Przyjazne aplikacje pomagają dzieciom z autyzmem rozwijać różnorodne umiejętności

„Przyjazne aplikacje” to projekt, w ramach którego tworzone są aplikacje edukacyjne. Ich celem jest wspieranie terapii dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu opartej na zasadach stosowanej analizy zachowania, zwanej inaczej terapią behawioralną. Aplikacje to nie tylko wiele gier edukacyjnych dedykowanych małym odbiorcom, ale także utworzenie adaptowalnego i spójnego środowiska nauczania elektronicznego. Projekt realizowany jest przez naukowców z Wydziału Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki w partnerstwie z Fundacją Instytut Wspomagania Rozwoju Dziecka.

Dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu zmagają się z wieloma deficytami, które wpływają także na ich możliwości uczenia się. Ich edukacja, która jest niemałym wyzwaniem, zarówno dla terapeutów, jak i dla rodziców, powinna być dostosowana indywidualnie do możliwości każdego ucznia w taki sposób, by stworzyć mu optymalne warunki do rozwoju.

Jednym z podejść, często wykorzystywanym w terapii i edukacji osób z autyzmem, jest podejście oparte o stosowaną analizę zachowania. Jego skuteczność została potwierdzona w wielu badaniach naukowych, również u dzieci w wieku przedszkolnym. Terapia ta opiera się na modelowaniu i nagradzaniu pożądanych zachowań. Specjalnie przygotowane aplikacje, które spełniają określone wymagania, mogą być znaczącym wsparciem podczas procesu uczenia.  

– Dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu bardzo lubią urządzenia elektroniczne, pracę z tabletem czy innym urządzeniem mobilnym – tłumaczy prof. Agnieszka Landowska, kierownik projektu ze strony Politechniki Gdańskiej – Nie potrzebują żadnej zachęty do ich używania. Co więcej, badania pokazują, że korzystanie z dobrze dobranych aplikacji wpływa pozytywnie na rozwój umiejętności tych dzieci.

Od pomysłu do realizacji

Pomysł stworzenia ”Przyjaznych aplikacji”, powstał podczas rozmów naukowczyni z kadrą szkoleniową Fundacji – Instytut Wspomagania Rozwoju Dziecka z Gdańska.

– W nowych technologiach widzieliśmy duży potencjał, niestety na rynku polskim brakowało aplikacji, które byłyby dostosowane do potrzeb dzieci z autyzmem, zaś produkty zagraniczne były zbyt drogie – wyjaśnia dr Anna Budzińska, dyrektor IWRD – Tak więc projekt tworzenia wspólnie z Politechniką Gdańską aplikacji, które każdy rodzic, czy terapeuta będzie mógł nieodpłatnie pobrać na tablet dziecka, był w pełni zgodny z misją naszej fundacji. Jako specjaliści mogliśmy zaproponować konkretne rozwiązania, zaś proces walidacji każdej aplikacji zawsze odbywał się z udziałem odbiorców, zarówno dzieci z autyzmem, jak i naszych terapeutów, dzięki czemu możliwe było pełne dostosowanie aplikacji do naszych wymagań.

– W projektowaniu Przyjaznych Aplikacji wykorzystywane są osiągnięcia badań nad skutecznością terapii opartej na stosowanej analizie zachowania – dodaje prof. Agnieszka  Landowska – W szczególności projekt wykorzystuje metodę planów aktywności, które pomagają osobom z autyzmem samodzielnie wykonywać różnorodne zadania i czynności oraz pozwalają na rozwijanie zachowań społecznych.

Projekt stopniowo nabierał rozpędu. Początkowo w jego realizację oprócz zespołu IWRD zaangażowany był zespół studentów z WETI. W kolejnych latach do zespołu dołączyli zawodowi informatycy. Obecnie nad rozwojem i aktualizacją aplikacji pracuje od kilku do kilkunastu osób – zarówno studentów, jak i pracowników z uczelni oraz ekspertów spoza PG.

Od momentu powstania w 2014 roku, projekt rozwijany jest zgodnie z ideą Open Source. Oznacza to, że wytwarzane aplikacje są dostępne publicznie i można z nich korzystać bez ponoszenia jakichkolwiek opłat licencyjnych. Oprócz gdańskiego IWRD, z aplikacji w codziennej terapii korzystają m.in. placówki rekomendowane przez IWRD z Poznania, Torunia, Żukowa, Kołobrzegu, Płocka, Szczecinka, Warszawy i Legionowa.

Cztery najważniejsze kryteria

– Dzieci z autyzmem to szczególnie wymagający odbiorca. Przy tworzeniu aplikacji zawsze kierujemy się czterema najważniejszymi kryteriami, którymi są: prostota interakcji, powtarzalność, personalizacja oraz stabilność. Dlatego „Przyjazne aplikacje” zewnętrznemu odbiorcy mogą wydawać się wręcz dziwne w dzisiejszym, bogatym świecie grafiki komputerowej – wyjaśnia badaczka – Dodatkowe elementy dekoracyjne, animacje, przyciski, to niepotrzebne rozpraszacze, które odciągają dziecko od głównego zadania, które ma wykonać.

Powtarzalność to kryterium, które pomaga w szybszej nauce samodzielnego korzystania z aplikacji. Stabilność daje gwarancję odporności aplikacji na błędy użytkowników. Wielkim atutem personalizacji jest możliwość przygotowywania indywidualnych, szytych na miarę potrzeb danego dziecka, zadań.

Rodzina Przyjaznych

W ciągu siedmiu lat realizacji projektu powstała grupa sześciu aplikacji:

 - Przyjazny Plan oraz Przyjazny Plam Menadżer, które umożliwiają terapeutom i nauczycielom tworzenie indywidualnych ścieżek edukacyjnych

 - Przyjazne Linie i Przyjazne Litery - gra edukacyjna wspomagająca rozwój umiejętności grafomotorycznych u dziecka

 - Przyjazne Słowa oraz Przyjazne Słowa Menadżer - gra wspomagająca kształtowanie rozumienia mowy

 - Przyjazne Emocje - aplikacja rozwijająca inteligencję emocjonalną dziecka.

– Najbardziej cieszy nas fakt, że Przyjazne aplikacje są wykorzystywane zarówno przez terapeutów, jak i rodziców podczas prowadzenia codziennej terapii dzieci z autyzmem i innymi niepełnosprawnościami – dodaje dr Budzińska. I

Aplikacje są dostępne bezpłatnie w sklepie Google Play (aplikacja Przyjazne Emocje będzie dostępna wkrótce). Ich autorzy zachęcają nie tylko do korzystania, ale również do włączenia się w prace nad aplikacjami - projekt jest realizowany w modelu tzw. kodu otwartego (ang. open source).