Parki narodowe ratują nasze zdrowie i … portfele

6 bilionów dolarów rocznie – tyle oszczędzamy na opiece zdrowotnej w zakresie zaburzeń i chorób psychicznych dzięki obszarom chronionym na całym świecie - informują naukowcy z Uniwersytetu Griffitha w artykule zamieszczonym w prestiżowym czasopiśmie „Nature”.

Czym są usługi ekosystemowe?

Niejednokrotnie badano już wpływ kontaktu z przyrodą lub jego braku na zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka. Kiedyś natura była na wyciągnięcie ręki, dziś staje się niejednokrotnie dobrem luksusowym, a nasz tryb życia zmusza nas do zastępowania spaceru po pobliskim lesie przejściem przez skwer w drodze z pracy do domu. Wiele badań  pokazuje jednak, że kontakt z przyrodą jest nie do zastąpienia. Aktywne spędzanie czasu w otoczeniu przyrody pomaga pozbyć się zmęczenia, redukuje stres, podnosi poziom zadowolenia z życia. Nawet spacer po lesie wspomaga działanie układu odpornościowego, nerwowego, reguluje tętno i ciśnienie krwi. Osoby regularnie przebywające na łonie natury są także w lepszej kondycji psychicznej.

Wszystkie zalety, które przynosi człowiekowi kontakt z naturą można wycenić. W tym celu stosuje się pojęcie usług ekosystemowych. Są nimi wartości, które można przeliczyć na dochód czerpany w czterech kategoriach: usług produkcyjnych (m.in. woda, żywność, surowce), usług regulujących (np. regulacja klimatu, jakości powietrza, zapobieganie erozji, regulacja obiegu wody), usługi przestrzeni życiowej (siedliska, różnorodność biologiczna) oraz usługi kulturalne (rekreacja, turystyka, wpływ na sztukę, doświadczenia duchowe).

Zły stan zdrowia psychicznego ponosi za sobą ogromne koszty, nie tylko tak oczywiste jak leczenie i opieka medyczna, lecz także zmniejszenie produktywności w pracy. Już dawno dowiedziono, że korzyści zdrowotne spędzania czasu na łonie przyrody obejmują poprawę uwagi, poznania, regeneracji snu i stresu, ale nie wiadomo, jaka jest wartość ekonomiczna parków narodowych pod względem ich wpływu na zdrowie psychiczne odwiedzających.

Obszary chronione a zdrowie psychiczne odwiedzających

Naukowcy z Uniwersytetu Griffitha w Australii w listopadzie bieżącego roku opublikowali wyniki pilotażowych badań dotyczących wyceny usług ekosystemowych związanych z wpływem pobytu w parkach narodowych na zdrowie psychiczne. Autorzy stwierdzili, że istnieje bezpośredni związek między wizytami w obszarach chronionych a indywidualnym zdrowiem psychicznym.

Badania oparto o analizę elementów takich jak wiek, status społeczny, stan cywilny, dochód, wykształcenie, zatrudnienie, stan zdrowia, sprawność fizyczna, częstotliwość przebywania na obszarach parków narodowych, historie tych pobytów w ciągu ostatniego roku. Wyniki badań poziomu zadowolenia osób po wizycie na obszarze chronionym były wyraźnie wyższe niż wynik przeciętnego Australijczyka.

Co ciekawe poziom zadowolenia podnosił się wraz z ilością rocznych odwiedzin w parkach narodowych. Osoby, które odwiedziły taki obszar od 1 do 5 razy w ciągu ostatnich 12 miesięcy są zdecydowanie bardziej zadowolone ze swojego życia. Odwiedzający obszary chronione raz w tygodniu uzyskały najwyższe wyniki. Zarówno wizyty na obszarach zielonych jak i w parkach narodowych podnoszą poziom ogólnego zadowolenia z życia, jednak w przypadku parków narodowych wynik ten jest nawet kilkukrotnie wyższy.

Naukowcy zauważyli, że obecnie koszty złego stanu zdrowia psychicznego mieszkańców Australii wynoszą około 10% PKB, a ich szacunki wskazują, że bez obszarów chronionych koszty te mogłyby być o 7,5% wyższe.

Globalne zyski

Pilotażowe badania i kalkulacje pokazują, że usługi zdrowotne stanowią ok 4% wartości globalnych usług ekosystemowych. To pierwsze szacunki, które nie są precyzyjne, ale nie to ma znaczenie. Znaczenie ma fakt, że wyniki pokazują skalę sytuacji, konieczność prowadzenia kolejnych badań, na poziomie międzynarodowym, narodowym oraz lokalnym. To także nowe narzędzie w temacie globalnej ochrony przyrody i jej uzasadnienia.

Według wstępnych szacunków opublikowanych przez zespół naukowców z Griffith University wpływ na poprawę zdrowia psychicznego przez parki narodowe na całym świecie jest wart 6 bilionów dolarów rocznie! W przypadku Australii zespół oszacował, że roczna wartość usług zdrowotnych australijskich parków narodowych wyniosła około 100 miliardów dolarów rocznie. Dla przypomnienia obszary chronione stanowią tylko 10-15% lądów i zaledwie 1,17% oceanów.

Potrzebujemy parków narodowych i obszarów chronionych

W Polsce istnieją 23 parki narodowe, z czego ostatni powstał w 2001 r. Ich łączny obszar zajmuje 1,1% powierzchni naszego kraju. Fundacja WWF Polska aktywnie działa na rzecz objęcia parkiem narodowym całej Puszczy Białowieskiej, powiększenia Bieszczadzkiego PN oraz utworzenia pierwszego w Polsce obiektu chronionego tej rangi na pogórzu - Turnickiego PN. Potrzebujemy obszarów chronionych na wielu płaszczyznach - jako siedlisk dzikich zwierząt i unikalnych zbiorowisk roślinnych, dla regulacji klimatu, ale również dla naszego zdrowia fizycznego i psychicznego.