Od karmienia piersią do żywienia dziecka po 1. urodzinach

Jak prawidłowo komponować dietę dziecka na poszczególnych

etapach jego rozwoju?

Czy wiesz, że przyszłe zdrowie dziecka i ryzyko wystąpienia u niego chorób cywilizacyjnych w przyszłości jedynie w niewielkim stopniu uwarunkowane jest genetycznie?[1] To odpowiednie żywienie w początkowym okresie życia maluszka zapewnia mu prawidłowy rozwój i zaprogramuje jego kondycję zdrowotną na kolejne lata. Komponując jadłospis niemowląt i małych dzieci, warto pamiętać, że powinien on ściśle odpowiadać ich potrzebom, które na każdym etapie rozwoju istotnie różnią się od potrzeb dorosłych. Rodzicu, dowiedz się, jak wspierać kształtowanie się młodego organizmu poprzez prawidłowe żywienie w kluczowym okresie 1000 pierwszych dni jego życia. 

Etap I – 6 pierwszych miesięcy życia niemowlęcia

W pierwszym półroczu życia małe dzieci nie mają jeszcze wystarczająco dojrzałego układu trawiennego i mechanizmów obronnych, dlatego potrzebują szczególnego sposobu żywienia. Mleko mamy stanowi w tym okresie optymalny i najbezpieczniejszy pokarm dla niemowląt. Zawiera wyjątkową kompozycję węglowodanów (w tym oligosacharydów), białka, tłuszczów, witamin, składników mineralnych, czynników odpornościowych, a także czynników wzrostu[2]. Jego idealny, zmieniający się wraz z rozwojem dziecka skład, wspiera prawidłowy przyrost masy ciała i wzrost niemowlęcia, zapewnia mu optymalny stan odżywienia, rozwój intelektualny, a jednocześnie programuje kondycję zdrowotną na kolejne lata. Pokarm mamy daje także dziecku skuteczną ochronę przed infekcjami i zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia wielu chorób dietozależnych w przyszłości. Wszystko to sprawia, że wyłączne karmienie piersią aż do ukończenia przez dziecko 6. miesiąca życia stanowi najlepszy wybór żywieniowy, jakiego może dokonać mama.

Etap II – czas pomiędzy 6. a 12. miesiącem życia

W pierwszym roku życia dziecka mleko mamy lub modyfikowane stanowi podstawę jego jadłospisu – jednak około 6. miesiąca następuje moment, w którym niemowlę jest już gotowe na wprowadzanie posiłków uzupełniających. Konieczność rozszerzania diety wynika z coraz większego zapotrzebowania młodego organizmu na energię i składniki odżywcze, tj. białko, witaminy, składniki mineralne. Pierwsze nowe smaki w jadłospisie maluszka powinny być skomponowane z pojedynczych składników, mieć delikatny smak i delikatną, kremową konsystencję. Wprowadzanie produktów uzupełniających rozpoczyna się od warzyw (są one mniej słodkie od owoców, przez co trudniej akceptowalne), a dopiero po około 2 tygodniach można zapoznać malucha z pierwszym jabłkiem, gruszką czy bananem. Po wprowadzeniu w pierwszej kolejności owoców, które mają atrakcyjny, słodki smak, dziecko może mieć problemy z polubieniem specyficznego smaku warzyw. Około 7.-8. miesiąca życia jadłospis niemowlęcia wzbogaca się o cenne w składniki odżywcze i energię produkty zbożowe. Ponieważ młody organizm jest bardzo wrażliwy i delikatny, najlepszym sposobem na wprowadzenie zbóż do diety dziecka są kaszki przeznaczone specjalnie dla najmłodszych, które spełniają wyjątkowo restrykcyjne normy jakości. Mają delikatny, łatwy w akceptacji smak, a ich grudkowata konsystencja sprzyja przechodzeniu z diety opartej o mleko na produkty bardziej stałe. Zaraz po kaszkach menu malucha rozszerza się o kolejne nowości – posiłki zawierające mięso, ryby, jogurt i jaja.

Etap III – czas pomiędzy 12. a 24. miesiącem życia

W pierwszym roku życia niemowlę rozpoczęło przygodę z poznawaniem nowych smaków. Kiedy dziecko ma za sobą pierwsze urodziny, nadal wymaga diety, która znacząco różni się od diety dorosłych. Jego codzienne menu powinno zawierać różnorodne składniki: warzywa, owoce, produkty zbożowe, mleko (w tym mleko modyfikowane, dopasowane do potrzeb dziecka) i produkty mleczne, tłuszcze, mięso, ryby i jaja. Dieta roczniaka powinna opierać się na 5 posiłkach: 3 głównych (śniadanie, obiad i kolacja) i 1-2 uzupełniających (drugie śniadanie i podwieczorek), a ich konsystencja powinna być podobna do pokarmów spożywanych przez resztę rodziny. Warto pamiętać, że posiłki dla dzieci należy przygotowywać bez dodatku cukru i soli, a najlepszym sposobem na zaspokajanie pragnienia jest woda.

Etap IV – czas pomiędzy 24. a 36. miesiącem życia

Dziecko po 2. roku życia jest coraz bardziej samodzielne, jednak jego organizm wciąż intensywnie się rozwija i wymaga odpowiednio zbilansowanego żywienia, dostosowanego do wyjątkowych potrzeb. Dwuletnie dziecko potrafi już gryźć i powinno spożywać pokarmy stałe, dlatego warto unikać podawania potraw nadmiernie rozdrobnionych i przecieranych. Aby dieta dziecka pokrywała zapotrzebowanie na ważne składniki pokarmowe (tj. białko, tłuszcze, witaminy, składniki mineralne), przy komponowaniu jadłospisu należy uwzględniać produkty pochodzące z różnych grup – mleko i jego przetwory, kasze, pieczywo, mięso, ryby, jaja, owoce, warzywa i tłuszcze. Z chwilą, kiedy dziecko osiągnie już odpowiedni poziom rozwoju, rodzice powinni zachęcać je do wspólnego przygotowywania posiłków lub robienia zakupów spożywczych – to doskonały sposób na kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych.

[1] Gluckman 2013, Bouchard 2009, Ali 2013, Hebebrand 2010,  Voight 2010, 2. Ali 2013, Voigt 2010 ,3. Anand 2009, 4. Hebebrand 2010, Choquet 2013.

[2] Poradnik karmienia piersią według zaleceń Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2016.

[3] Raport z badania „Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia – badanie ogólnopolskie 2016 rok”, Instytut Matki i Dziecka, 2017. Badanie zostało zainicjowane przez Fundację NUTRICIA.

[1] Gluckman 2013, Bouchard 2009, Ali 2013, Hebebrand 2010,  Voight 2010, 2. Ali 2013, Voigt 2010 ,3. Anand 2009, 4. Hebebrand 2010, Choquet 2013.

[2] Poradnik karmienia piersią według zaleceń Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2016.

[3] Raport z badania „Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia – badanie ogólnopolskie 2016 rok”, Instytut Matki i Dziecka, 2017. Badanie zostało zainicjowane przez Fundację NUTRICIA.