Iconic Scholars – pierwsze granty dla najbardziej obiecujących naukowców Politechniki Gdańskiej

Prof. Krzysztof Wilde, rektor Politechniki Gdańskiej, przyznał pierwsze granty w ramach programu Iconic Scholars. Finansowe wsparcie otrzymali: dr hab. inż. Justyna Płotka-Wasylka, prof. PG oraz dr hab. inż. Grzegorz Boczkaj, prof. PG z Wydziału Chemicznego. Na realizację projektów badawczych wyróżnionych naukowców przeznaczono po 350 tys. zł.

Iconic Scholars to program, którego celem jest pozyskiwanie uczonych o światowej rozpoznawalności oraz wspieranie rozwoju pracowników Politechniki Gdańskiej o szczególnym potencjale w zakresie budowania znaczącej pozycji w nauce światowej. Wsparcie finansowe i organizacyjne najbardziej obiecujących naukowców uczelni może obejmować m.in. środki na zakup i utrzymanie aparatury badawczej oraz budowę i utrzymanie zespołu badawczego. Wnioski o wsparcie mogą składać prorektorzy, dziekani, przewodniczący rad dyscyplin i dziedzin naukowych oraz koordynatorzy centrów POB, natomiast przyznaje je rektor na podstawie negocjacji i oceny eksperckiej przeprowadzanej przez osoby wskazane przez rektora. Program przewiduje też premie m.in. za uzyskanie statusu Clarivate Highly Cited Researcher i za autorstwo lub współautorstwo publikacji typu ‘article’ w Nature lub Science.

Pierwszy z projektów realizowanych w ramach programu Iconic Scholars przez dr hab. inż. Justynę Płotkę-Wasylkę, prof. PG, dotyczy opracowania metody oznaczania wybranych biomarkerów popularnych ksenobiotyków (i ich metabolitów) w próbkach moczu zaabsorbowanego w żelu pieluchy jednorazowej noworodków i dzieci, które nie kontrolują jeszcze mikcji.

 – Mocz zawarty w pieluszce może stanowić swoisty zbiornik markerów stanu zdrowia dziecka. Biomarkery te mogą wskazywać na wiele chorób u dzieci, ale również świadczyć np. o potencjalnym narażeniu na różnego rodzaju zanieczyszczenia środowiskowe w trakcie życia płodowego czy w pierwszych etapach rozwoju dziecka – wyjaśnia prof. Justyna Płotka-Wasylka. – Pobranie moczu od dziecka w tym wieku traktowane jest jako nieinwazyjne, jednak ze względu na stosowane obecnie metody na pewno także bardzo pracochłonne i stresogenne dla dziecka i rodzica. Moje doświadczenia jako mamy dwójki małych dzieci były inspiracją do podjęcia prób opracowania metody odzysku moczu z pieluchy jednorazowej oraz przygotowanie próbki do dalszych analiz.

Projekt, który będzie realizowany we współpracy z naukowcami z Holandii, Brazylii i Meksyku, charakteryzuje się podejściem nowatorskim, a jego efekty mogą stanowić podstawę do biomonitoringu narażenia na wybrane ksenobiotyki człowieka od pierwszych dni życia.

Z kolei celem badań realizowanych przez dr. hab. inż. Grzegorza Boczkaja, prof. PG, jest opracowanie efektywnych procesów chemicznego oczyszczania wody i ścieków za pomocą najbardziej perspektywicznych rozwiązań, polegających na wywołaniu ukierunkowanych reakcji utleniania albo redukcji z reaktywnymi formami tlenu lub wodoru.

Badania mają być prowadzone z zastosowaniem utleniaczy zewnętrznych w postaci nadsiarczanów oraz podsiarczanów – co stanowi obecnie najbardziej popularny kierunek badań – jednak bieżący monitoring aktualnych doniesień w literaturze, prowadzony podczas realizacji projektu, może wykazać zasadność realizacji badań w oparciu o inne innowacyjne rodzaje reagentów.

–  Efektywność i mechanizmy degradacji będą porównywane z klasycznymi reagentami stosowanymi jako utleniacze bądź reduktory. W celu efektywnej aktywacji wprowadzanych odczynników do generowania indywiduów rodnikowych zastosowane zostaną dodatkowe czynniki w postaci zjawiska kawitacji, światła UV, ultradźwięków oraz katalizatorów heterogenicznych – mówi prof. Grzegorz Boczkaj.

Badania będą realizowane we współpracy z naukowcami z USA, Chin, Indii, Pakistanu i Iranu.

Więcej o pracy badawczej prof. Boczkaja można przeczytać w artykule Nowe prośrodowiskowe rozwiązania inżynierii chemicznej

Dr hab. inż. Justyna Płotka-Wasylka, prof. PG, ukończyła studia na Wydziale Chemicznym PG w 2010 r. na kierunku Technologie Ochrony Środowiska i rozpoczęła pracę naukową na PG, uzyskując w 2014 r. stopień doktora nauk chemicznych, a w 2019 - doktora habilitowanego. Od 2014 r. pracuje w Katedrze Chemii Analitycznej na stanowisku naukowo-dydaktycznym, obecnie jako profesor PG. W latach 2018-2021 była członkiem Rady Młodych Naukowców przy MNiSW. Od 2018 r. jest edytorem w czasopiśmie Microchemical Journal. Została powołana jako ekspert w Naukowej Agencji Wymiany Akademickiej. Jesienią 2020 r. dołączyła do gremium eksperckiego oceny wniosków o nagrodę ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki procedowanych w 2020 oraz 2021 r. Jest autorką i współautorką 60 publikacji opublikowanych w czasopismach z listy JCR (I-Hirsha wynosi 19/21 (Web of Science/Scopus). Ponadto jest laureatką licznych nagród naukowych, w tym Nagrody Oddziału PAN w Gdańsku dla młodych naukowców w kategorii nauk ścisłych i o Ziemi za publikację i nagrody KChA PAN ramach konkursu Najlepsza Habilitacja 2019 roku. Jest też stypendystką Nagrody Ministra Nauki i Szkolnictwa. Od 2021 r. kieruje projektem grantowym pt. „Jednorazowe pieluchy dziecięce: monitorowanie wybranych związków toksycznych poprzez zastosowanie nowych metod analitycznych” przyznanego przez Narodowe Centrum Nauki w ramach konkursu OPUS 19.

Działalność naukowa Justyny Płotki-Wasylki skupiona jest na poszukiwaniu i opracowywaniu nowych metodyk analitycznych do oznaczania związków bioaktywnych na poziomie śladowym w próbkach charakteryzujących się złożonym składem matrycy. Główny nurt jej zainteresowań oparty jest na badaniach związanych z bezpieczeństwem i jakością żywności pod względem zawartości amin biogennych, w tym żywności dla niemowląt, napojów alkoholowych (wino, piwo) i powiązanych produktów. Do zainteresowań badawczych prof. Płotki-Wasylki należą też kwestie wykorzystania pieluch jednorazowych jako zbiornika markerów stanu zdrowia dziecka.

Dr hab. inż. Grzegorz Boczakaj, prof. PG, jest absolwentem Wydziału Chemicznego PG (2008, kierunek Technologia Chemiczna - Technologie Przemysłu Rafineryjnego i Petrochemicznego), z którym związał całą dotychczasową karierę naukową. Doktorat obronił z wyróżnieniem w 2012 r. (technologia chemiczna), a stopień doktora habilitowanego został mu nadany w 2017 r. (nauki techniczne/technologia chemiczna).

Prof. Boczkaj kieruje zespołem badawczym realizującym innowacyjne badania w obszarze inżynierii chemicznej, technik rozdzielania i inżynierii środowiska. Ponadto kierował projektami badawczymi o łącznej wartości ok. 4 mln zł (OPUS i SONATA Bis, LIDER, SONATA, IUVENTUS PLUS, PRELUDIUM). Obecnie realizowane projekty dotyczą badań nad opracowaniem nowych rodzajów cieczy głęboko eutektycznych (ang. Deep Eutectic Solvents) i ich zastosowań (SONATA Bis) oraz  badań nad procesami chemicznymi zachodzącymi w warunkach kawitacji (OPUS).

Obecnie jest opiekunem trzech laureatów programu im. S. Ulama (NAWA). Pełni rolę edytora specjalnych numerów czasopism Catalysts i Applied Sciences oraz wchodzi w skład rady naukowej czasopisma Separations. Był powoływany jako ekspert przez NCN, NCBiR oraz NAWA. Na dorobek naukowy składa się ponad 100 publikacji (w tym 8 posiadających obecnie status Highly CIted Paper wg Clarivate Analytics), rozdziałów w książkach i raportów z prac dla otoczenia gospodarczego; wysoki wynik RGscore (2021) przekraczający wartość 110 (ResearchGate); status „top peer reviewer” (1 proc. najbardziej aktywnych recenzentów publikacji naukowych na świecie) serwisu Publons w kilku kategoriach; wartość h-index wynosi 26/28 (Scopus/Google Scholar).