Fundacja WWF Polska podsumowuje owocną współpracę z Air Wick – wsparto dziewięć obszarów chronionych prywatnie

Fundacja WWF Polska wspólnie z partnerami przyrodniczymi i dzięki wsparciu finansowemu Air Wick w ciągu trzech lat otoczyła opieką ponad 150 ha terenów. Działania miały na celu utrzymanie różnorodności biologicznej i odporności ekosystemów, ale w kilku przypadkach przysłużyły się również zwiększeniu retencji wody i zainicjowały proces odtwarzania osuszonych niegdyś torfowisk. Fundacja planuje zrobić znacznie więcej w tym zakresie, ale kończący się właśnie etap podsumowuje z satysfakcją.  

Na początku była Dolina Rospudy. To tam w 2022 roku WWF Polska i Klub Przyrodników dzięki wsparciu finansowemu Air Wick zakupiły działkę o powierzchni 2,55 ha. Klub Przyrodników już wcześniej otoczył opieką kilka sąsiednich terenów. Łącznie powstał tam obszar o wielkości ok. 20 ha prywatnego przyrodniczego rezerwatu, w którym priorytetem stała się ochrona ekosystemu wrażliwego na zmiany klimatu i ludzką ingerencję.  

Koalicja organizacji pozarządowych siłą sprawczą 

W miarę rozwoju projektu w przedsięwzięcie włączały się kolejne organizacje pozarządowe. Udana współpraca WWF Polska z Klubem Przyrodników w Dolinie Rospudy zaowocowała dodatkowo zakupem działek w dolinie rzeki Konotop, na Mechowiskach Sulęczyńskich i Murawach nad Bobrem. W tej ostatniej lokalizacji znajdują się murawy kserotermiczne – wyjątkowe siedliska rzadkich gatunków roślin, takich jak pszeniec różowy, wiązówka bulwkowata czy krwiściąg mniejszy. Ten typ muraw zanika w Polsce ze względu na brak użytkowania. Nowo pozyskana działka również zarosła częściowo tarniną i innymi krzewami.  

Współpraca z Ogólnopolskim Towarzystwem Ochrony Ptaków doprowadziła do zakupu działek na Zajkach i w Mścichach. Lokalizacje te znajdują się w otulinie Biebrzańskiego Parku Narodowego. Chronią siedliska bardzo podobne do należących do Parku. Są znane obserwatorom ptaków, można tu praktycznie przez cały rok spotkać różne gatunki lęgowe i migrujące, w tym wodniczkę – zagrożoną m.in. przez odwadnianie siedlisk. 

Fundacja Natura International Polska została z kolei wsparta przy zakupie działki w Eliaszukach nad Narwią. Jest to łąka znajdująca się na torfowisku. W pobliżu znajduje się tokowisko dubelta – bardzo rzadkiego ptaka. Dubelty potrzebują w pobliżu tokowisk dobrych miejsc do żerowania, by mieć siłę na gody. Dlatego fundacja WWF Polska i partner planują zadbać o tę działkę, tak by ptakom było jak najłatwiej znaleźć pożywienie.  

Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra" przy wsparciu WWF Polska i Air Wick zakupiło kompleks działek w Dolinie Łachy z bardzo suchymi siedliskami. Obecnie znajdują się na nim ugory i zaniedbane łąki, ale Salamandra planuje przywrócić tam siedliska odpowiednie dla susła moręgowanego, a następnie chce przeprowadzić tam jego reintrodukcję. Susły już reintrodukowano w okolicy z sukcesem, ale stworzenie dodatkowego stanowiska zwiększy szanse na przeżycie populacji. 

Najpierw wykup gruntów, potem działania ochronne 

Współpraca z partnerami przyrodniczymi okazała się istotna zarówno na etapie wykupu gruntów, jak również po rozpoczęciu działań ochronnych na tych terenach. W zależności od specyfiki danego miejsca i potrzeb zamieszkujących je gatunków, te czynności mają na celu albo utrzymanie optymalnych warunków dla ekosystemu, albo odtworzenie tych, które z jakiegoś powodu zostały zdegradowane. Czasem jest to budowanie zastawek na rowach melioracyjnych, mające na celu ponowne nawodnienie terenów pierwotnie bagiennych. Innym razem karczowanie, koszenie miejsc, które w ostatnich latach zarastają, co utrudnia żerowanie rzadkim gatunkom ptaków, takim jak czajka, krwawodziób, kszyk czy rycyk. Specyficznym rodzajem koszenia prowadzonym przez Towarzystwo Przyrodnicze Alauda jest wypas koników polskich na Błotach Rakutowskich. 

Budowanie zastawek na rowach melioracyjnych to próba naprawy szkód, które człowiek wyrządził przyrodzie przed laty, chcąc czerpać z jej zasobów. Nie przewidział długoterminowych konsekwencji, a w efekcie melioracji woda zaczęła odpływać z danego obszaru szybciej. Dzisiaj, w obliczu wzmagającego się kryzysu klimatycznego, ciągłych susz, te szkody są odczuwalne jeszcze mocniej – również przez lokalną społeczność. Dawne mokradła, tereny zasobne w wodę, tracą pierwotne właściwości i stają się też miejscem nieprzyjaznym dla dotychczasowych mieszkańców - ptaków, gadów, płazów.  

Ponadto część z tych osuszonych obszarów to torfowiska, które niegdyś były naturalnymi, nieemisyjnymi receptorami węgla i zatrzymywały wodę w terenie na dłużej. Dzisiaj, zdegradowane, zamiast pochłaniać, emitują gazy cieplarniane do atmosfery. Przejmowanie takich miejsc i tworzenie na nich obszarów chronionych prywatnie daje nadzieję na odwrócenie tego procesu albo przynajmniej opóźnienie zachodzących zmian – taka idea przyświecała kooperacji WWF Polska, Air Wick i partnerów na obszarach, które zostały wykupione w ostatnich latach i przeobraziły się w prywatne rezerwaty.  

Air Wick wspiera finansowo WWF w działaniach na rzecz ochrony i odbudowy kluczowych siedlisk na całym świecie. W Polsce Air Wick tylko w 2023 roku przeznaczył 700 tys. zł na projekt ochrony łąk kwietnych. Dzięki wsparciu Air Wick mogliśmy objąć ochroną ponad 150 ha cennych siedlisk, tworząc obszary chronione prywatnie. Dla WWF Polska projekt ten jest początkiem większego przedsięwzięcia. Fundacja będzie kontynuowała dzieło tworzenia obszarów chronionych prywatnie. Niebawem powstanie też mapa z terenami, które już zostały otoczone opieką. Firmy, które są zainteresowane tworzeniem prywatnych rezerwatów w celu ochrony różnorodności biologicznej i klimatu, mogą znaleźć informacje na temat możliwości zaangażowania się w tego typu projekty na tej stronie.