Noworoczne postanowienia dla Bałtyku

Myśląc o postanowieniach noworocznych, większości z nas przychodzą do głowy popularne hasła: będę więcej ćwiczyć, rzucę palenie, nauczę się nowego języka. A jakie marzenia mają ekolodzy, zajmujący się Morzem Bałtyckim? WWF Baltic Ecoregion Programme (Program na rzecz Ochrony Ekoregionu Morza Bałtyckiego) i Coalition Clean Baltic (Koalicja Czystego Bałtyku) mają szczególne marzenie w tym roku: wspólny i skuteczny Bałtycki Plan Działań Komisji Helsińskiej (BSAP), który sprosta wyzwaniom nadchodzącej dekady. Aby było to możliwe, do tych noworocznych życzeń powinni jednak przede wszystkim aktywnie przyłączyć się Przewodniczący Delegacji państw będących stronami HELCOM.

Obecny plan kończy się w 2021 r. i niestety nie spełnił swojego celu, jakim było osiągnięcie dobrego stanu środowiska morskiego Bałtyku. Nowy 10-letni BSAP zostanie przyjęty na przyszłorocznym spotkaniu ministerialnym HELCOM w październiku. Organizacje pozarządowe z całego regionu Morza Bałtyckiego opracowały wspólnie plan działań, określający zalecenia we wszystkich siedmiu priorytetowych obszarach.

1. Hałas podwodny: musi być mierzony i redukowany tak szybko, jak to możliwe.
2. Ochrona zagrożonych gatunków:
   

   Węgorz - stanowisko naukowców z Międzynarodowej Rady Badań Morza wskazuje na brak poprawy stanu populacji tego krytycznie zagrożonego wyginięciem gatunku. Potrzebujemy zakazu połowów rekreacyjnych węgorza. Propozycja zaprzestania połowów rekreacyjnych tego gatunku jest popierana nawet przez samych wędkarzy i powinna być wprowadzona w ramach aktualizacji planu działań.
   Morświn -przyłów morświna bałtyckiego należy ograniczyć do minimum. Międzynarodowa Rada Badań Morza opublikowała opinię naukową na temat sposobów ograniczenia.

3. Substancje niebezpieczne: niestety nadal nie są wspierane ani działania redukujące źródła zanieczyszczeń substancjami niebezpiecznymi, takie jak ograniczenia dotyczące leków sprzedawanych bez recepty, ani technologie „końca rury”, czyli metody stosowane do usuwania już powstałych zanieczyszczeń ze strumienia powietrza, wody, odpadów. 
4. Substancje odżywcze pochodzące z rolnictwa: WWF i CCB chcą, aby wprowadzone zostały instrumenty ekonomiczne, zniechęcające do nadmiernego stosowania nawozów mineralnych (azotu i fosforu) i ograniczające zagęszczenie zwierząt gospodarskich w rolnictwie. Niezbędne jest również odejście od stosowania jedynie środków dobrowolnych, które są mało popularne (pokazała to Wspólna Polityka Rolna, która nie zachęca do odpowiedniego zmniejszania ilości nawozów stosowanych w regionie Morza Bałtyckiego).
5. Sieci widmo: są najbardziej śmiercionośną formą morskich odpadów plastikowych. Z uwagi na fakt, iż za podstawę walki z tym problemem uznaje się działania prewencyjne, niezwykle istotne jest, aby w zaktualizowanym BSAP podkreślono i wzmocniono znaczenie znakowania narzędzi połowowych i zgłaszania ich utraty. Obie kwestie powinny być rozpatrywane zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym.
6. Zmiana klimatu: zdrowe i dobrze prosperujące Morze Bałtyckie nie będzie możliwe bez planu uwzględniającego środki łagodzące zmianę klimatu oraz takich, które budują długoterminową odporność ekosystemów morskich i przybrzeżnych. Nalegamy na uwzględnienie wiążących celów klimatycznych oraz opracowanie planu działania na rzecz osiągnięcia neutralności klimatycznej w regionie Morza Bałtyckiego do 2040 r.
7. Morskie obszary chronione: w planie BSAP zatwierdzono, że do 2030 r. obejmą one 30% powierzchni morza, ale to nadal za mało, aby skutecznie regulować działalność człowieka na tych obszarach. Cel to objęcie ścisłą ochroną 10% morskich obszarów chronionych - co zapewni realizację celów strategii różnorodności biologicznej UE do 2030 r.

WWF i CCB wysyłają tę listę postanowień noworocznych do wszystkich krajów nadbałtyckich, aby zmotywować je do przejęcia inicjatywy w dążeniu do zaktualizowanego planu BSAP oraz do podjęcia ambitnych i ukierunkowanych działań. Teraz nadszedł czas na zdecydowane działania, aby ocalić nasze Morze Bałtyckie.

Przypisy:

1. HELCOM State of the Baltic Sea Report - Raport HELCOM o stanie Morza Bałtyckiego pokazuje, że pomimo kilku obiecujących trendów w ciągu ostatnich 12 lat, cele obecnego planu BSAP nie zostały osiągnięte. Kraje przekroczyły ostateczny termin, określony w Dyrektywie Ramowej w sprawie Strategii Morskiej, na podjęcie niezbędnych działań na rzecz osiągnięcia lub utrzymania dobrego stanu ekologicznego środowiska morskiego najpóźniej do 2020 roku.
2. Proces aktualizacji - zaktualizowany plan jest obecnie opracowywany i negocjowany przez dziesięciu członków HELCOM - dziewięć krajów Morza Bałtyckiego i Unię Europejską i ma zostać przyjęty na spotkaniu ministerialnym w 2021 r. Jego przedmiotem będą te same obszary, co w obecnym planie z pewnymi dostosowaniami, w celu uwzględnienia dodatkowych obciążeń wynikających z działalności człowieka, w tym zmiany klimatu, eutrofizacji, niebezpiecznych substancji i odpadów, działań na morzu i osiągnięcia zdrowego i odpornego ekosystemu. Obejmie także nowe problemy, którymi należy się zająć na skalę regionalną, takie jak odpady morskie, podwodny hałas i zaburzenia dna morskiego.
3. CCB - Coalition Clean Baltic (Koalicja Czystego Bałtyku) jest politycznie niezależnym stowarzyszeniem non-profit, które zrzesza 22 organizacje członkowskie i 2 obserwatorów z ponad 850 000 członkami we wszystkich krajach wokół Morza Bałtyckiego. Głównym celem CCB jest promowanie ochrony i poprawy środowiska Morza Bałtyckiego i jego zasobów naturalnych. Więcej informacji na www.ccb.se.
4. WWF Baltic Ecoregion Programme - Program WWF na rzecz Ochrony Ekoregionu Morza Bałtyckiego, jest ambitną i wpływową siłą działającą na rzecz zachowania i przywrócenia dobrej kondycji Morza Bałtyckiego. Do programu przynależą biura WWF i partnerskie organizacje pozarządowe z każdego z dziewięciu krajów, leżących w zlewisku Morza Bałtyckiego. Reprezentując największą sieć członkowską w regionie, WWF BEP współpracuje z partnerami z sektora publicznego i prywatnego w celu zapewnienia zdrowego i produktywnego Morza Bałtyckiego. Więcej informacji na: www.panda.org/baltic (dostęp: 09-12-2020)
5. The Baltic Shadow Plan: For the future of the Baltic Sea - https://www.wwfbaltic.org/news/the-baltic-shadow-plan-for-the-future-of-the-baltic-sea/ (dostęp: 09-12-2020)
6. CCB paper on underwater noise: https://ccb.se/publications/underwater-noise-the-neglected-threat-to-marine-life/ 
7. ICES 2020 - Advice on fishing opportunities, catch and effort. Ecoregions in the Northeast Atlantic: http://ices.dk/sites/pub/Publication Reports/Advice/2020/2020/ele.2737.nea.pdf (dostęp: 09-12-2020)
8. EEA position on the rebuilding of the European Eel (Anguilla anguilla) stock: https://www.eaa-europe.org/positions/eel-2018.html 
9. Joint NGO letter to EU Commission on Baltic proper harbour porpoise: https://ccb.se/2020/11/joint-ngo-letter-to-eu-commission-on-baltic-proper-harbour-porpoise/ (dostęp: 09-12-2020)
10. HELCOM Baltic Marine Environment Protection Commission: proposal for the update of the BSAP -  ‘Implement restrictions on over-the-counter pharmaceuticals’: https://portal.helcom.fi/workspaces/BSAP%20UP%20NEW%20ACTIONS-183/Shared%20Documents/Synopses%20-%20proposals%20received/Implement%20restrictions%20on%20over-the-counter%20pharmaceuticals.pdf (dostęp: 09-12-2020)
11. HELCOM Baltic Marine Environment Protection Commission: proposal for the update of the BSAP - ‘Levy on nitrogen in mineral fertilizer’: https://portal.helcom.fi/workspaces/BSAP%20UP%20NEW%20ACTIONS-183/Shared%20Documents/Synopses%20-%20proposals%20received/Levy%20on%20nitrogen%20in%20mineral%20fertilizer.pdf (dostęp: 09-12-2020)
12. HELCOM Baltic Marine Environment Protection Commission: proposal for the update of the BSAP - ‘Levy on mineral phosphorus in animal fodder and on mineral fertilizer P’: https://portal.helcom.fi/workspaces/BSAP%20UP%20NEW%20ACTIONS-183/Shared%20Documents/Synopses%20-%20proposals%20received/Levy%20on%20mineral%20phosphorus.pdf (dostęp: 09-12-2020)
13. HELCOM Baltic Marine Environment Protection Commission: proposal for the update of the BSAP - ‘Reducing livestock densities and coupling livestock to the area of available farmland’: https://portal.helcom.fi/workspaces/BSAP%20UP%20NEW%20ACTIONS-183/Shared%20Documents/Synopses%20-%20proposals%20received/Reducing%20livestock%20densities%20and%20coupling%20livestock%20to%20the%20area%20of%20available%20farmland.pdf (dostęp: 09-12-2020)
14. Potentials for circularity in the agrifood system: https://wwwwwfbalticorg.cdn.triggerfish.cloud/uploads/2020/09/metabolic_report_wwfse_potential-for-circularity-in-the-agrifood-system_17032020_hr.pdf (dostęp: 09-12-2020)
15. HELCOM Baltic Marine Environment Protection Commission: proposal for the update of the BSAP - ‘Development of strategies for preventing fishing gear loss in the Baltic Sea by analyzing the fishing strategic context and available options for fishing gear marking’: https://portal.helcom.fi/workspaces/BSAP%20UP%20NEW%20ACTIONS-183/Shared%20Documents/Synopses%20-%20proposals%20received/Strategies%20for%20preventing%20fishing%20gear%20loss.pdf (dostęp: 09-12-2020)