O której dokładnie zaczyna się lato?

Przed nami długo wyczekiwany początek lata. W astronomii tę porę roku rozpoczyna dzień letniego przesilenia, o którym większość z pewnością słyszała. Czym jednak ono jest, kiedy nastąpi oraz czy najdłuższy dzień zawsze jest tak samo długi opowiada mgr inż. Martyna Czudec, opiekun Astrofizycznego Koła Naukowego Politechniki Gdańskiej.

Lato – ulubiona pora roku wielu z nas – zbliża się wielkimi krokami. W ujęciu kalendarzowym jego początek wyznacza data 22 czerwca. Z kolei podchodząc do tematu naukowo, a zatem astronomicznie, lato zaczyna się wraz z wystąpieniem zjawiska letniego przesilenia.

– Letnie przesilenie to moment, w którym Słońce góruje w zenicie nad zwrotnikiem Raka. Oznacza to więc, że promienie słoneczne padają tego dnia pod kątem prostym na równoleżnik, który znajduje się bliżej nas – tłumaczy mgr inż. Martyna Czudec, opiekun Astrofizycznego Koła Naukowego Politechniki Gdańskiej. – Począwszy od pierwszego dnia zimy, dni na półkuli północnej stają się coraz dłuższe. Zwieńczeniem tego procesu jest właśnie letnie przesilenie.

W tym roku pierwszy dzień astronomicznego lata przypada na dzień 21 czerwca. Największe w astronomicznym roku wychylenie promieni słonecznych na północ, czyli wspomniany moment górowania osiągnięty zostanie o godzinie 16:58 czasu polskiego. Wtedy też na półkuli północnej rozpocznie się astronomiczne lato. Będzie to jednocześnie najdłuższy dzień w roku. Czas jego trwania zależny jest od położenia danego miejsca. W Gdańsku słońce wzejdzie tego dnia o godzinie 4:10, a zajdzie o 21:23. Co za tym idzie, najdłuższy dzień roku w naszym mieście potrwa aż 17 godzin i 13 minut. W kolejnych tygodniach Słońce będzie górowało coraz to dalej od naszego zwrotnika, a to oznacza, że dnia będzie ubywać. Taki stan rzeczy utrzyma się do kolejnego przesilenia, tym razem zimowego. Przypada ono – a jakże – w grudniu, w pierwszy dzień zimy.

Najdłuższy dzień zawsze tak samo długi

O długości dnia na danej półkuli stanowi wspomniany kąt padania promieni słonecznych związany z nachyleniem osi obrotu Ziemi względem Słońca. Z racji, że za każdym przesileniem letnim wartości te są niezmienne, to w kolejnych latach najdłuższy dzień zawsze trwa tyle samo.

– W Polsce najdłuższy dzień trwa średnio 16 godzin i 45 minut – mówi mgr inż. Czudec. – Ta wartość jednak jest praktycznie stała na przestrzeni lat, a ewentualne różnice mierzy się w sekundach.

W przyszłym roku lato witamy wcześniej

Astronomiczny rok, a więc czas, w którym Ziemia okrąża Słońce, trwa nieco dłużej niż rok kalendarzowy – dokładnie 365 i ¼ dnia. Aby wyrównać tę różnicę, co cztery lata występuje tzw. rok przestępny, zawierający dodatkowy dzień – 29 lutego.

– W latach przestępnych data letniego przesilenia, a więc i astronomicznego początku lata wypada 20, a nie 21 czerwca. Taka sytuacja będzie mieć miejsce choćby w przyszłym roku – mówi Martyna Czudec. – Co ciekawe godzina przesilenia letniego jest zmienna. W tym roku będzie to godz. 16:58. Za rok będzie to godzina 22:48, a w 2025 roku – 4:42.