Poczta Polska upamiętnia Żołnierzy Wyklętych emisją znaczka i wystawą filatelistyczną

1 marca 2022 roku, w Narodowym Dniu Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” Poczta Polska wprowadza do obiegu znaczek upamiętniający postać Józefa Franczaka ps. „Laluś” – partyzanta podziemia niepodległościowego, który przez 18 lat wymykał się komunistom. Równolegle Spółka otwiera wystawę prezentującą dotychczasowe wydawnictwa filatelistyczne, związane z postaciami „Niezłomnych”, którą będzie można zobaczyć w kilku miejscach w kraju.

Znaczek, z wizerunkiem „Lalusia”, wykonany został na kanwie fotografii z przełomu 1938/39 r., pochodzącej z prywatnego archiwum rodzinnego. Autor projektu Adam Kultys umieścił w tle znaczka biało-czerwone barwy narodowe. Na dole znaczka znalazła się nazwa emisji Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”, a na górze napis POLSKA. W piwnicach kamienicy przy ul. Strzeleckiej 8 więzieni byli Polacy, których władza ludowa uznała za niepożądanych przez reżim – m.in. żołnierzy AK oraz innych patriotycznych organizacji niepodległościowych.

– Rokrocznie 1 marca składamy hołd Bohaterom antykomunistycznego podziemia, którzy nie zaprzestali walki o wolną i suwerenną Polskę po zainstalowaniu przez sowietów marionetkowej „władzy ludowej”. „Żołnierze Niezłomni” wykazali się przy tym niezwykłą odwagą, męstwem, wręcz poświęcili życie dla sprawy polskiej  – zaznacza Tomasz Zdzikot, prezes Poczty Polskiej. –  W misję Poczty Polskiej wpisane jest hołdowanie pamięci narodowej i popularyzowanie wartości oraz postaw patriotycznych, co też czynimy m.in. poprzez nasze emisje filatelistyczne. Z dumą od 6 lat wystawiamy te miniaturowe pomniki na cześć naszych Bohaterów narodowych – dodaje Tomasz Zdzikot.

„Ponieważ żyli prawem wilka, Historia o nich głucho milczy” – pisał w wierszu „Wilki” Zbigniew Herbert o żołnierzach podziemia antykomunistycznego, którzy po II wojnie nie złożyli broni i walczyli o wolną Polskę. Jednym z nich był tropiony i ścigany listem gończym przez bezpiekę, wymykający się obławom przez 18 lat od zakończenia wojny – legendarny partyzant Lubelszczyzny Józef Franczak „Laluś”.

W II RP Bohater naszego znaczka służył w plutonie żandarmerii na Kresach. Po agresji dwóch sąsiadów Polski trafił do sowieckiej niewoli, skąd udało mu się zbiec i dołączyć do szeregów ZWZ i AK. Od wiosny 1947 roku należał do jednego z partyzanckich oddziałów organizacji Wolność i Niezawisłość, operujących w lasach chełmskich i lubartowskich.  Od 1949 roku „Laluś” zaczął ukrywać się w pojedynkę. Niekiedy dołączał jedynie do oddziału dowodzonego przez podporucznika „Wiktora”, uczestnicząc w kilku akcjach bojowych. Działalność Franczaka skupiała się głównie na eliminowaniu współpracowników bezpieki oraz funkcjonariuszy marionetkowego wobec Moskwy reżimu. Przetrwać „Lalusiowi” przez te długie lata pomagało wiele osób. Zimami pomieszkiwał u zaufanych rolników, z kolei w porze letniej najczęściej ukrywał się w lasach. Ostatni Żołnierz Niezłomny zginął podczas obławy 21 października 1963 roku. „Lalusia” zdradził krewny, współpracownik SB.

Na nagrobku sierżanta „Lalusia” umieszczono słowa: „Poświęcił życie za wolność Ojczyzny, której nie doczekał”.

Pośmiertnie został uhonorowany przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, a data i miejsce śmierci bohaterskiego „Lalusia” zostały upamiętnione na jednej z tablic na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie.

– Miłość do Ojczyzny, jak miłość do matki, wymaga czasem radykalnych działań i lojalności. Podobnie jest z umiłowaniem wolności, które często niesie ze sobą ryzyko poświęceń i ofiary. Z tych dwóch powodów żołnierze podziemia antykomunistycznego długie lata po wojnie nie złożyli broni. Ścigani, katowani, mordowani, „odczłowieczani” i w końcu zapomniani – uczą nas, jak dziś kochać Ojczyznę-Matkę, jak być lojalnym i jak bronić wolności do ostatniej kropli krwi. Obowiązkiem Poczty Polskiej jest nieustannie odnawiać pamięć o „Żołnierzach Wyklętych” i uczyć nowe pokolenia, co oznacza być Polakiem. Wierzę, że nasz nowy znaczek z serii niesie ze sobą właśnie takie przesłanie – mówi Wiesław Włodek, wiceprezes Poczty Polskiej.

Oprócz znaczka do obiegu trafia również koperta FDC (Pierwszego Dnia Obiegu). Grafika na kopercie przedstawia zdjęcie Józefa Franczaka w gronie dowódców patroli oddziału „Uskoka” podczas narady. Od lewej: Stanisław Kuchciewicz "Wiktor", Julian Kowalczyk "Cichy", Józef Franczak "Laluś", Walenty Waśkowicz "Strzała". Fotografia zrobiona w maju 1948 roku pochodzi z Archiwum IPN. Kompozycję graficzną uzupełnia należący do sierżanta Franczaka medalik z łańcuszkiem, który obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce.

Tegoroczna emisja jest kontynuacją zapoczątkowanej w 2016 roku serii znaczków, która przypomina sylwetki żołnierzy antykomunistycznego podziemia niepodległościowego. Pierwszy walor z cyklu „Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych” poświęcony był majorowi Zygmuntowi Szendzielarzowi ps. „Łupaszka”. W roku 2019 spółka wprowadziła do obiegu znaczek upamiętniający majora Mariana Bernaciaka ps. „Orlik”. W 2021 roku na walorze znalazła się postać pułkownika Łukasza Cieplińskiego ps. „Pług”. Temat uzupełniają też znaczki z serii „Ryngrafy Żołnierzy Wyklętych” z 2017 roku, z ryngrafami por. Franciszka Majewskiego ps. „Słony”, st. sierż. Mieczysława Dziemieszkiewicza ps. Rój”, z roku 2018 z ryngrafami rtm. Witolda Pileckiego ps. „Witold” i Danuty Siedzikówny ps. „Inka” oraz z 2020 roku z ryngrafami ks. kpt. Władysława Gurgacza ps. „Sem” i por. Henryka Jastrzębskiego ps. „Zbych”. Poza obiema seriami w 2017 roku ukazał się znaczek z Franciszkiem Selmanowiczem ps. „Zagończyk”.

Od 1 marca br. w Izbie Pamięci „Strzelecka 8” w Warszawie można zapoznać się z wystawą wszystkich tych wydawnictw filatelistycznych, związanych z postaciami „Niezłomnych”, jakie wprowadziła do obiegu Poczta Polska. Prezentacja walorów w stolicy zakończy się 13 marca, by następnie trafić do innych miejsc w kraju. Wystawę ujrzeć będzie można w kilku większych Urzędach Pocztowych na terenie Polski:

- 1-13 marca – Izba Pamięci „Strzelecka 8” w Warszawie
- 16-27 marca – Urząd Pocztowy Bydgoszcz 1
- 30 marca – 10 kwietnia – Urząd Pocztowy Gorzów 1
- 13-24 kwietnia – Urząd Pocztowy Szczecin 1

Docelowym miejscem prezentacji naszej wystawy będzie jej ekspozycja od 4 maja w Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce.

O znaczku:

autor projektu: Adam Kultys
liczba znaczków: 1
wartość: 4,50 zł
nakład: 168 000 szt.
technika druku: rotograwiura
format znaczka: 31,25 x 51 mm
papier: fluorescencyjny
arkusz sprzedażny: 12 znaczków
data wprowadzenia do obiegu: 1 marca 2022 r.
Emisja znaczka z wizerunkiem „Lalusia” powstała dzięki zaangażowaniu i życzliwości Marka Franczaka – syna sierżanta Józefa Franczaka.