawę czasową o tym samym tytule będzie można zwiedzić od soboty, 8 czerwca, w Ratuszu Głównego Miasta w Gdańsku. O związkach miasta z Hanzą w okresie XIV-XVI wieku opowiedzą nie tylko eksponaty, ale także gra planszowa, w której wcielimy się w rolę kupca.

– Wkrótce w Gdańsku odbędzie się 44. Międzynarodowy Zjazd Hanzy. Z tej okazji Muzeum Gdańska przypomni o roli naszego miasta i jego znaczeniu jako miejsca czerpiącego obficie z handlu morskiego. To także wystawa o zwykłych ludziach, tj. marynarzach, szyprach i kupcach, którzy handlowali i współpracowali politycznie, gospodarczo i kulturalnie z innymi miastami dawnej Europy – mówi Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska. - Odwiedzając wystawę oraz liczne wydarzenia towarzyszące będzie można się dowiedzieć, jak działała organizacja zrzeszająca miasta Europy Środkowej i Północnej, dlaczego była ważna dla Gdańska, jakich statków używano do przewożenia towarów oraz w jaki sposób gdańszczanie radzili sobie w świecie pieniędzy, cen, liczb i rachunków. Na salach wystawy czasowej będzie też można zagrać w tematyczną grę planszową "Hansa Guilds", opracowaną przez Gdańską Agencję Rozwoju Gospodarczego we współpracy z naszym Muzeum.

Wystawę czasową będzie można zobaczyć od 8 czerwca 2024 roku w Ratuszu Głównego Miasta w Gdańsku przy ul. Długiej 46/47. Opowieść o dziejach Hanzy obejmie dwa piętra Ratusza Głównego Miasta, tj. Galerię Palową oraz pięć sal wystawowych na II piętrze zabytkowego budynku. W lipcu i sierpniu „Mamy wiatr do żeglowania…” będzie można zwiedzić w godzinach 10.00-20.00.  

Wystawa powstała z okazji 44. Międzynarodowego Zjazdu Hanzy, który odbędzie się w dniach 13- 16 czerwca. Wówczas do Gdańska przyjadą delegacje z blisko 100 miast z 14 krajów Europy, aby rozmawiać o ekonomii, kulturze, nauce, historii i innowacjach. Szczegółowy program wydarzeń można znaleźć na stronie: gdansk2024.pl. Motto tegorocznego zjazdu to „Zmiana zaczyna się tutaj”.

Czym była Hanza i czemu na wystawie zagrasz w grę planszową?

Hanza, zwana też Ligą Hanzeatycką lub Związkiem Hanzeatyckim pochodzi z germańskiego słowa „hanse”, które w języku polskim najlepiej oddaje słowo „gromada”. Był to związek kupców lub miast handlowych z czasów europejskiego średniowiecza. Miasta należące do związku popierały się na polu gospodarczym, utrudniając pracę kupcom z miast nienależących do niego, jednocześnie zaś stwarzały realną siłę polityczną i niekiedy wojskową. W szczytowym okresie Liga Hanzeatycka była podzielona na 9 stref, a w jej skład wchodziło ponad 160 miast z różnych regionów Europy.

– Pierwsze hanzy powstały w XII wieku w Niderlandach. Następna, tzw. hanza londyńska, składała się z 15 miast z Flandrii i ułatwiała członkom handel wełną z Anglii. Szybko jednak została wyparta przez konkurencyjne zrzeszenie, tzw. hanzę niemiecką, do której przystąpiły m.in. Lubeka, Brunszwik, Kolonia, Bergen, Brugia, Gdańsk, czy Ryga. Najważniejsze kantory, czyli placówki handlowe zlokalizowane były w Brugii, Bergen, Londynie, Nowogrodzie Wielkim, a nawet w Kownie – mówi dr Ewa Bojaruniec-Król z Muzeum Gdańska, współautorka wystawy. – Liga Hanzeatycka działała na szeroką skalę integrując ekonomicznie tereny Morza Śródziemnego i Zachód Europy, m.in. rozwinięte gospodarczo Flandrię i Anglię, z terenami Morza Bałtyckiego, m.in. Polskę i Ruś. Kupcy handlowali nie tylko zbożem, drewnem, skórami i wełną, ale także dobrami luksusowymi, m.in. przyprawami i bursztynem. Choć starano się regulować ceny rozmaitych towarów, to kupcy kierowali się zyskiem i w tym celu zawiązywali spółki. W efekcie, chociaż mówimy o historiach sprzed kilkuset lat, zawierano kontrakty handlowe niczym nie odbiegały od dzisiejszych standardów.

Na salach wystawowych II piętra Ratusza Głównego Miasta będzie też można zagrać w tematyczną grę planszową opracowaną przez Gdańską Agencję Rozwoju Gospodarczego we współpracy z Gdańską Organizacją Turystyczną i Muzeum Gdańska. W grze symulującej realia średniowiecza użytkownicy wcielają się w postać jednego z historycznych hanzeatów, który handluje towarami, wypełnia misje i rywalizuje z pozostałymi o największy zysk i wpływy. Grę będzie można zakupić w sklepach Gdańskiej Organizacji Turystycznej oraz w oddziałach Muzeum Gdańska, tj. Muzeum Bursztynu i Ratuszu Głównego Miasta. Alternatywnie można będzie ją otrzymać w losowaniu podczas muzealnych spotkań poświęconych wystawie czasowej.

Nie tylko monety i pieczęcie. Na tej wystawie zobaczysz wyjątkowe obiekty

Jednym z najciekawszych obiektów jest prezentowany na co dzień w berlińskiej Gemäldegalerie (Galeria Malarstwa) portret kupca gdańskiego Georga Giesego. Pochodzący z 1532 roku, olej na deskach dębowych autorstwa Hansa Holbeina Młodszego zawiera wizerunek kupca w kantorze hanzeatyckim w Londynie. Na wystawie zaprezentowany zostanie również obraz zawierający szereg obiektów towarzyszących codziennemu życiu kupca. Oryginalne obiekty oraz rekonstrukcje zaprezentowane zostaną w zaaranżowanym pomieszczeniu kantoru kupieckiego.

Jednym z najciekawszych wątków poruszonych na wystawie jest życie codzienne dawnych, które z pewnością nie należało do łatwych.

– W XV wieku kupiec gdański podróżując do Lubeki musiał liczyć, że przy dobrej pogodzie i wiatrach, spędzi na statku ok. 5 dni. Do Londynu podróż trwała 12 dni. Załogę statku stanowił kapitan, sternik, bosman, marynarze, chłopcy do zwijania i stawiania żagli, a niekiedy pisarz okrętowy – dodaje Ewa Bojaruniec. – Wyruszając w morską podróż kupiec mógł być ubrany jak jeden z bohaterów przedstawionych na gdańskiej Tablicy „Dziesięciorga Przykazań”. Cały dobytek, który miał ze sobą przechowywał w skrzyni. Żywił się sucharami, solnym mięsem lub śledziami, a także stokfiszem, czyli suszoną i wędzona rybą, najczęściej dorszem. W jadłospisie załogi i pasażerów znajdowały się również bobik, cebula i czosnek. Można było pić piwo, ale kapitan miał też obowiązek zapewnienia wody, ok. 2 litrów na dzień. Jak mógł wyglądać dawny kupiec, w co był ubrany? Odpowiedzi na te pytania i wiele innych znajdziemy na wystawie czasowej.

Wystawę w ramach 44. Międzynarodowego Zjazdu Hanzy przygotowało Muzeum Gdańska we współpracy z Archiwum Państwowym w Gdańsku oraz Centrum Badań Memlingowskich Uniwersytetu Gdańskiego. Podczas wydarzeń w ramach zjazdu oraz wokół niego odbędzie się szereg wydarzeń towarzyszących. Dr Marcin Grulkowski przybliży w praktyczny sposób dawne metody rachowania na liczydłach i abakusach, a prof. Beata Możejko przybliży ogólnie dzieje średniowieczne i nowożytne dzieje związku miast kupieckich. W sobotę, 15 czerwca, odbędą się nieodpłatne oprowadzania kuratorskie w językach polskim, angielskim i niemieckim.

Dostępność dla osób z niepełnosprawnościami

Część treści wystawy opracowano z myślą o osobach g/Głuchych i z niepełnosprawnościami wzroku. Zwiedzający mogą zapoznać się z treściami w polskim języku migowym lub wysłuchać 7 audiodeskrypcji, które towarzyszą wybranym eksponatom. Nagrania są dostępne po zeskanowaniu kodów QR, które znajdują się na planszach oraz na etykietach obiektów. Ekspozycja, położona na niemal wszystkich piętrach Ratusza, nie jest pozbawiona barier architektonicznych. W pełni dostępna jest Galeria Palowa, znajdująca się w przyziemiu.

Szczególnie polecane pod kątem zwiedzania są dwa wydarzenia towarzyszące. 29 czerwca, odbędą się dwa oprowadzania dedykowane osobom z niepełnosprawnościami słuchu oraz wzroku. O 12:00 przeprowadzone zostanie spotkanie z elementami audiodeskrypcji, a o 14:00 na oprowadzanie w polskim języku migowym.

Wernisaż wystawy czasowej „Mamy wiatr do żeglowania… Związki Gdańska z Hanzą w XIV-XVI w."

• Data: 8 czerwca (sobota), godz. 12.00
• Miejsce: Ratusz Głównego Miasta Gdańska, ul. Długa 46/47 
• Ceny: wstęp wolny 

Zwiedzanie wystawy

• Daty: 8 czerwca (sobota), godz. 12.00 – 3 listopada 2024 (niedziela)
• Miejsce: Ratusz Głównego Miasta Gdańska, ul. Długa 46/47 
• Bilety: 25 zł normalny, 18 zł ulgowy, 67 zł rodzinny
• Godziny otwarcia:
  • czerwiec: codziennie 10.00-18.00, poniedziałki 12.00-18.00
  • lipiec-sierpień: codziennie 10.00-20.00, poniedziałki 12.00-20.00
  • wrzesień: codziennie 10.00-18.00, poniedziałki 12.00-18.00
  • październik-listopad: codziennie 10.00-16.00, wtorki: zamknięte; czwartki: 10.00-18.00

W poniedziałki wstęp na wystawę czasową jest odpłatny. Nie obowiązuje dzień wolnego wstępu. W dniu wolnego wstępu nieodpłatnie będą dostępne wyłącznie sale wystawy stałej na pierwszym piętrze Ratusza Głównego Miasta.

Wydarzenia towarzyszące

Gdańszczanin w świecie liczb, cen, pieniędzy w późnym średniowieczu i czasach nowożytnych

• Termin: 13 czerwca (czwartek), godz. 17.00 
• Miejsce: Ratusz Głównego Miasta Gdańska/ Wielka Sala Wety, ul. Długa 46/47
• Ceny: wstęp wolny  

Od drugiej połowy XIV w. wskutek licznych powiązań z kupcami hanzeatyckimi stopniowo wzrastała rola Gdańska w handlu. Wraz z przejściem pod zwierzchnictwo państwa polsko-litewskiego w połowie XV w. Gdańsk stał się największym miastem Rzeczypospolitej i centrum wszelkiego rodzaju rozliczeń finansowych w regionie bałtyckim. Bogacące się mieszczaństwo gdańskie, uczestniczące w intensywnej wymianie towarowo-pieniężnej, posiadało wysoką wiedzę na temat różnorodnych systemów pieniężnych oraz zmienności cen towarów. Intensywny rozwój gospodarki towarowo-pieniężnej oraz wykorzystywanie innowacji ze świata finansów (list dłużny, weksel, podwójna księgowość) wymagały znajomości matematyki. Podczas wykładu przedstawiona zostanie metoda wykonywania działań arytmetycznych, rozpowszechniona w Gdańsku i wielu innych miastach europejskich w późnym średniowieczu i używana jeszcze w czasach nowożytnych. 

Wykład poprowadzi dr Marcin Grulkowski.

Oprowadzanie po wystawie czasowej „Mamy wiatr do żeglowania… Związki Gdańska z Hanzą w XIV-XVI w.” w związku z odbywającym się w Gdańsku 44. Międzynarodowym Dniem Hanzy

• Terminy: 15 czerwca (sobota), godz. 10.00, 12.00, 14.00
• Miejsce: Ratusz Głównego Miasta Gdańska, ul. Długa 46/47  
• Ceny: wstęp wolny  

W dniach 13-16.06.2024 r. miasto Gdańsk gościć będzie przedstawicieli ponad 200 miast z 16 europejskich państw współdziałających w ramach Nowej Hanzy. Celem spotkania będzie współpraca ośrodków miejskich w dziedzinie gospodarczej, kulturalnej, socjalnej i edukacyjnej. 15.06.2024 r. Muzeum Gdańska, w ramach obchodów Międzynarodowego Dnia Hanzy, zorganizuje oprowadzania w trzech językach: angielskim, niemieckim i polskim, po wystawie czasowej „Mamy wiatr do żeglowania… Związki Gdańska z Hanzą w XIV-XVI w. Oprowadzania odbędą się w następujących godzinach: 

• godz. 10.00 - oprowadzanie w języku angielskim poprowadzi p. Izabella Daszkiewicz, certyfikowany przewodnik Muzeum Gdańska 
• godz. 12.00 - oprowadzanie w języku niemieckim poprowadzi p. Aleksandra Bejowicz, certyfikowany przewodnik Muzeum Gdańska 
• godz. 14.00 - oprowadzanie w języku polskim poprowadzi p. Ewa Bojaruniec-Król z Muzeum Gdańska. 

Związki Gdańska z Hanzą w XV i XVI w. Wykład z oprowadzaniem po wystawie czasowej „Mamy wiatr do żeglowania"

• Termin: 22 czerwca (sobota), godz. 13.00
• Miejsce: Wielka Sala Wety w Ratuszu Głównego Miasta Gdańska, ul. Długa  46/47 
• Ceny: wstęp wolny 

Gdańsk od II połowy XIV w. był członkiem Hanzy, organizacji zrzeszającej miasta Europy Środkowej i Północnej w celu obrony interesów handlowych i żeglugi na Morzu Bałtyckim oraz Morzu Północnym. Jej celem była regulacja żeglugi zimowej, cen i jakości towarów, organizacja wspólnej floty i walka z piratami. Podczas wykładu omówiona zostanie działalność kantorów znajdujących się w Nowogrodzie Wielkim, Bergen, Brugii i Londynie, które odpowiadały za wymianę towarów i wspomagały kupców w sprawach handlowych. Będzie można posłuchać też o losach gdańskich szyprów i marynarzy, o ich służbie morskiej, ciekawych historiach związanych z przewożonymi ładunkami, jak w wypadku wielkiej karaweli „Peter von Danzig” i zdobyciu dla Gdańska obrazu Hansa Memlinga „Sąd Ostateczny”. 

Wykład poprowadzi prof. Beata Możejko z Uniwersytetu Gdańskiego.  

Seniorzy do Muzeum! z wystawą "Mamy wiatr do żeglowania"

• Termin: 27 czerwca 2024 (czwartek), godz. 12.00
• Miejsce: Wielka Sala Wety w Ratuszu Głównego Miasta Gdańska, ul. Długa  46/47 
• Ceny: wstęp wolny
• Liczba miejsc: ograniczona, decyduje kolejność zgłoszeń
• Zapisy: SMSem 512–418-745 lub mailowo: edukacja@muzeumgdansk.pl

W czerwcu 2024 r. miasto Gdańsk gościć będzie przedstawicieli ponad dwustu miast z szesnastu europejskich państw współdziałających w ramach Nowej Hanzy. Celem spotkania będzie współpraca ośrodków miejskich w dziedzinie gospodarczej, kulturalnej, socjalnej i edukacyjnej. Wystawa „Mamy wiatr do żeglowania…” to opowieść o ludziach, kontaktach handlowych i szeroko zakrojonej współpracy politycznej, gospodarczej i kulturalnej.

Oprowadzanie z audiodeskrypcją po wystawie „Mamy wiatr do żeglowania”

• Termin: 29 czerwca (sobota), godz. 12.00
• Miejsce: Ratusz Głównego Miasta / Galeria Palowa, ul. Długa 46/47 
• Ceny biletów: 25 zł normalny, 18 zł ulgowy, 67 zł rodzinny; osobom z orzeczeniem o niepełnosprawności przysługuje darmowy wstęp
• Obowiązują zapisy: prosimy o wiadomość e-mail, sms lub telefon
• Kontakt: p.wilczynska@muzeumgdansk.pl / tel. 509 226 351
• Miejsce zbiórki: Galeria Palowa w Ratuszu Głównego Miasta, obok kasy biletowej

Wystawa opowiada o Gdańsku jako mieście morskim,  o zamieszkujących w nim ludziach, m.in. marynarzach i szyprach, którzy byli kupcami i prowadzili szeroko zakrojone kontakty handlowe oraz współpracę polityczną, gospodarczą i kulturalną z innymi miastami wchodzącymi w skład Hanzy. Jak działała organizacja zrzeszająca miasta Europy Środkowej i Północnej, dlaczego była ważna dla Gdańska, jakich statków używano do przewożenia towarów, w jaki sposób Gdańszczanie radzili sobie w świecie pieniędzy, cen, liczb i rachunków będzie można dowiedzieć się odwiedzając wystawę.

Audiodeskrypcja na żywo daje możliwość zapoznania się w sposób werbalny z treściami wizualnymi.

Oprowadzać będzie Anna Cirocka, historyczka sztuki i audiodeskryptorka. Spotkanie adresowane jest do osób z niepełnosprawnościami z wzroku, ale każdy może wziąć w nim udział.

Oprowadzanie w polskim języku migowym po wystawie „Mamy wiatr do żeglowania”

• Termin: 29 czerwca (sobota), godz. 15.00
• Miejsce: Ratusz Głównego Miasta / Galeria Palowa, ul. Długa 46/47 
• Ceny: 25 zł normalny, 18 zł ulgowy, 67 zł rodzinny; osobom z orzeczeniem o niepełnosprawności przysługuje darmowy wstęp
• Miejsce zbiórki: Galeria Palowa w Ratuszu Głównego Miasta, obok kasy biletowej.
• Obowiązują zapisy: prosimy o wiadomość e-mail, sms lub telefon
• Kontakt: p.wilczynska@muzeumgdansk.pl / tel. 509 226 351

Wystawa opowiada o Gdańsku jako mieście morskim,  o zamieszkujących w nim ludziach, m.in. marynarzach i szyprach, którzy byli kupcami i prowadzili szeroko zakrojone kontakty handlowe oraz współpracę polityczną, gospodarczą i kulturalną z innymi miastami wchodzącymi w skład Hanzy. Jak działała organizacja zrzeszająca miasta Europy Środkowej i Północnej, dlaczego była ważna dla Gdańska, jakich statków używano do przewożenia towarów, w jaki sposób Gdańszczanie radzili sobie w świecie pieniędzy, cen, liczb i rachunków będzie można dowiedzieć się odwiedzając wystawę.

Oprowadzanie w polskim języku migowym poprowadzi Marcin Łuczywek.