XXV Gdański Festiwal Carillonowy. Weekendy z niematerialnym dziedzictwem Polski

Już w najbliższy piątek, 14 lipca, wystartuje jubileuszowa 25. edycja Gdańskiego Festiwalu Carillonowego. Carillonistów i muzyków z USA, Niderlandów, Litwy i Ukrainy oraz Polski będzie można posłuchać w każdy piątek i sobotę z wież kościoła św. Katarzyny i Ratusza Głównego Miasta. 25 sierpnia przy skwerze Heweliusza wystąpi skład Carillon Electric Orchestra, a „pierwsze dzwony” przejmą Carillon Mobilny „Gdańsk” i Fontanna Heweliusza. Wstęp na koncerty jest wolny. 

Szczegóły Festiwalu zostały przedstawione podczas konferencji prasowej, która odbyła się we wtorek, 12 lipca na dziedzińcu Forum Gdańsk.

– Po raz 25. rozpoczynamy jedyny i niepowtarzalny Gdański Festiwal Carillonowy, ale warto pamiętać, że carillony w Gdańsku grają już niemal pół wieku. Przez 462 lat, często niełatwej historii miasta, dźwięki z wież towarzyszyły życiu codziennemu naszych przodków. Przez najbliższe kilka tygodni, gdy będzie słychać carillony, warto zwrócić uwagę jak one pięknie biją także w naszych sercach. Zachęcam do udziału w Festiwalu, poznawania tej kultury i docenienia tej pięknej muzyki – mówiła Monika Chabior, zastępczyni prezydenta ds. społecznego i równego traktowania.

Unikatowy wyróżnik budujący tożsamość miasta

Kulturę carillonową w Gdańsku zainicjowało zamontowanie pierwszego instrumentu na wieży Ratusza Głównego Miasta (1561), a następnie kościoła św. Katarzyny (1738).

– Festiwal Carillonowy jest częścią większego zjawiska, które nazywamy gdańską kulturą carillonową. Jest to ważny wskaźnik kultury naszego miasta i jego wyróżnik, coś, co buduje naszą tożsamość. Jesteśmy dumni, bo to coś wyjątkowego na skalę naszego kraju, ale również bardzo rzadkie w perspektywie całego naszego kontynentu. We wrześniu będziemy obchodzili 462. rocznicę pojawienia się carillonów w Gdańsku. Carillony przyjechały, a właściwie przypłynęły do nas z Europy Zachodniej. Z Brabancji, czyli terenów dzisiejszej Holandii i Belgii, gdzie stały się bardzo modne na początku XVI wieku. Wyjątkowe jest również to, że Gdańsk posiada nie tylko ten jeden carillon, ale są tu aż trzy – mówił Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska, które zarządza carillonami.

Gdańsk jest jedynym miastem w Polsce, które ma działające instrumenty składające się z dzwonów o wadze od kilku kilogramów do kilku ton oraz ważący 17 ton mobilny carillon „Gdańsk”. W 2021 roku kultura carillonowa została wpisana na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. 

Ćwierć wieku Festiwalu

O programie Festiwalu opowiedziała Monika Kaźmierczak, carillonistka miejska. Podczas konferencji można było wysłuchać także utworów wykonywanych na mobilnym carillonie.

– Serdecznie zachęcam do udziału w Festiwalu Carillonowym. Program będzie bardzo zróżnicowany, zarówno pod względem artystów, jak i repertuaru. Pierwszy weekend, 14 i 15 lipca koncertować będą studenci z Litwy. Następnie z wież popłyną nowe brzmienia skomponowane na carillon i instrumenty dęte. Na zakończenie lipca czeka nas weekend amerykański i kompozycje w różnych stylach. Początek sierpnia to czas dla muzyki żydowskiej - 4 sierpnia niderlandzki carillonista o żydowskich korzeniach Mathieu Daniël Polak zagra z gdańskim saksofonistą Mikołajem Trzaską. Podczas całego festiwalu tradycyjne kompozycje będą przeplatały się z nowymi brzmieniami i muzyką religijną. Warto zapoznać się z programem, w którym z pewnością każdy znajdzie coś dla siebie – mówiła Monika Kaźmierczak, carillonistka miejska, organizatorka Festiwalu.

Tradycyjnie każdego roku w piątki o godz. 20.30 odbywają się koncerty z wieży kościoła św. Katarzyny, których można posłuchać w ogrodzie oo. Karmelitów. Po ich zakończeniu, ok. godz. 21.15, wykonywany jest utwór z towarzyszącym mu pokazem podświetlanej różnymi kolorami Fontanny Heweliusza. Sobotnie koncerty rozpoczynają się o godz. 12.05 z wieży Ratusza Głównego Miasta. 15 sierpnia, w święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, o godz. 13.00 wykonywany jest koncert składający się z utworów religijnych.

Poszczególne koncerty wykonują carilloniści z Polski i zagranicy, którym często towarzyszą muzycy grający na innych instrumentach, np. trąbkach, saksofonach, skrzypcach, waltorniach, kotłach, czy perkusji. Repertuar wykonywany w ramach Festiwalu nawiązuje przeważnie do muzyki tradycyjnej rodzimej i obcej, a w przypadku carillonu mobilnego Gdańsk do muzyki nowoczesnej, która łączy dźwięk dzwonów z instrumentami elektronicznymi.

Woda, światło i dźwięk

W każdy piątek trwania Festiwalu, ok godziny 21.15 na Skwerze Heweliusza będzie można oglądać specjalne widowisko. Carillonowemu utworowi będzie towarzyszył pokaz podświetlanej różnymi kolorami Fontanny Heweliusza. Specjalne wydarzenie szykowane jest jednak na piątek, 25 sierpnia. Koncert finałowy nosi nazwę The Shapes of Water. Występowi towarzyszyć będzie pokaz fontanny Heweliusza tworzony na żywo. Wystąpią: Carillon Electric Orchestra w składzie: Emil Miszk – trąbka, Tomasz Chyła – skrzypce, Mikołaj Basiukiewicz – syntezatory, Sławek Koryzno – perkusja, Monika Kaźmierczak – carillon mobilny „Gdańsk”. Za sterowanie fontanną Heweliusza na żywo będzie odpowiadał Radek Pettke.

– W 2014 roku Gdańska Infrastruktura Wodno-Kanalizacyjna, obok Wielkiego Młyna, zbudowała fontannę dedykowaną Janowi Heweliuszowi. Od tego też czasu fontanna ściśle współgra z zaprojektowanymi efektami świetlnymi i muzyką, a od 2016 roku, bierze udział w Festiwalach Carillonowych. W tym roku będzie wyjątkowo, po raz pierwszy udało się połączyć fontannę, efekty wizualne i świetlne z graną aktualnie muzyką. Każde uderzenie w klawisz Carillonu zostanie odwzorowane w wodzie i towarzyszącym świetle. Tym bardziej zapraszam do obejrzenia tego wyjątkowego widowiska – mówił Jacek Skarbek, prezes GIWK.

Program, biogramy artystów znajdują się na stronie gdańskich Carillonów Gdańskich. Transmisje online każdego z koncertów będzie można zobaczyć za pośrednictwem profilu Carillony Gdańskie - Muzeum Gdańska na Facebooku.

• Organizatorzy: Muzeum Gdańska, Gmina Miasta Gdańsk
• Partner strategiczny: spółka wodociągowa GIWK
• Partnerzy: Litewski Instytut Kultury, oo. Karmelici, Międzynarodowe Targi Gdańskie, Hotel Artus
• Patronaty honorowe: Ambasada Królestwa Niderlandów, Ambasada Republiki Litewskiej
• Patronaty medialne: gdansk.pl, visitgdansk.com

Koncerty XXV GFC

• piątki, godz. 20.30 – wieża kościoła św. Katarzyny (miejsce do słuchania: ogród oo. Karmelitów), ok. 21.15 rozpoczyna się koncert połączony z pokazem Fontanny Heweliusza
• soboty, godz. 12.05 – wieża Ratusza Głównego Miasta

Pokazy Fontanny Heweliusza

• piątki o godz. 21.15 (na żywo w ramach Gdańskiego Festiwalu Carillonowego)
• soboty i niedziele o godz. 21.15 (w trybie automatycznym)

Harmonogram, koncerty i wykonawcy

14 lipca (piątek), wieża kościoła św. Katarzyny, godz. 20.30

• Preludium - koncert studencki
• Wystąpią: Urtė Krutkevičiūtė, Ignas Vydeika, Vilius Aleinikovas (Kłajpeda, Litwa), Witold Maciak, Antoni Ziober, Zuzanna Wężyk

15 lipca (sobota), wieża Ratusza Głównego Miasta, godz. 12.05

• Preludium - koncert studencki
• Wystąpią: Urtė Krutkevičiūtė, Ignas Vydeika, Vilius Aleinikovas (Kłajpeda, Litwa), Witold Maciak, Antoni Ziober, Oskar Skorowski

21 lipca (piątek), wieża kościoła św. Katarzyny, godz. 20.30

• Ringing Out - Nowe brzmienia na carillon i instrumenty dęte
• Wystąpią: Emil Miszk, Paweł Hulisz – trąbki, Adam Wiśniewski – puzon, Monika Kaźmierczak – carillon

22 lipca (sobota), wieża Ratusza Głównego Miasta, godz. 12.00

• Ceremonia otwarcia Jarmarku św. Dominika
• Wystąpią: Tubicinatores Gedanenses Ensemble – trąbki, kotły, Monika Kaźmierczak – carillon

28 lipca (piątek), wieża kościoła św. Katarzyny, godz. 20.30

• Weekend amerykański – amerykańskie kompozycje carillonowe w różnych stylach
• Wystąpi: John Gouwens (USA)

29 lipca (sobota), wieża Ratusza Głównego Miasta, godz. 12.05

• Weekend amerykański – amerykańskie kompozycje i opracowania
• Wystąpi: John Gouwens (USA)

4 sierpnia (piątek), wieża kościoła św. Katarzyny, godz. 20.30

• Weekend z muzyką żydowską – Goldwasser Muzik
• Wystąpi: Mathieu Daniël Polak (Niderlandy) – carillon, Mikołaj Trzaska - saksofony

5 sierpnia (sobota), wieża Ratusza Głównego Miasta, godz. 12.05

• Weekend z muzyką żydowską - Muzyka żydowska na dzwonach
• Wystąpi: Mathieu Daniël Polak (Niderlandy)

11 sierpnia (piątek), wieża kościoła św. Katarzyny, godz. 20.30

• Oda do Neptuna – boga wód
• Wystąpią: Meike Warmoeskerken & Janno den Engelsman (Niderlandy)

12 sierpnia (sobota), wieża Ratusza Głównego Miasta, godz. 12.05

• Oda do Terpsychory, muzy tańca
• Wystąpi: Janno den Engelsman (Niderlandy)

15 sierpnia (wtorek), wieża Ratusza Głównego Miasta, godz. 13.00

• Koncert świąteczny - Oda do Maryi Dziewicy
• Wystąpi: Janno den Engelsman (Niderlandy)

18 sierpnia (piątek), wieża kościoła św. Katarzyny, godz. 20.30

• Weekend ukraiński - Modlitwy
• Wystapi: Iryna Riabczun (Ukraina)

19 sierpnia (sobota), wieża Ratusza Głównego Miasta, godz. 12.05

• Weekend ukraiński - Nowa ukraińska muzyka carillonowa
• Wystąpi: Iryna Riabczun (Ukraina)

25 sierpnia (piątek), skwer im. Jana Heweliusza, godz. 20.30

• The Shapes of Water – koncert finałowy
• Występowi towarzyszyć będzie pokaz fontanny Heweliusza tworzony na żywo
• Wystąpią: Carillon Electric Orchestra w składzie: Emil Miszk – trąbka, Tomasz Chyła – skrzypce, Mikołaj Basiukiewicz – syntezatory, Sławek Koryzno – perkusja, Monika Kaźmierczak – carillon mobilny „Gdańsk”, Radek Pettke - sterowanie fontanną Heweliusza na żywo

26 sierpnia (sobota), wieża Ratusza Głównego Miasta, godz. 12.05

• Postludium - tańce renesansowo-barokowe
• Wystąpi: Wojciech Lauer (Gdańsk)