Czy gospodarka cyrkularna może być ratunkiem dla świata?

Czy gospodarka cyrkularna może być rozwiązaniem na miarę nowego, globalnego podejścia wobec wyzwań klimatycznych? Jak wdrożyć jednolite regulacje i czy przejście od idei do praktyki jest możliwe w bliskiej perspektywie czasu? Na te pytania szukaliśmy odpowiedzi podczas Europejskiego Forum Nowych Idei w Sopocie.   

Fundacja WWF Polska jest partnerem merytorycznym Europejskiego Forum Nowych Idei (EFNI), 12 października byliśmy obecni na panelu pt. „Gospodarka cyrkularna – ratunek dla świata?”. Przedstawicielka WWF Polska Barbara Dąbek dyrektorka Działu Partnerstw Strategicznych wspólnie z panelistami rozmawiała o tym, że gospodarka obiegu zamkniętego i rezygnacja z systemu: „weź, wytwórz, wyrzuć” jest obecnie jednym z kluczowych rozwiązań, które może pomóc nam w walce ze zmianą klimatu i ochroną zasobów na Ziemi. Żyjemy bowiem w świecie, w którym ilość odpadów wprowadzanych do środowiska stale rośnie.  

Działamy irracjonalnie 

Obecnie z logicznego punktu widzenia, działamy irracjonalnie. Ziemia nie jest bankiem, nasza planeta nie daje kredytów. Nadmiernie konsumując rujnujemy nasz budżet i środowisko naturalne. Żyjemy na kredyt, którego nie spłacamy na bieżąco. Nadmierna eksploatacja Ziemi poważnie osłabia zdolność przyrody do podtrzymywania życia, funkcjonowania społeczeństw i gospodarek.  

Żyjemy w świecie, w którym ilość odpadów wprowadzanych do środowiska stale rośnie. W ciągu ostatnich 65 lat produkcja tworzyw sztucznych wzrosła z 2 do 348 milionów ton rocznie. Niestety, jedynie 14% wprowadzanych na rynek opakowań z tworzyw sztucznych jest zbieranych i poddawanych recyklingowi (dane szacuje Fundacja Ellen MacAtrhur). Prowadzi to, do strat w wysokości od 80 do 120 mld USD rocznie. Sytuację dodatkowo pogorszyła pandemia, kiedy wzrosło zużycie środków higienicznych. 

Innym przykładem naszego irracjonalnego działania jest kwestia żywności. Współczesny globalny system żywnościowy odpowiedzialny jest za ok. 27% emisji gazów cieplarnianych oraz 70% zużycia wody pitnej. W tym samym czasie, 1/3 wyprodukowanej żywności trafia na śmietnik. Powodami są nieoptymalne metody upraw, systemy produkcji i dostaw oraz złe przechowywanie. Również my jako konsumenci mamy w tym obszarze sporo grzechów, bo marnujemy ogromne ilości żywności zarówno w sklepach, w restauracjach, jak i w domach. Aż 60% wyrzucanej żywności w Polsce pochodzi z naszych gospodarstw! Dodatkowo, problem z wyrzucaniem jedzenia nie polega tylko na tym, że zostanie ono zmarnowane. Musimy sobie uświadomić, że produkcja żywności pochłania wodę, prąd czy gaz, a zatem marnujemy ważne zasoby Ziemi.  

Co robić? Czy jest rozwiązanie? 

Kiedy zasoby naszej Ziemi są ograniczone, najlepszym co możemy zrobić, to uczyć się od przyrody gospodarowania surowcami. A przyroda funkcjonuje w zamkniętym cyklu obiegu wody, tlenu, fosforu czy azotu. My ludzie, musimy się zatem przestawić na gospodarkę obiegu zamkniętego, która działa tak, żeby wartość surowców, materiałów i gotowych produktów była zachowana tak długo, jak to możliwe, przy jednoczesnej minimalizacji odpadów i ich ponownym użyciu.  

Zasady GOZ powinny być stosowane na każdym etapie życia produktu: od projektowania, przez produkcję, dystrybucję, konsumpcję, aż do momentu, kiedy przedmiot ostatecznie staje się odpadem, czyli do zbierania i zagospodarowania odpadów.  

Ważna rola biznesu 

Podążanie w przyszłość nie jest możliwe bez silnego zaangażowania i współpracy z biznesem. Jednym z przykładów jest firma UPM Raflatac, wiodący producent przyjaznych środowisku materiałów etykietowych do różnych zastosowań końcowych (m.in. na produktach spożywczych, farmaceutycznych oraz chemii gospodarczej i kosmetykach). UPM Raflatac jest partnerem Fundacji Ellen MacArthur i sygnatariuszem globalnego zobowiązania the New Plastics Economy wspierającego przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym. UPM Raflatac wspiera działania Fundacji WWF Polska w zakresie promocji zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza w obszarze gospodarki obiegu zamkniętego oraz minimalizowania wpływu na środowisko przez sieci handlowe. 

Potrzebne regulacje!  

Biznes i konsumenci, aby mogli uczestniczyć w gospodarce w obiegu zamkniętym potrzebują wsparcia i ułatwień ze strony legislatora. W marcu 2020 roku Komisja Europejska przyjęła jeden z najważniejszych elementów Europejskiego Zielonego Ładu - Nowy Plan Działania w dążeniu do gospodarki obiegu zamkniętego. Komisja zaproponowała obowiązkowe wymagania dotyczące zawartości tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu oraz środki ograniczania ilości odpadów dla kluczowych produktów, takich jak opakowania. Dodatkowo, Dyrektywa UE, mająca na celu ograniczenie zużycia jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych, mówi między innymi o konieczności osiągnięcia minimum 30-procentowego udziału materiału pochodzącego z recyklingu tworzyw sztucznych do roku 2030. Pandemia niestety opóźniła ten proces, część krajów, ma jeszcze wiele do zrobienia w tym zakresie, ale gospodarkę obiegu zamkniętego, należy traktować jak szansę, impuls do rozwoju i im szybciej spowodujemy, że nasze działania zostaną zamknięte w jednym obiegu, tym lepiej dla naszej planety i przyszłości człowieka na Ziemi.