Roztocza, bakterie i grzyby w miejscu pracy. Czy pracownicy mogą domagać się większej ochrony przed ich negatywnym wpływem na zdrowie?

Na alergię choruje w Polsce już ok. 12 mln osób, a ponad 4 mln walczy z astmą. Nie dziwi więc fakt, że jest już wskazywana jako choroba cywilizacyjna XX i XXI wieku. O ile w domu możemy wdrożyć szereg rozwiązań zmniejszających ryzyko narażenia na infekcje lub alergeny, to kto odpowiada za utrzymanie czystości w miejscu pracy i co na ten temat mówią przepisy?

Zgodnie z §14. Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, to pracodawca jest obowiązany utrzymywać pomieszczenia pracy w czystości i porządku oraz zapewnić ich okresowe remonty i konserwacje w celu zachowania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy. Wytyczne, jakie powinien spełniać obiekt budowlany, w którym znajdują się pomieszczenia pracy, podane są w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Jak wynika z zapisów rozporządzenia, pracodawca odpowiada m.in. za odpowiednią wilgotność powietrza w miejscu pracy, temperaturę, regularną wymianę świeżego powietrza oraz zabezpieczenie przed czynnikami mającymi szkodliwy i uciążliwy wpływ na zdrowie znajdujących się w pomieszczeniu osób. Takimi czynnikami uciążliwymi są m.in. kurz, brud, przeciągi, mikroklimat, których oddziaływanie nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla pracownika, ale może być przyczyną złego samopoczucia lub nadmiernego zmęczenia, a przy długotrwałym narażeniu może nieść ze sobą konsekwencje zdrowotne.

- Bardzo dobrym przykładem są zaniedbania w konserwacji klimatyzacji, które sprawiają, że urządzenia te nie spełniają swojej funkcji. To temat szczególnie istotny właśnie teraz, kiedy wraz z początkiem sezonu grzewczego klimatyzatory będą coraz częściej wykorzystywane do podnoszenia temperatury w pomieszczeniach. Nieczyszczone filtry powodują gromadzenie się brudu, roztocza, pleśni i grzybów, co może u pracowników wywołać objawy pod postacią kaszlu, kataru, zaczerwienienia oczu czy świądu skóry. Równie istotne jest dbanie o czystość w pomieszczeniach, gdzie znajduje się dużo sprzętu elektronicznego, ponieważ ich praca wiążę się z przepływem energii wewnątrz tych urządzeń i wskutek nadmiernej ilości kurzu może doprowadzić do np. przegrzania zasilacza i uszkodzenia sprzętu, co jest oczywiście niebezpieczne również dla osoby obsługującej. Dodatkowo, stała praca w pomieszczeniu, gdzie używane są laserowe urządzenia wielofunkcyjne jest również niebezpieczna, ponieważ emitują one szkodliwe dla zdrowia mikropyłki, które podczas wdychania przenikają do organizmu. Wówczas odpowiednia organizacja przestrzeni do pracy może okazać się bardzo pomocna tj. przestrzeni między elektroniką a ścianą, ułatwiająca ich czyszczenie, wykorzystanie osłon przeciwpyłowych i pokryw przed kurzem czy wyodrębnienie osobnego pomieszczenia dla drukarek i kserokopiarek – mówi Joanna Misiun, Ekspert ds. bezpieczeństwa pracy W&W Consulting.

Z tego samego powodu ważne jest też utrzymywanie odpowiedniej wilgotności powietrza (40-60%). Urządzenia elektroniczne emitują dużo ciepła, co podwyższa temperaturę w ich okolicy i wyraźnie zmniejsza wilgotność, czyli wysusza powietrze i może powodować problemy z oddychaniem (podrażnienia śluzówki, podatność na infekcje). Rozwiązaniem jest oczywiście regularne sprzątanie miejsca pracy i tutaj pracodawcy coraz częściej korzystają z usług firm sprzątających, która pomaga im w dbaniu o higienę w miejscu pracy.

- W świetle przepisów prawa nie zwalnia to jednak pracodawcy z tego obowiązku i gdyby firma zewnętrzna nie wywiązała się z umowy, to właśnie pracodawca będzie ponosił konsekwencje tych zaniedbań. Pracownik, który dostrzeże zaniedbania pracodawcy, związane z brudem, mogące utrudniać pracę lub powodować niebezpieczeństwo dla zdrowia, ma prawo zgłosić je do Okręgowego Inspektoratu Pracy. Jeżeli inspektorzy pracy potwierdzą np. nieodpowiedni stan w pomieszczeniach pracy, to za wykryte nieprawidłowości mogą nałożyć grzywnę w wysokości od 1 tys. zł do 2 tys. zł. – dodaje Joanna Misiun.

Nie oznacza to jednak, że pracownik nie ponosi żadnej odpowiedzialności za stan swojego miejsca pracy. Art. 211 pkt. 3 Kodeksu Pracy mówi, że dbanie o ład i porządek w miejscu pracy należy do podstawowych obowiązków pracownika. Jak to rozumieć? Otóż pracownik nie może zostać zmuszony do tego, by podejmować czynności porządkowe w miejscu pracy (chyba, że takie obowiązki są zawarte w umowie o pracę). Jego obowiązkiem jest jednak uporządkowanie swojego stanowiska pracy, pozostawienie go takim, jakim zostało zastane. Pracodawca może to dodatkowo umieścić w regulaminie pracy, ponieważ art 100 §2 Kodeksu Pracy wskazuje, że pracownik powinien w szczególności przestrzegać regulaminu zakładu pracy i ustalonego w nim porządku pracy, dbać o dobro zakładu pracy oraz chronić jego mienie.

 - Podsumowując, warto pamiętać, że higiena pracy ma na celu ochronę zdrowia i dobrostanu pracowników. W uporządkowanym biurze praca staje się przyjemniejsza, a sam pobyt bardziej komfortowy. Gdy kurz nie zalega na meblach czy sprzęcie elektronicznym, pracownicy czują się dobrze i mogą skoncentrować się na swoich obowiązkach. Dodatkowo, gdy w biurze jest schludnie i czysto, przestrzeń jest odpowiednio zorganizowana oraz panuje w nim dobra atmosfera, jest to idealna wizytówka dla obecnych i przyszłych klientów biznesowych – dodaje Ekspert W&W Consulting ds. bezpieczeństwa pracy.