Gdański Szlak Wodociągowy oddany mieszkańcom

Już od dziś – 3 grudnia, miejska Spółka Gdańska Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna (GIWK) udostępnia kolejny, ostatni na tym etapie, punkt  Gdańskiego Szlaku Wodociągowego – wnętrze Zbiornika Wody Stary Sobieski. Została w nim przygotowana wystawa „woda dla pokoleń – historia gdańskich wodociągów”. Prezentowane eksponaty związane są z historią wodociągów i samego zbiornika, pochodzącego z 1911 roku. Uroczyste otwarcie zbiornika i wystawy odbyło się w piątek 30 listopada.

W otwarciu wystawy udział wzięli Prezes GIWK – Pan Jacek Skarbek, Dyrektor Wydziału Gospodarki Komunalnej Gdańskiego Magistratu – Pan Sławomir Kiszkurno i przedstawiciele Komisji Europejskiej – Pani Karolina Tilman i Pan Krzysztof Dzięcielak oraz zaproszeni goście – przedstawiciele instytucji zaangażowanych w realizację projektu. Uroczystość poprowadziła rzecznik GIWK – Pani Monika Piotrowska – Szypryt.

Po części oficjalnej, goście zostali zaproszeni do wnętrza Zbiornika Wody Stary Sobieski, gdzie w oprawie dźwiękowej usłyszeli na żywo flet i śpiew uzupełniony tańcem z ekspresyjną choreografią. Wszystko dzięki specjalnie przygotowanemu z tej okazji spektaklowi tancerki i choreografki Agafii Wieliczko i flecistki Maji Miro Wiśniewskiej pod tytułem „Kończą mi się słowa”. Zwiedzili także przygotowaną wewnątrz obiektu wystawę przedstawiającą historię wodociągów w Gdańsku, dzięki której GIWK przywrócił pamięć o dziedzictwie gdańskich inżynierów i architektów.

Gdański Szlak Wodociągowy został zrealizowany

Zbiornik Wody Stary Sobieski jest ostatnim punktem na tym etapie projektu pn. Gdański Szlak Wodociągowy, którego otwarcie zakończyło z sukcesem wieloletnie działania Spółki GIWK. Szlak w obecnym kształcie składa się trzech punktów widokowych i trzech zbiorników wody: Kazimierz na Wyspie Sobieszewskiej, Stara Orunia i Stary Sobieski.
 

- To nasz prezent dla wszystkich mieszkańców Gdańska - mówi Jacek Skarbek, prezes Spółki. Mamy satysfakcję z całości pracy wykonanej przez naszą firmę wraz z miastem Gdańsk. Każde z miejsc Gdańskiego Szlaku Wodociągowego to nie tylko piękne widoki na Gdańsk, ale i spora dawka wiedzy, którą przekazują tablice informacyjne i wystawy w udostępnionych obiektach. Ekspozycja, którą przygotowaliśmy w Zbiorniku Stary Sobieski jest przekrojowa i interdyscyplinarna, łączy sztukę i historię, a jej przygotowanie zajęło nam kilka lat.

Echo dawnych czasów

Zbiornik Wody Stary Sobieski został wybudowany w 1911 r. i włączony do sieci wodociągowej miasta. Woda do zbiornika usytuowanego na wysokości 43,3 m n.p.m. (na Górze Szubienicznej zwanej dziś Górą Wodociągową), była dostarczana rurociągiem przez przepompownię Sobieski.
Obiekt zbudowano na planie koła o średnicy 47 m (pow. 1670 m2, kubatura 8238 m3), jako żelbetowy monolit. Wyposażony został w komorę zasuw oraz dwie, centrycznie zlokalizowane komory wodne o łącznej pojemności 5 tys. m3 – każda po 2,5 tys. m3.
Znajdujący się pod ziemią zbiornik, ze względu na swoją budowę – żelbetową konstrukcję, instalacje i formę – uznany jest za ewenement wśród tego rodzaju obiektów. Na uwagę zasługuje również jedyny zewnętrzny element, czyli potężna ściana frontowa. Jej indywidualny charakter wyróżnia się na tle innych zbiorników, zarówno pod względem wymiarów (12,8x6,3 m), jak i opracowania architektonicznego w stylu neoklasycystycznym. Do dzisiaj nie wybudowano w Gdańsku zbiornika podziemnego, który mógłby się równać ze Zbiornikiem Sobieski, zarówno efektownością architektury, jak i konstrukcji. Pokonując obydwa pierścienie (komory wodne): zewnętrzny, o imponującej akustyce, określanej mianem groty szeptów (echo utrzymuje się nawet do 7 sek.) oraz wewnętrzny z częścią centralną, można podziwiać niezwykłą specyfikę tego miejsca, której uzupełnieniem jest obecnie przestrzeń ekspozycyjna.

Remont zbiornika

Zbiornik został wycofany z eksploatacji pod koniec lat 70. ubiegłego wieku i przez lata popadał w ruinę, do czasu kiedy miejska Spółka GIWK postanowiła podjąć się jego odrestaurowania i włączenia do obiektów Gdańskiego Szlaku Wodociągowego. Od samego początku zakładano, że wewnątrz zbiornika powstanie wystawa, jednak możliwość jej montażu była uzależniona od kondycji konstrukcji, która jak się okazała wymagała gruntownego remontu. Prace na zbiorniku rozpoczęły się w 2016 r. i zostały zakończone w sierpniu 2017 r. Koszt przystosowania obiektu do zwiedzania wyniósł nieco ponad 1,4 mln PLN.

„Woda dla pokoleń – historia gdańskich wodociągów”

To hasło przewodnie wystawy, które nawiązuje do cylindrycznego wnętrza zbiornika i treści ekspozycji. Najciekawszym elementem wystawy jest sam zbiornik wody, który zasilał mieszkańców Gdańska w wodę pitną przez ponad 60 lat. i po wyłączeniu z eksploatacji, czekał długo na swoją szansę. Z kolei sama wystawa zawiera różnorodne, historyczne i zarazem wartościowe eksponaty. Do najciekawszych należą: studnia z przyłączem drewnianym z XVIII w. odkopana podczas badań archeologicznych przy ul. Długie Ogrody 28, studnia typu weneckiego z drewna sosnowego, odkryta na terenie Muzeum Narodowego w Gdańsku, przy ul. Toruńskiej, fragment gdańskiego wodociągu z rur drewnianych z ołowianymi łącznikami z XVIII w., odkopany przy ul. Kamienna Grobla oraz „list w butelce” – kapsuła czasu pochodząca z 1869 r., pozostawiona w Zbiorniku Wody Stara Orunia przez jego budowniczych.

Kończą mi się słowa

Uroczystość otwarcia uświetnił występ tancerki i choreografki Agafii Wieliczko i flecistki Maji Miro Wiśniewskiej pod tytułem „Kończą mi się słowa”. Koncepcja spektaklu opierała się na grafikach Mai Miro-Wiśniewskiej – abstrakcyjnych formach i liniach, które stały się punktem wyjścia dla choreografii opartej się na technikach teatru tańca i tańca fizycznego. Istotnym podłożem spektaklu stała się wewnętrzna architektura i unikatowa akustyka zbiornika. W oprawie dźwiękowej można było usłyszeć na żywo flet, śpiew i struktury rytmiczne; w warstwie ruchowej – ekspresyjną choreografię, wpasowującą się w przestrzeń zewnętrznego pierścienia.

Warto podkreślić, że sztuka zagościła na stałe we wnętrzu Sobieskiego, po którego zewnętrznym pierścieniu zwiedzających prowadzić będzie instalacja artystyczna „Limity”, autorstwa Katarzyny Krakowiak. Dzięki niej, dominantami w tej przestrzeni, stały się dźwięk i światło, co pozwala wyeksponować wyjątkowość akustyki tego miejsca. Instalacja przywołuje słowa Jamesa Ballarda – „Budynek pamięta i w murach ma zapisany dźwięk, którego nie da się usunąć”.
 

Zwiedzanie już od 3 grudnia 2018 r.

Zbiornik Wody Stary Sobieski wraz z wystawą zostanie udostępniony do zwiedzania od dnia 3 grudnia 2018 r. Każdy, zainteresowany wejściem do wnętrza, musi wcześniej zapisać się, korzystając z formularza dostępnego na stronie

http://www.giwk.pl/gdanskiszlakwodociagowy/zapisynaobiektygsw/zapisyzwss.html.

Obiekt będzie dostępny sześć dni w tygodniu, z wyłączeniem środy. Bilet wstępu kosztuje 5 zł. Zwiedzanie wyłącznie z przewodnikiem. Orientacyjny czas zwiedzania to ok. 75 minut.

Godziny otwarcia:

– Od grudnia do końca lutego – w godzinach 10:00-16:00 – maksymalnie 4 grupy (wejścia co 1,5 godz., ostatnie o godz. 14:30)
– Od marca do końca listopada – w godzinach 10:00-17:30 – maksymalnie 5 grup (wejścia co 1,5 godz., ostatnie o godz. 16:00)

W bezpośrednim sąsiedztwie zbiornika znajduje się punkt widokowy Antoni i Park Nostalgiczny, gdzie w zadumie można spacerować po alejkach dawnego cmentarza krematoryjnego. Tak więc są aż trzy powody, by odwiedzić to zapomniane dotąd miejsce i spędzić niepowtarzalne chwile z historią Gdańska, jego mieszkańców i wodociągów.

Realizacja Gdańskiego Szlaku Wodociągowego została dofinansowana ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020. Całkowite koszty projektu wyniosły ok. 8,8 mln zł, a przyznane dofinansowanie to 70% kosztów kwalifikowanych, czyli około 3,3 mln zł.