Jak uczyć patriotyzmu w XXI w.

Dopiero co obchodziliśmy rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, a tu już wielkimi krokami zbliża się okrągła, 100. rocznica Bitwy Warszawskiej, zwanej również Cudem nad Wisłą. To wielkie zwycięstwo nad Rosją sowiecką nie tylko pozwoliło obronić Polsce – w takim trudzie wywalczoną – niepodległość, lecz także uchroniło Europę Zachodnią przed nawałą bolszewizmu. Dziś żyjemy w zupełnie innych czasach i zajmują nas inne problemy niż walka o ojczyznę z bronią w ręku. Nie zawsze potrafimy docenić, co zrobili dla nas nasi przodkowie i jak wielką wartością jest posiadanie własnego państwa. Zapewne nie wszyscy czujemy się też dumni z bycia Polakami. Pojawia się więc pytanie, jak skutecznie uczyć patriotyzmu we współczesnym, mocno skosmopolityzowanym świecie, oraz jak w przystępny sposób przekazywać wiedzę o historii własnego kraju i narodu.

Postawę patriotyczną u siebie i u innych można kształtować oczywiście zawsze. Niektóre momenty wydają się jednak lepsze od innych. Jak zauważa w wywiadzie dla agencji informacyjnej infoWire.pl Hanna Turkowska z Fundacji Wolne Dźwięki: „Skutecznie możemy uczyć patriotyzmu wtedy, kiedy praktycznie cały kraj nim żyje. Tak jak żyliśmy 100. rocznicą odzyskania niepodległości i wszyscy o tym wiedzieli – dzieci w przedszkolach i dorośli – tak teraz wszyscy żyjemy rocznicą Bitwy Warszawskiej 1920 r. To, co wydaje mi się ważne w tym wszystkim, to jest sprowadzić ją do ludzi”.

Różne możliwości

Jak jednak to zrobić? w jaki sposób upowszechniać historię i uczyć patriotyzmu? Naturalnie przede wszystkim odpowiada za to szkoła, która ma nas nie tylko edukować, lecz także kształtować. Nauczyciele mają ważną misję do spełnienia i ciąży na nich duża odpowiedzialność. Podobnie rzecz ma się z rodzicami lub innymi opiekunami – oni również powinni opowiadać swoim dzieciom o naszej przeszłości i wyrabiać u nich postawę patriotyczną. W tym kontekście nie sposób nie wspomnieć też o harcerstwie.

Jeśli chcemy poszerzać swoją wiedzę historyczną lub budować tożsamość narodową, warto także korzystać z oferty różnych instytucji kulturalno-oświatowych. Zwłaszcza w ramach obchodów ważnych wydarzeń – np. właśnie 100-lecia Bitwy Warszawskiej – jest organizowanych wiele wystaw, koncertów, spektakli, inscenizacji historycznych, wykładów etc., zarówno dla dorosłych, jak i dzieci. Oprócz tego możemy rzecz jasna oglądać tematyczne filmy i czytać takież książki. Sporą popularnością cieszą się też audiobooki, co w dużej mierze wynika z tego, że można ich słuchać w trakcie wykonywania innych czynności, np. jazdy samochodem czy sprzątania.

Patriotyzm i historia w formacie MP3

Jak mówi Urszula Rau z Fundacji Wolne Dźwięki, produkującej audiobooki o tematyce historyczno-patriotycznej: „To, co robimy, robimy po to, żeby upowszechniać wiedzę historyczną, wiedzę patriotyczną, po to, żeby każdy mógł mieć dostęp do naprawdę ciekawych tytułów […]. W nowoczesny, przystępny sposób chcemy przypominać literaturę autorów zapomnianych, historie bardziej odległe i trochę bliższe – wszystkim tym, którzy chcą się dowiedzieć czegoś więcej nt. naszej historii”.

Szczególną wartość tego typu audiobooki mogą mieć dla Polonii, dla której obcowanie z polszczyzną jest często niezwykle istotne. „Dzięki [naszym audiobookom] możemy przybliżać, przypominać i przedstawiać […] historię Polski, nie tylko tutaj, ale również za granicami naszego kraju […] – tym wspólnotom polskim, które rozmawiają w języku polskim, dla których historia i tradycja są bardzo ważne. Dla nas także jest ważne przekazywanie im audiobooków, żeby [ludzie ci] nie tylko poznawali dzieje, ale również mieli możliwość usłyszeć język polski, ten ojczysty, za pośrednictwem naszych lektorów, którzy posługują się nim profesjonalnie. Więc oprócz tego, że [osoby te] poznają historię, to słyszą czystą mowę, czystą polszczyznę” – stwierdza Janka Kulbaka z Fundacji Wolne Dźwięki, sama pochodząca z Kresów.