Poddasze użytkowe a kwestia akustyki. O czym powinien pamiętać projektant?
Poddasze użytkowe to miejsce, gdzie inwestorzy często aranżują swoje sypialnie oraz domowe strefy wypoczynku, co na projektancie wymusza szczególną dbałość nie tylko o dobrą izolacyjność termiczną, ale i akustyczną. Gra warta jest jednak świeczki. Zmniejszenie poziomu hałasu o 10 dB pozwala na aż dwukrotne obniżenie dźwięku docierającego do użytkownika. Jak materiały wykorzystywane do konstrukcji dachu i ścianek działowych wpływają na parametry akustyczne poddasza? O czym warto pamiętać, projektując tę właśnie strefę?
Podstawową miarą skuteczności w ograniczaniu przepływu dźwięku przez ścianę, dach, podłogę, drzwi, okno bądź dowolną inną przegrodę, jest wskaźnik izolacyjności akustycznej R. Kiedy fala dźwiękowa napotyka przegrodę (na przykład pomiędzy dwoma pomieszczeniami albo pomiędzy wnętrzem poddasza, a dachem), jej część odbija się, a część przechodzi przez konstrukcję działową. Im większa wartość straty w transmisji, tym skuteczniej dana przegroda działa jako bariera dla niechcianego hałasu. To, jak stosunkowo nieduża poprawa wskaźnika izolacyjności akustycznej pozwala ograniczyć wielkość transmisji dźwięku, prezentuje poniższa tabela:
Podczas ogólnego określania charakterystyki akustycznej przegrody izolację akustyczną ocenia się pojedynczą wartością. Norma EN ISO 717-1 określa metodę ewaluacji za pomocą ważonego wskaźnika izolacyjności akustycznej RW. W tym celu wartość R należy uzupełniać dwoma współczynnikami C, które stosuje się do dwóch modeli widm hałasu, w zależności od jego rodzaju. Te dwa współczynniki, RW + C oraz RW + Ctr, zawierają zakres częstotliwości 100–3150 Hz, który może zostać rozszerzony do 50–5000 Hz.
Z punktu widzenia budownictwa mieszkaniowego bardziej interesować nas będzie współczynnik RW + C, a więc charakterystyka pogłosowego współczynnika pochłaniania dźwięku w funkcji częstotliwości, która określa wartość tego współczynnika pochłaniania dla konkretnych pasm tercjowych lub oktawowych. Wartość ta odnosi się do takich zjawisk, jak standardowe działania bytowe (rozmowa, włączona muzyka, radio, telewizja) czy ruch kolejowy przy średnich i wysokich prędkościach.
Kwestię osobną stanowi zdolność materiałów i konstrukcji budowlanych do absorpcji dźwięku. Jeśli pomieszczenie nie posiada żadnych dźwiękochłonnych powierzchni, dźwięk będzie się odbijać i minie dość dużo, zanim wygaśnie całkowicie. Właściwości dźwiękochłonne materiału są wyrażane przez współczynnik pochłaniania α, będący funkcją częstotliwości. α przybiera wartości w zakresie od 0 do 1 czyli od całkowitego odbicia do całkowitego pochłaniania.
Zdolność materiału do pochłaniania dźwięku zazwyczaj przedstawia się za pomocą współczynników mierzonych w różnych częstotliwościach. W praktyce oznacza to, że jeden materiał ma wiele różnych współczynników pochłaniania w zależności od częstotliwości dźwięku. Ważony współczynnik pochłaniania dźwięku αw jest wynikiem porównania wartości współczynnika pochłaniania dźwięku przy standardowych częstotliwościach i krzywej odniesienia, zgodnie z ISO 11654.
Dźwiękoszczelność i dźwiękochłonność konstrukcji na poddaszu
W przypadku konstrukcji jednowarstwowych transmisja następuje zgodnie z prawem masowym, co oznacza że im masywniejsza struktura, tym mniejsza ilość przechodzącego dźwięku. Zasada ta traci jednak swoje znaczenie w przypadku ścianek działowych i dachu, które nie mogą wszak przekraczać pewnej określonej wagi. Jak podkreśla Adam Buszko, ekspert firmy Paroc, w kontekście lekkich konstrukcji składających się z wielu warstw, zastosowanie znajduje prawo masa-sprężyna.
Jeśli wykorzystamy bardzo chłonny materiał w charakterze warstwy sprężynującej, to wydatnie poprawimy izolację akustyczną przegrody. Wypełniając jej wnętrze izolacją, możemy zwiększyć wskaźnik izolacyjności akustycznej o 5-10 dB, a więc nawet dziesięciokrotnie w porównaniu do przestrzeni pustej .
O parametrach akustycznych poddasza decyduje dobór nie tylko jednego materiału, lecz całego systemu materiałów. Do tworzenia ustrojów wykorzystać można zarówno typowe wyroby dźwiękochłonne, jak też materiały budowlane, które same nie mają zdolności pochłaniania dźwięku (np. płyty g-k), ale przy połączeniu z kilkoma innymi produktami zdolność tę nabywają. W przypadku dachu będzie to na przykład poszycie czy łączniki funkcjonujące jako tłumiki drgań. W przypadku ścianek – rodzaj pokrycia i jego wykończenie. Adam Buszko podkreśla, że należy też oczywiście pamiętać o materiale izolacyjnym.
Znaczne zwiększenie redukcji hałasu transmitowanego przez dach możliwe jest dzięki zastosowaniu izolacji z wełny kamiennej w układzie dwuwarstwowym lub trójwarstwowym, gdzie pierwszą warstwę z płyt PAROC WAS 25t, traktowaną jako paroprzepuszczalną osłonę wiatroizolacyjną, układa się między krokwiami, nad podstawową warstwą izolacyjną z płyt PAROC UNS 34 lub PAROC UNS 37z, które z kolei można też zastosować dodatkowo w podbiciu pod krokwiami.
Grubość materiału ma ogromny wpływ na właściwości dźwiękochłonne materiału. Wysokie częstotliwości (powyżej 500 Hz) są łatwiejsze do kontrolowania za pomocą wełny mineralnej o grubości 30-50 mm. Większe wyzwanie stanowią dźwięki w częstotliwościach poniżej 500 Hz. W tym przypadku potrzeba grubszych płyt wełny mineralnej, aby osiągnąć lepsze pochłanianie dźwięku. Grubość materiału można kompensować przestrzenią powietrzną za stropem akustycznym lub panelem ściennym.
Komfort akustyczny na poddaszu – to brzmi dobrze
Hałas w budynkach to w najlepszym wypadku niedogodność, w najgorszym – przyczyna bezsenności, rozdrażnienia, a nawet poważnych schorzeń układu nerwowego i krwionośnego. W obliczu postępującej urbanizacji warto zatem zadbać o rzetelne potraktowanie kwestii komfortu akustycznego już na etapie projektu.
