Dlaczego ceny prądu szaleją? Zaniechanie starań o klimat jest bardziej kosztowne niż dekarbonizacja gospodarki

Kończy się czas taniej energii. Bo kończy się skończył się czas taniej natury - a raczej darmowej natury. I nie jest to wina ekologów i zielonych planów Unii Europejskiej. Czekają nas kolejne podwyżki i dopóki nie zaczniemy czynnie przeciwdziałać globalnemu ociepleniu koszty spadną na nas - zwykłych obywateli. Najlepsze, co możemy robić dla bezpieczeństwa energetycznego, to oszczędzać energię, odchodzić od paliw kopalnych i inwestować w OZE.

Ceny gazu i węgla biją rekordy, prąd stał się dobrem deficytowym, a my się zastanawiamy (i słusznie) czy będziemy w stanie zapłacić rachunki po podwyżkach. Już czas najwyższy zrozumieć, że to użycie gazu ziemnego i węgla najbardziej narażają nas na skoki cen. Musimy się jak najszybciej od ich uniezależnić.

Z czego wynika kryzys na rynkach energetycznych:

1. Wzrost popytu

Po częściowym zamrożeniu gospodarki wynikającym z pandemii nastąpił wzrost popytu na energię - zaczęliśmy powracać do dawnego stylu konsumpcji i stylu życia, a firmy próbują odbudować straty. Wzrósł popyt na domy, samochody, laptopy, a do produkcji tych dóbr niezbędna jest energia, która w większości pochodzi z paliw kopalnych.

2. Polityka monetarna i fiskalna

Pompowanie ogromnej ilości pieniędzy na rynek w ramach różnego rodzaju tarcz, „luzowań ilościowych”, skupu obligacji przez banki centralne, przy zerowych lub ujemnych stopach procentowych, powoduje wzrost inflacji. Za wzrostem popytu nie nadąża podaż dóbr np. paliw kopalnych, drewna, krzemu do elektroniki czy nieruchomości - dlatego ceny szybują w górę. Już teraz w Chinach w kilkunastu prowincjach przemysł otrzymuje nakazy ograniczenia poboru prądu.

3. Konsekwencje ostrzejszej zimy 2021

Ostatnia zima była ostrzejsza niż zdążyliśmy już się przyzwyczaić. Magazyny gazu zostały więc szybciej wyczerpane i pojawia się konieczność uzupełnienia braków.

4. Opłaty za emisję dwutlenku węgla do atmosfery

Ceny emisji CO2 w ramach Europejskiego Systemu Handlu Emisjami cały czas rosną. To rzutuje na ceny energii. Istotą opłat jest bowiem to, że mamy niższe podatki, ale budżet odbiera różnicę w postaci opłat za produkcję zanieczyszczeń. Im bardziej emisyjna jest polska gospodarka tym opłaty wyższe. “ Istotą opłat za emisję jest to, że zanieczyszczający płaci, a pozostali korzystają. Dochody, jakie państwo uzyskuje z tego tytułu powinny być przeznaczane na projekty związane transformacją energetyczną w stronę gospodarki przyjaznej środowisku (np. odnawialne źródła energii czy niskoemisyjny transport). Unia Europejska daje nam zatem ogromne środki na modernizację energetyki” - mówi Mikołaj Troczyński, ekspert WWF Polska .

5. Gra polityczna

Rynek paliw podlega wpływom polityki międzynarodowej, np. Chiny w wyniku konfliktu handlowego przestały kupować węgiel z Australii, za to kupują z Rosji, Kanady i USA, więc zdrożał węgiel rosyjski. Pojawiają się również komentarze, że Rosja nie zwiększa dostaw gazu do EU, ponieważ próbuje wywierać nacisk w sprawie Nord Stream 2. Magazyny gazu przed zimą w wielu krajach są puste, więc popyt na paliwo jest zwiększony a dostępność zmniejszona.

Dlaczego w Polsce ceny energii będą rosły

Jesteśmy europejskim liderem jeżeli chodzi o poziom emisji CO2. Wynika to z tego, że polska gospodarka oparta jest w większości na węglu. Udział węgla w miksie energetycznym wynosi 70%, a OZE tylko 17%. Ponosimy wyższe koszty zarówno wydobycia tego surowca jak i opłat za związane z tym emisję dwutlenku węgla do atmosfery, które na dodatek nadal rosną.

Pamiętajmy jednak, że ciągle mamy 5% inflację, wydobycie węgla jest coraz droższe, a popyt na energię wzrasta praktycznie na całym świecie. Dlatego w dłuższym horyzoncie musimy przygotować się na stale wysoką cenę energii, oczywiście pomijając tą z OZE. 

Cena zaniechań

Skala obecnego kryzysu to skutek braku wdrażania polityki energetycznej UE. Rozwijając się, powinniśmy więcej korzystać z odnawialnych źródeł energii, po to by nagły wzrost popytu na węgiel i gaz nie powodował kryzysu energetycznego jaki mamy obecnie. Prawidłową reakcją na tę sytuację powinno być szybsze odchodzenie  od ropy, węgla i gazu i w konsekwencji unikanie kosztów związanych z użytkowaniem drożejących paliw kopalnych. Bez OZE i efektywności energetycznej nie zbudujemy  bezpieczeństwa energetycznego, bez względu na to, ile gazoportów i rur z gazem będziemy mieli

“Należy pamiętać, że nadrzędnym celem Zielonego Ładu jest uniknięcie zmian klimatycznych, które zagrażają nie tylko środowisku. Europejski Zielony Ład ma za zadanie sprawić, że z jednej strony ochronimy biosferę, a z drugiej strony nie będziemy płacić ani za skutki zmian klimatycznych, ani za rosnące ceny paliw na rynkach międzynarodowych. Według Europejskiego Banku Centralnego inwestycja w zieloną transformację jest bardziej opłacalna niż ponoszenie kosztów zmian klimatu, jakie powstaną, jeśli zaniechamy transformacji. Dzisiejsze wydatki na Zielony Ład należy traktować jako profilaktykę zapobiegającą znacznie większym wydatkom jakie byśmy ponosili na wodę, żywność czy skutki masowych migracji w “podgrzanym” świecie gospodarki paliw kopalnych” -mówi Mikołaj Troczyński, ekspert WWF Polsk

Konieczna jest szybka transformacja z zachowaniem zasad sprawiedliwości społecznej

Szybka transformacja z zachowaniem zasad sprawiedliwości społecznej jest koniecznością. Koszty związane z emisjami CO2 poniosą obywatele, dlatego powinniśmy walczyć o zagwarantowanie mechanizmów kompensacyjnych tak, aby transformacja energetyczna nie odbywała się kosztem obywateli, szczególnie tych najbiedniejszych.