Jak 2018 rok zbliżył nas do odpowiedzialnego gospodarowania odpadami

Kończący się 2018 rok był istotny dla branży odpadowej w Polsce ze względu na nowe uregulowania prawne. Seria pożarów tylko w pierwszych miesiącach znacznie przekraczająca liczbę podobnych incydentów w roku poprzednim, dodatkowo przypomniała o nowelizowanych przepisach i konieczności szybkiego ich wdrożenia. Choć wprowadzone normy to dopiero pierwszy krok na drodze do odpowiedzialnego gospodarowania odpadami w Polsce, nowe prawo, wg oczekiwań przyniosło szereg kluczowych zmian. Warto przyjrzeć się, które z nich mają największy wpływ na firmy oraz które najlepiej odpowiadają na wciąż istniejące wyzwania w zakresie zarządzania odpadami.

Rosnąca odpowiedzialność odbiorców i wytwórców odpadów

W lipcu br. został przyjęty tzw. pakiet odpadowy, na który składają się znowelizowane ustawy
o: odpadach oraz Inspekcji Ochrony Środowiska. Zmiany te były od dawna wyczekiwane przez firmy zajmujące się gospodarowaniem odpadami i budzą nadzieję na wyeliminowanie szarej strefy funkcjonującej w branży odpadowej. Choć nie jest to rozwiązanie idealne, kieruje uwagę na problem związany z odpowiedzialnym gospodarowaniem odpadami. Budzi także nadzieję na dalsze reformy
w regulacjach prawnych, które pozwolą skutecznie wdrażać ideę Gospodarki Obiegu Zamkniętego
w Polsce. Nowelizacja jest kluczową zmianą wprowadzoną w 2018 roku, mającą duży wpływ na działalność zarówno odbiorców, jak i wytwórców odpadów. Warto przyjrzeć się jej w podziale na poszczególne obszary:

• Zmiany zezwoleń – nowe wymagania do wniosków o uzyskanie decyzji na gospodarowanie odpadami. Między innymi dotyczy to obowiązku sporządzenia operatu przeciwpożarowego, w przypadku magazynowania odpadów palnych oraz wymogu przeprowadzenia kontroli przez komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej przed wydaniem tej decyzji. Dodatkowo należy przedstawić zaświadczenie o niekaralności wszystkich osób występujących w KRS firmy.
• Magazynowanie – okresy magazynowania odpadów zostały skrócone z 3 lat do 1 roku. Od tej ogólnej zasady istnieją odstępstwa związane m. in. z magazynowaniem niezanieczyszczonej gleby, olejów odpadowych czy też sprzętu elektrycznego. Dla odpadów magazynowanych przed wejściem ustawy przewidziane są okresy przejściowe. Dodatkowo nowa legislacja wiąże się z określeniem maksymalnej łącznej masy wszystkich rodzajów odpadów, magazynowanych w tym samym czasie. Nie może ona przekroczyć połowy maksymalnej łącznej masy wszystkich rodzajów odpadów, które mogą być magazynowane w okresie roku.
• Monitoring – obowiązek prowadzenia wizyjnego systemu kontroli miejsca magazynowania lub składowania odpadów;
• Zabezpieczenie roczne (kaucja) – obowiązek zagwarantowania środków finansowych niezbędnych do pokrycia możliwych kosztów związanych z usunięciem odpadów lub kosztów akcji gaśniczej. Dotyczy on jedynie odbiorców odpadów.
• Sankcje – kara od 5 000 do 1 000 000 złotych za prowadzenie działalności bez wymaganego wpisu do rejestru BDO, bądź nieumieszczenie numeru rejestrowego na dokumentach sporządzanych w związku z prowadzoną działalnością, polegającą np. na wprowadzaniu na rynek produktów w opakowaniach.

Inspektorzy Ochrony Środowiska mogą więcej

W ramach nowelizacji ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska wprowadzono między innymi możliwość prowadzenia tzw. kontroli interwencyjnych, o których nie trzeba zawiadamiać wcześniej przedsiębiorców. Nie ma także wymogu obecności przedsiębiorcy lub jego przedstawiciela podczas takiej wizyty. Kontrolerzy mogą natomiast wejść na teren firmy przez całą dobę. Dodatkowo, rozszerzono uprawnienia inspektorów podczas wykonywania kontroli. Mogą oni np. przeprowadzać czynności kontrolne używając dronów (bezzałogowych statków powietrznych) czy nawet wstrzymać działanie zakładu, jeśli wykryją działalność stwarzającą zagrożenie dla zdrowia lub życia ludzi albo naruszenie warunków korzystania ze środowiska, poprzez np. rozlanie substancji.

Nowe uregulowania prawne z pewnością przybliżają Polskę do standardów niektórych krajów europejskich, zwracających szczególną uwagę na współodpowiedzialność wytwórców i odbiorców odpadów za właściwe gospodarowanie nimi. Na pewno 2018 rok podsumowujemy pełni nadziei na poprawę sytuacji w tym zakresie. Kluczowe będą jednak kolejne miesiące, kiedy ważniejsze zapisy ustaw wejdą w życie i będziemy mogli przyjrzeć się w jakim stopniu zaproponowane rozwiązania rzeczywiście odpowiadają na wyzwania branży – mówi Anna Wójcik-Przybył, ekspert Stena Recycling. 

Walka z plastikowymi jednorazówkami

Inna zmiana w prawie mająca wpływ na branżę odpadową to rezolucja Parlamentu Europejskiego przyjęta 10 października br. Dokument dotyczy wprowadzenia zakazu sprzedaży przedmiotów jednorazowego użytku. To odpowiedź UE na narastający problem zanieczyszczenia mórz i oceanów produktami z tworzywa sztucznego, które stanowią obecnie około 70% odpadów w wodach światowych. Wg proponowanych zapisów kraje członkowskie byłyby zobowiązane do:

- wprowadzenia od 2021 roku zakazu wykorzystywania i sprzedaży plastiku jednorazowego użytku, dla którego dostępne są alternatywy,

- zredukowania do 2025 roku plastikowych produktów, które nie mają w tej chwili alternatywy,

- do 2025 roku osobnego zbierania i poddawania recyklingowi 90% plastikowych butelek do napojów,

- zmniejszenia do 25% do 2025 roku konsumpcji produktów z tworzyw sztucznych, których nie można zastąpić,

- zredukowania o 50% do 2025 roku i o 80% do 2030 roku odpadów po produktach tytoniowych, zwłaszcza zawierających plastik.

Planowane przepisy UE mogą oznaczać ogromną pozytywną zmianę dla wszystkich mieszkańców Wspólnoty, dlatego będziemy uważnie śledzić dalszy proces legislacyjny związany z ich wdrażaniem. Warto jednak zwrócić uwagę, że, niezależnie od norm prawnych, na rynkach zagranicznych oraz w Polsce jest coraz więcej firm, które zmieniają swoje modele biznesowe rezygnując z plastikowych kubków, słomek czy worków i szukając dla nich alternatyw. Właśnie do takiej odpowiedzialności zgodnej z zasadami Gospodarki Obiegu Zamkniętego zachęcamy zarówno przedsiębiorców jak
i konsumentów – komentuje Anna Wójcik-Przybył.

Niezależnie od tego jak dobre jest prawo, a 2018 rok pokazał, że w tym kierunku dzieje się coraz więcej zarówno w Polsce jak i w UE, realna poprawa gospodarki odpadami nie jest możliwa bez szerokiej edukacji i współpracy podmiotów gospodarczych i obywateli oraz zmiany myślenia, postaw i stylu życia – podsumowuje Anna Wójcik-Przybył.