Ponad 40% opiekunów w Polsce czuje bezradność

Opiekunowie osób chorych wymagają od siebie bardzo wiele i często boją się przy tym prosić innych – również specjalistów – o wsparcie. Tymczasem, jak wynika z badań opinii, prawie 42% opiekunów czuje bezradność[1]. „Pomagasz bliskim, pozwól pomóc sobie” – pod tym hasłem ruszyła kolejna edycja kampanii edukacyjnej, która ma na celu zwrócenie uwagi na wieloaspektowość wsparcia niezbędnego opiekunom do sprawowania swojej roli. Mowa o wsparciu nie tylko w zakresie leczenia ich podopiecznych, ale również prawidłowego żywienia, fizjoterapii oraz pomocy psychologicznej. W jej ramach powstał spot z udziałem Doroty Wellman, która opiekowała się chorą mamą, oraz czterech specjalistów na co dzień pracujących z chorymi i opiekunami: lekarza chirurga, dietetyka klinicznego, fizjoterapeuty i psychologa.

- Diagnoza była jak grom z jasnego nieba. Jako opiekun potrzebowałam wiedzy i wsparcia. Na różne sposoby szukałam informacji, co robić, żeby jak najlepiej pomóc mojej mamie, która zachorowała na raka. Czułam się bezradna – podobnie czuje się wielu opiekunów. Nie prosiłam jednak nikogo o pomoc – mówi Dorota Wellman.

I rzeczywiście mimo że 50% opiekunów przyznaje, że codzienną opiekę nad bliskim chorym mogłaby im ułatwić większa pomoc ze strony otoczenia i specjalistów[2], to często obawiają się prosić o wsparcie.

Proszenie o pomoc – oznaka słabości czy siły?

Barierą w proszeniu o pomoc często okazuje się wstyd: „Bo jak to, mam prosić o pomoc?”. Opiekunowie bardzo często mówią też, że to nie wypada: „To nie ja jestem chory, tylko mój bliski, dlaczego to ja sięgam po pomoc psychologa, skoro to pacjent jest najważniejszy?”.

Osoby towarzyszące choremu i jego bliscy cierpią inaczej niż sam pacjent, jednak często równie mocno, bo zmagają się z ogromną bezradnością. Chciałyby zabrać choć część tego bólu, cierpienia, leczenia. Ale nie mogą. Są też bezradne w tym, co mówić, jak mówić, jak towarzyszyć i jak wspierać. To jest rola, której też trzeba się nauczyć. Nie wstydźmy się tego. Szukajmy wsparcia, bo nikt z nas nie będzie dobrym opiekunem, jeśli najpierw nie zatroszczy się o siebie – twierdzi Adrianna Sobol, psycholog i psychoonkolog.

Bez żywienia nie ma leczenia

Jednym z filarów procesów leczenia i rekonwalescencji jest właściwe żywienie. Tymczasem co trzeci pacjent opuszcza szpital z niedożywieniem[3].

Nawet najlepsza terapia, najbardziej nowoczesny lek może nie pomóc, jeśli pacjent nie jest właściwie odżywiony. Tymczasem często zapomina się o tym, że osoba chora też musi jeść. Co więcej, musi jeść więcej, lepiej, inaczej. Proszę mnie dobrze zrozumieć – nie twierdzę, że samo żywienie leczy. Stanowi jednak podstawę funkcjonowania organizmu i tak jak oddychanie jest nieodłącznym elementem życia. Dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych jest szczególnie istotne właśnie podczas choroby i leczenia, które stanowią wyzwanie dla organizmu – wyjaśnia dr n. med. Paweł Kabata, chirurg onkolog.

Co posmakuje choremu? Jakie jedzenie rzeczywiście dostarczy mu składników niezbędnych do walki z chorobą? – takie pytania niejednokrotnie zadają sobie opiekunowie.

Często dzieje się tak, że wraz z chorobą pojawia się niechęć do jedzenia, brak apetytu czy szybkie odczuwanie sytości. Gdy chory odmawia jedzenia lub zjada jego niewielkie ilości, dania przygotowywane w domu mogą być niewystarczające. Tym bardziej że potrzeby organizmu chorego są inne niż osoby zdrowej. Chory potrzebuje określonej ilości energii, białka i składników odżywczych. I tu z pomocą przychodzi żywienie medyczne – niezbędne substancje w ściśle określonych dawkach. Pacjenci i ich opiekunowie często myślą, że zmęczenie czy brak siły, żeby wstać z łóżka w czasie choroby, są normalne. Nie muszą być i możemy temu zapobiegać, zmniejszać negatywne skutki choroby i leczenia poprzez właściwe odżywianie – mówi dr n. med. i dr. n. o zdr. Maja Czerwińska, dietetyk kliniczny.

Zdrowa porcja ruchu

Części opiekunów wydaje się, że podopieczni potrzebują więcej odpoczynku, żeby wrócić do sił po chorobie. Okazuje się jednak, że istotną rolę w tym czasie odgrywa właśnie ruch.

Dla osoby chorej nawet wykonywanie podstawowych czynności, takich jak mycie zębów, może być trudne. Mimo tego nie powinniśmy jej wyręczać, a nawet powinniśmy motywować do podejmowania takich małych aktywności. Natomiast ćwiczenia wykonywane ze wsparciem fizjoterapeuty mogą pomóc we wzmocnieniu mięśni chorego czy zwiększeniu ruchomości jego stawów. Ćwiczenia połączone z odpowiednią dietą, bogatą w białko i dostarczającą odpowiednią ilość energii, wpływają na pracę mięśni i mogą przekładać się na lepsze efekty rehabilitacji – podsumowuje Łukasz Kłos, fizjoterapeuta.

Podziel się swoim doświadczeniem i skorzystaj z wiedzy innych

 Kiedy choroba dotyka pacjenta, dotyka całą rodzinę. Bliscy chorego, a szczególnie opiekun, potrzebują wtedy wsparcia. Spot zrealizowany w ramach VIII edycji kampanii „Żywienie medyczne – Twoje posiłki w walce z chorobą” Fundacji Nutricia ma za zadanie pokazać, że wsparcie opiekuna przez specjalistów na wielu polach ma znaczenie i stanowi integralny element leczenia oraz rekonwalescencji. W dobie chaosu informacyjnego powstała też platforma, której celem jest dostarczenie rzetelnej wiedzy, i która łączy opiekunów osób chorych – profil na Instagramie @JestemOpiekunem.

Zacytowani w materiale eksperci wystąpili w spocie, który jest dostępny na kanale YouTube Fundacji Nutricia: https://www.youtube.com/watch?v=vKER-BvMVHc oraz na profilu JestemOpiekunem na Instagramie.

[1] Opiekunowie osób chorych neurologicznie i onkologicznie, Raport badawczy zrealizowany 19.03-27.05.2020 r. przez agencję SW RESEARCH.

[2] Tamże.

[3] POLSPEN, Ocena terapii żywieniowej w polskich szpitalach, za: https://leczenieprzezzywienie.org/o-programie/ (dostęp: 23.05.2023).