Gdańskie carillony na krajowej liście Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego

Narodowy Instytut Dziedzictwa ogłosił przyjęcie trzech nowych wpisów na listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Obecnie znajduje się na niej 49 pozycji. Wpis umożliwi Gdańskowi oraz Muzeum Gdańska podjęcie dalszych starań o ujęcie prawie pięciusetletniej tradycji muzycznej miasta na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO.

Dźwięki naszych carillonów od niemal 500 lat towarzyszą mieszkańcom i mieszkankom Gdańska w najważniejszych dla miasta momentach. To one, jako jedyne takie w Polsce, czynią nasze miasto jeszcze bardziej wyjątkowym. Wpisanie carillonowej muzyki w Gdańsku na listę Krajowego Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego pokazuje, że nie tylko zabytki czy dzieła sztuki mogą zyskać uznanie. Liczy się też pielęgnowanie pozornie ulotnych tradycji, którą w tym przypadku jest znany od setek lat mieszkańcom Gdańska dźwięk z wież kościoła św. Katarzyny i Ratusza Głównego Miasta. W najbliższą niedzielę, o godzinie 12.00 nasze cenne carillony odegrają hymn Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy – mówi Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska.

Pierwszy koncert carillonowy został wykonany z wieży Ratusza Głównego Miasta 23 września 1561 r. z okazji zamontowania na iglicy pozłacanej figury króla Zygmunta II Augusta. Od tamtej pory, aż do 1942 r., miasto utrzymywało ponad 38 carillonistów miejskich i ich pomocników. Dzięki pracy dziesiątek osób najważniejszym uroczystościom miejskim, np. wizytom koronowanych głów, czy codziennemu życiu miasta towarzyszyły okolicznościowe utwory wybrzmiewające z dzwonów o masie od kilku do kilkuset kilogramów. Po zniszczeniach II wojny światowej Gdańsk jest jedynym miastem w Polsce, które dziś może się poszczycić działającymi carillonami. W ciągu trzech ostatnich dekad, dzięki staraniom śp. Pawła Adamowicza, odbudowano carillony z kościoła św. Katarzyny (50 dzwonów) i Ratusza Głównego Miasta (37 dzwonów). Trzeci - carillon „Gdańsk” - to mobilny instrument (48 dzwonów), który może dostać się do niemal każdej miejscowości w Polsce i w Europie. Wszystkimi zarządza Muzeum Gdańska.

Kultura carillonowa w Gdańsku powraca do swojej świetności. Według ankiety przeprowadzonej wśród badanych gdańska kultura carillonowa uznawana jest za ważną i jest rozpoznawalnym symbolem miasta na równi z najpopularniejszymi elementami tożsamości, jak Fontanna Neptuna, Dwór Artusa, czy Bazylika Mariacka. Serdecznie dziękuję wszystkim sympatykom za wsparcie, bez którego carillony nie otrzymałyby tego wyróżnienia – mówi Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska.

Carillon to zespół co najmniej 23 dużych dzwonów wieżowych, na których można grać ręcznie, przy pomocy klawiatury połączonej systemem drutów i przekładni z sercami dzwonów. Wykorzystywane są tu 2 klawiatury: manuałowa i pedałowa. Klawisze przypominają kołki, na których gra się pięściami lub palcami. Posiada on również mechanizm gry automatycznej. Jest to instrument uliczny.

Ratyfikowana przez Polskę Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z 2003 r. nakłada na Państwa-Strony obowiązek inwentaryzacji przejawów tego dziedzictwa znajdujących się na ich terytoriach zgodnie z zaleceniami i standardami Konwencji.