Choroby przyzębia mogą przyczynić się do rozwoju choroby Alzheimera. „Nie można mówić o zdrowiu ogólnym bez zdrowej jamy ustnej”

Ludzki organizm działa jak system naczyń połączonych. Lekarze i naukowcy często zwracają uwagę, że rozmaite choroby wpływają na pracę reszty organów. Nie inaczej jest w przypadku chorób przyzębia. Okazuje się, że niebezpieczne bakterie Porphyromonas gingivalis wywołujące zapalenie przyzębia można znaleźć w tkance mózgowej osób chorych na Alzheimera. „Nie można mówić o zdrowiu ogólnym bez zdrowej jamy ustnej” – apeluje dr n. med. Beata Golan, kierownik ds. naukowych P&G Polska. 20 marca przypada Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej – z tej okazji z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego trwa kampania „Polska mówi aaa…” pod patronatem Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego, której partnerem jest marka Oral-B. Kampania ma na celu zwrócenie uwagi na codzienne nawyki higieniczne i edukację w tym obszarze.

Bakterie przyzębia, które infekują mózg

Do skutków chorób przyzębia można zaliczyć nie tylko rozchwianie i wypadanie zębów – przewlekłe choroby przyzębia podnoszą ryzyko wielu chorób ogólnoustrojowych, w tym Alzheimera.

Przeprowadzone w latach 60. XX wieku badania eksperymentalne wykazały, że choroby przyzębia mają pochodzenie mikrobiologiczne – zaniedbanie higieny jamy ustnej prowadzi do szybkiego tworzenia się płytki nazębnej*, w której rozwijają się bakterie. Jednym z niebezpiecznych drobnoustrojów wywołujących zapalenie przyzębia jest Porphyromonas gingivalis – bakterie te znaleziono także w mózgach osób chorych na Alzheimera. Z przekrojowych badań klinicznych wynika, że pacjenci z wysokim poziomem przeciwciał swoistych IgG dla Porphyromonas gingivalis byli bardziej narażeni na utratę funkcji poznawczych niż osoby, u których poziom tychże przeciwciał był niski*. Wnioski te potwierdzają także badania z udziałem myszy – zarażenie zwierząt tym drobnoustrojem skutkuje upośledzeniem ich zdolności do uczenia się i zapamiętywania*.

Szkodliwość Porphyromonas gingivalis związana jest z produkcją ginginapiny – enzymu, który rozkłada białko tau niezbędne do prawidłowej pracy neuronów.

Współczesne opublikowane badania kohortowe wykazują związek między ekspozycją na przewlekłe zapalenie przyzębia a ryzykiem rozwoju choroby Alzheimera – pacjenci z przewlekłym zapaleniem przyzębia są bardziej narażeni na rozwój choroby Alzheimera niż osoby z grupy kontrolnej ze zdrową jamą ustną*. Co więcej, w ciągu 6-miesięcznego badania u osób cierpiących jednocześnie na chorobę Alzheimera oraz zapalenie przyzębia odnotowano statystycznie 6-krotny wzrost tempa pogorszenia funkcji poznawczych (wg skali oceny choroby Alzheimera ADAS-cog)*.

Edukacja i profilaktyka

Niestety osoby z chorobą Alzheimera z uwagi na stan zdrowia znacznie gorzej utrzymują odpowiednią higienę jamy ustnej, a występujące u nich choroby przyzębia statystycznie są bardziej zaawansowane. Do głównych problemów należą zapalenie dziąseł, próchnica, suchość w ustach, nieświeży oddech oraz zapalenie przyzębia.

„Postępująca choroba Alzheimera powoduje utratę funkcji poznawczych, przez co higiena jamy ustnej staje się utrudniona. Często konieczny jest nadzór opiekuna, a także dobór odpowiednich produktów do pielęgnacji jamy ustnej oraz regularne kontrole u stomatologa” – powiedziała prof. Marzena Dominiak, prezydent Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego.

Bakterie płytki nazębnej wytwarzające toksyny są szczególnie niebezpieczne dla osób z problemami neurologicznymi – ważna jest odpowiednia edukacja pacjentów nt. konieczności utrzymania wysokiego poziomu higieny jamy ustnej oraz stosowanie produktów skutecznie zapobiegających gromadzeniu się płytki nazębnej.

„Nie można mówić o zdrowiu ogólnym bez zdrowej jamy ustnej. Choroby dziąseł, od zapalenia dziąseł po zaawansowaną chorobę przyzębia, mogą powodować poważne komplikacje zdrowotne w całym organizmie, ponieważ bakterie z płytki nazębnej gromadzące się wzdłuż linii dziąseł wytwarzają toksyny, które prowadzą do stanów zapalnych. Bakterie te mogą też rozprzestrzeniać się w inne części ciała, zwiększając tym samym ryzyko wystąpienia powikłań ogólnoustrojowych” – powiedziała dr n. med. Beata Golan, kierownik ds. naukowych P&G Polska. „Kampania Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego „Polska mówi aaa…”, której partnerem jest marka Oral-B, to świetna okazja by przypomnieć Polakom o tym, jak ważna jest profilaktyka i to, by sięgać po skuteczne preparaty, akcesoria i technologie do codziennej higieny jamy ustnej. Oral-B jest liderem w tej dziedzinie i od lat szerzy wiedzę na temat powiązań między zdrowiem jamy ustnej a zdrowiem całego organizmu” – dodała ekspertka.

Jak dbać o higienę jamy ustnej?

Przy zwalczaniu płytki nazębnej oraz zapalenia przyzębia nieodzowne jest mechaniczne usuwanie płytki bakteryjnej poprzez codzienne szczotkowanie i nitkowanie zębów. Istotnym elementem jest dobór odpowiedniej szczoteczki – badania kliniczne pokazują, że elektryczne szczoteczki oscylacyjno-rotacyjne z okrągła główką są skuteczniejsze w usuwaniu płytki nazębnej w porównaniu z tradycyjnymi szczoteczkami manualnymi, a szczoteczki z technologią magnetyczną usuwają nawet do 100% więcej płytki nazębnej od zwykłych szczoteczek manualnych i aż o 62% więcej płytki z linii dziąsła brzeżnego w porównaniu do szczoteczek sonicznych. Szczoteczki magnetyczne Oral-B z serii iO wyposażone są w małą okrągłą główkę, która precyzyjnie dociera do nawet najtrudniej dostępnych obszarów. Sam proces mycia zębów jest także bardzo łatwy – dzięki ruchom oscylacyjno-rotacyjnym połączonymi z mikrowibracjami użytkownik musi jedynie przyłożyć główkę szczoteczki do oczyszczanej powierzchni zęba na około 1, 5-2 sekundy, aby włókna samodzielnie wymiotły płytkę bakteryjną. Warto sięgać po urządzenia z funkcją mierzenia czasu – szczoteczki Oral-B wyposażone są zarówno w wyświetlacz z zegarem, jak i mechanizm, który sygnalizuje czas szczotkowania za pomocą krótkich wibracji. Wszystkie modele iO posiadają także czujnik siły nacisku, który informuje o tym, czy mycie przebiega prawidłowo.

Higienę jamy ustnej warto uzupełniać też pastami i płynami do płukania o działaniu antybakteryjnym. Do substancji o udowodnionej skuteczności należy fluorek cyny stosowany we wszystkich pastach do zębów Oral-B Professional – składnik ten posiada właściwości bakteriobójcze, bakteriostatyczne i przeciwzapalne. Wykazano też, że fluorek cyny zmniejsza wirulencję (zdolność wnikania i uszkadzania tkanek) biofilmu na powierzchniach bakteryjnych oraz redukuje bakteryjne produkty przemiany materii. Nie wolno zapominać także o regularnym nitkowaniu zębów nicią dentystyczną, dzięki której możemy oczyścić trudno dostępne przestrzenie międzyzębowe z resztek jedzenia i pozbyć się bakterii oraz przykrego zapachu z ust, a także zapobiec powstawaniu ognisk zapalnych i próchnicy.

Kampania „ Polska mówi aaa…”

Regularne kontrole w gabinecie stomatologicznym to podstawa zdrowej jamy ustnej. Tylko specjalista może ocenić stan zębów i dziąseł oraz doradzić i dobrać odpowiednią pielęgnację dopasowaną do potrzeb pacjenta. Jeśli pojawi się taka potrzeba, lekarz usunie zalegający kamień nazębny i wdroży odpowiedni proces leczenia, zapobiegając poważniejszym komplikacjom.

1 marca startuje kampania „Polska mówi aaa…” pod hasłem „Zdrowa jama ustna to uśmiech na całe życie”. W ramach akcji Polskie Towarzystwo Stomatologiczne wraz z marką Oral-B i partnerami zachęcają Pacjentów do skorzystania z bezpłatnych konsultacji stomatologicznych połączonych z instruktażem prawidłowej higieny jamy ustnej. W 46 gabinetach partnerskich Oral-B oraz 20 gabinetach sieci Lux Med Stomatologia czeka ponad 2800 bezpłatnych wizyt w okresie 1-31.03.2023. Lista placówek biorących udział w akcji wraz z danymi kontaktowymi zostanie umieszczona na stronie www.oralb.pl już w najbliższą środę 1 marca.

*Piśmiennictwo:

Chen CK, Wu YT, Chang YC. Association between chronic periodontitis and the risk of Alzheimer’s disease: A retrospective, population-based, matched-cohort study. Alzheimer’s Research & Therapy 2017; 9:56.

Lee YT, Lee HC, Hu CJ, Huang LK, Chao SP, Lin CP, Su ECY, Lee YC, Chen CC. Periodontitis as a modifiable risk factor for dementia: A nationwide population-based cohort study. J Am Geriatr Soc 2017; 65:301-315.

Ide M, Harris M, Stevens A, Sussams R, Hopkins V, Culliford D, Fuller J, Ibbett P, Raybould R, Thomas R, Puenter U, Teeling J, Perry VH, Holmes C. Periodontitis and cognitive decline in Alzheimer’s Disease. PLoS ONE 2016; 11(3):e0151081.

Löe H, Theilade E, Jensen SB. Experimental gingivitis in man. J Periodontol 1965; 36: 177-187.

Noble JM, Scarmeas N, Celenti RS, Elkind MSV, Wright CB, Schupf N, Papapanou P. Serum IgG levels to periodontal microbiota are associated with incident Alzheimer’s Disease. PLoS ONE 2014; 10:1371/e0114959.

Ding Y, Ren J, Yu H, Yu W, Zhou Y. Porphyromonas gingivalis, a periodontitis causing bacterium, induces memory impairment and age-dependent neuroinflammation in mice. Immunity & Aging 2018; 15:6.

Foley NC, Affoo RH, Siqueira WL, Martin RE. A systematic review examining the oral health status of persons with dementia. JDR Clinical & Translational Research 2017; 2:330-342.

Goyal, C R; Am J Dent ; 34(1): 54-60, 2021 Feb. A 6-month randomized controlled trial evaluating a novel smart-connected oscillating-rotating toothbrush versus a smart-connected sonic toothbrush for the reduction of plaque and gingivitis.