72% Polaków twierdzi, że zanieczyszczenia powietrza są jednym z najpoważniejszych zagrożeń dla zdrowia. To problem, który nie kończy się wraz z zimą.

Zanieczyszczenie powietrza, mimo że mówimy o nim głównie zimą, występuje także w okresie letnim. Zwłaszcza w miastach, gdzie natężony ruch samochodowy i wysokie temperatury sprzyjają zbieraniu się w powietrzu szkodliwych substancji. Przypominają o tym inicjatorzy kampanii „Pomóżmy dzieciom oddychać lepiej” w ramach finału akcji donacyjnej dla szkół.

Problem, który mamy przez cały rok

Kiedy robi się ciepło i świeci słońce, chętnie korzystamy ze sprzyjającej spacerom pogody. Często zapominamy przy tym, że problem zanieczyszczenia powietrza występuje nie tylko w okresie grzewczym. – Na jakość powietrza latem wpływają przede wszystkim spaliny emitowane przez samochody. Tlenki azotu i węglowodory, które znajdują się wśród substancji w nich zawartych, utrzymują się w powietrzu dzięki wysokiej temperaturze. Gdy mieszanka spalin wchodzi w reakcję ze światłem słonecznym, powstaje wówczas trujący gaz – ozon. Ta letnia odmiana smogu nazywana jest smogiem fotochemicznym albo też smogiem typu Los Angeles. W upalny, bezwietrzny wakacyjny dzień w mieście, zwłaszcza przy dużych ulicach, jego natężenie jest bardzo wysokie – tłumaczy Barbara Leśniczak z Państwowego Instytutu Badawczego NASK, partnera akcji, który od lat realizuje program dla szkół Edukacyjna Sieć Antysmogowa.

Jak wynika z danych Eurostatu za 2018 rok, Polska znajduje się na 5. miejscu w Europie pod względem liczby samochodów osobowych przypadających na 1000 mieszkańców[1]. Jednocześnie posiadamy najwięcej starych  aut. Ponad 35% wszystkich samochodów zarejestrowanych w Polsce ma co najmniej 20 lat. Liczba i wiek aut przekładają się natomiast na ich spalanie, wpływ na środowisko i co za tym idzie – jakość powietrza. Według raportu International Council on Clean Transportation, w dużych polskich miastach, takich jak Warszawa lub Kraków, za 75% emisji dwutlenku azotu odpowiada ruch samochodowy[2].

Zanieczyszczenie powietrza ma ogromne konsekwencje zdrowotne. Zdaniem ekspertów poziom zanieczyszczeń zgodny z wytycznymi WHO wydłużyłby życie mieszkańców Warszawy o 1,2 roku[3]. Wśród szczególnie narażonych na te konsekwencje znajdują się dzieci, które jednocześnie w najmniejszym stopniu przyczyniają się do powstawania zanieczyszczenia.

Jak ograniczać szkodliwy wpływ zanieczyszczeń na zdrowie najmłodszych?

Celem ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej „Pomóżmy dzieciom oddychać lepiej” jest uświadomienie wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie dzieci i edukowanie, jak ten wpływ ograniczać. Jak więc robić to latem? – Po pierwsze, warto monitorować stan powietrza przez cały rok, zwłaszcza w mieście. Pozwoli nam to podejmować świadome decyzje co do naszej aktywności, uwzględniające jakość powietrza w danym momencie. Po drugie, w ciepłe i bezwietrzne dni powinniśmy unikać miejsc, gdzie ruch samochodowy jest natężony. Zamiast atrakcji w centrum miasta lepiej wybrać spacer w parku lub wycieczkę za miasto. Kiedy nie mamy wyjścia, a wskaźniki są szczególnie alarmujące, mamy do dyspozycji maseczki antysmogowe. Pamiętajmy wtedy także o odpowiedniej higienie dróg oddechowych, w tym codziennym oczyszczaniu nosa, aby dodatkowo go nie obciążać i ułatwić mu filtrowanie powietrza, co jest jego naturalną funkcją. Oprócz tego starajmy się ograniczać powstawanie zanieczyszczeń. Lato to świetna pora, aby przerzucić się na rower jako główny środek transportu po mieście – podpowiada Barbara Leśniczak.

O powietrzu pamiętajmy także latem

Aby zwrócić uwagę na jakość powietrza również w lecie, właśnie teraz, na początku beztroskiego wakacyjnego czasu, przypadł finał donacji realizowanej w ramach kampanii edukacyjnej zainicjowanej przez markę Otrivin Oddychaj Czysto. W wyniku tej akcji do kilkudziesięciu placówek edukacyjnych w całej Polsce trafią oczyszczacze powietrza.

Przy wyborze szkół, które otrzymają oczyszczacze powietrza, inicjatorzy akcji kierowali się danymi zbieranymi przez mierniki zanieczyszczenia powietrza. Wytypowane zostały placówki znajdujące się w miejscach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia pyłami PM2.5 oraz PM10. Ponieważ najmłodsze dzieci są szczególnie narażone na konsekwencje zdrowotne będące wynikiem oddychania zanieczyszczonym powietrzem,  spośród placówek znajdujących się w najbardziej zanieczyszczonych miejscach w Polsce wybrane zostały te, które posiadają zerówki bądź przedszkola. Dodatkowym kryterium było zaangażowanie szkół w program Edukacyjna Sieć Antysmogowa realizowany przez Państwowy Instytut Badawczy NASK i podejmowanie działań upowszechniających wiedzę na temat zdrowego powietrza.

Pełna lista szkół, które otrzymały oczyszczacze powietrza w ramach akcji donacyjnej:

• Przedszkole nr 10 w Piasecznie
• Szkoła Podstawowa nr 2 w Proszowicach
• Szkoła Podstawowa nr 2 w Zduńskiej Woli
• Zespół Szkolno-Przedszkolny w Więckowicach
• III Liceum Ogólnokształcące w Sieradzu
• Szkoła Podstawowa w Pecnej
• Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej im. Z. Tylewicza w Poznaniu
• Szkoła Podstawowa nr 7 w Poznaniu
• Zespół Szkół w Kleszczewie
• Szkoła Podstawowa im. Jana Majstera w Słomczynie
• Szkoła Podstawowa w Buku
• Szkoła Podstawowa w Dobieżynie
• Zespół Szkolno-Przedszkolny w Modrzu
• Zespół Szkolno-Przedszkolny w Strykowie
• Szkoła Podstawowa w Przeźmierowie
• Zespół Szkolno-Przedszkolny im. dr Wandy Błeńskiej w Niepruszewie
• Szkoła Podstawowa w Świecy
• Szkoła Podstawowa nr 2 w Suchym Lesie
• Zespół Szkolno-Przedszkolny w Maniewie
• Zespół Szkolno-Przedszkolny w Rożnowie
• Szkoła Podstawowa im. Gen. Stefana Roweckiego „GROTA” w Koziegłowach
• Szkoła Podstawowa nr 1 w Kórniku
• Zespół Szkolno-Przedszkolny w Dopiewie
• Szkoła Podstawowa im. Jana Brzechwy w Rokietnicy
• Zespół Szkolno-Przedszkolny w Napachaniu
• Szkoła Podstawowa nr 10 w Dębicy
• Szkoła Podstawowa nr 5 w Gliwicach (Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 3 w Gliwicach)
• Przedszkole i Szkoła Podstawowa Cogito w Poznaniu
• Zespół Edukacyjny w Kolsku
• Zespół Edukacyjny w Przyborowie
• Zespół Szkolno-Przedszkolny w Smołdzinie
• Zespół Szkolno-Przedszkolny w Ratyniu
• Szkoła Podstawowa w Chęcinach
• Szkoła Podstawowa nr 1 w Swarzędzu
• Szkoła Podstawowa nr 4 w Otwocku
• Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 3 w Legionowie
• Zespół Placówek Szkolno-Wychowawczo Opiekuńczych w Nowym Targu
• Szkoła Podstawowa w Kątach
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. Mikołaja Kopernika w Nowym Targu
• Szkoła Podstawowa nr 8 im. Jana Pawła II w Dębicy

[1] Źródło: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Passenger_cars_in_the_EU

[2] Źródło: https://theicct.org/publications/remote-sensing-krakow-sept2020

[3] EuropeFactSheetv2.pdf (uchicago.edu)