5 porad dla taty, czyli wszystko o urlopach dla ojców

Na urlop ojcowski, jak podaje Ministerstwo Pracy, Rodziny i Polityki Społecznej, w pierwszych czterech miesiącach 2016 roku zdecydowało się 43,4 tysiące panów, a w tym roku – liczba ta przekroczyła już 50,5 tys. ojców. Z kolei z prawa do urlopów tacierzyńskich skorzystało od początku 2017 r. już 4,6 tysięcy tatusiów. Urlopy dla ojców cieszą się z roku na rok coraz większą popularnością, a ojcowie mogą korzystać z kilku rozwiązań, by aktywnie uczestniczyć w wychowaniu malucha. Z okazji Dnia Ojca Pracuj.pl przygotowało specjalny poradnik dla rodziców, który przeprowadzi ich przez gąszcz rozwiązań prawnych.

Wedle prawa, ojciec może skorzystać z trzech typów urlopów związanych z narodzinami dziecka, są to: urlop ojcowski, urlop tacierzyński, urlop rodzicielski. Każdy z tych urlopów można wykorzystać w określonym momencie życia dziecka i na określonych zasadach. To co ważne - urlopy dla ojców nie są zależne od urlopu wypoczynkowego i nie zmniejszają jego wymiaru.

1. URLOP OJCOWSKI - GDY MĘŻCZYZNA ZOSTAJE OJCEM

Urlop ojcowski jest uprawnieniem przysługującym wyłącznie pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko. Urlop ojcowski to czas dla taty i dziecka, który nie jest zależny od urlopu macierzyńskiego. Wymiar urlopu ojcowskiego wynosi do 2 tygodni, niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. W tym czasie, Tacie przysługuje zasiłek macierzyński - 100% średniego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy.

Ojcowie mogą z niego skorzystać w tym samym czasie co matki lub w dowolnym momencie – od razu, gdy dziecko przyjdzie na świat lub w dwóch częściach (po jednym tygodniu), jednak nie później niż do 24 miesięcy od urodzenia potomka. Z urlopu ojcowskiego może skorzystać także rodzic, który nie jest w związku małżeńskim z matką dziecka, a także rodzic rozwiedziony. Co ważne, na jego długość nie ma wpływu liczba dzieci. W czasie urlopu tacie przysługują takie same prawa, jak kobiecie w ciąży – jest chroniony przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę.

Kto może z niego skorzystać? Urlop ojcowski może zostać przyznany wyłącznie pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę. Należy złożyć pisemny wniosek do pracodawcy nie krócej niż na 7 dni przed planowanym urlopem. Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika. Warto zaznaczyć również, że urlop ojcowski nie wpływa na obniżenie wymiaru urlopu wychowawczego.

2. URLOP "TACIERZYŃSKI" – WIĘCEJ CZASU DLA MALUCHA

Urlop macierzyński - nazywany urlopem "tacierzyński" - to kolejny urlop, który może zostać wykorzystany przez młodego tatę, jednak w przeciwieństwie do ojcowskiego jest on zależny od urlopu macierzyńskiego wykorzystanego przez matkę i może maksymalnie trwać 6 tygodni.

Jeśli kobieta nie wykorzysta w całości urlopu, pozostałą jego część może przejąć tata dziecka, jednak pierwsze 14 tygodni zawsze przysługuje jedynie mamom. Dopiero kolejnych 6 tygodni może być rozdzielone między oboje rodziców. Za ten czas przysługuje 100% wynagrodzenia (zasiłek macierzyński). Jednak jeśli matka dziecka wykorzysta urlop w pełnym wymiarze, ojciec już nie będzie mógł z niego skorzystać. 

Kto może z niego skorzystać? Podobnie jak urlop ojcowski, urlop tacierzyński również przyznawany jest tylko tym ojcom, którzy posiadają umowę o pracę. Osoba, która chce skorzystać z urlopu, w pierwszej kolejności musi złożyć swojemu pracodawcy wniosek o udzielenie części urlopu macierzyńskiego - najpóźniej na 14 dni przed jego rozpoczęciem. Wymagane jest również złożenie wniosku przez matkę dziecka, ponieważ urlop tacierzyński rozpoczyna się bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. Z kolei podział urlopu rodzicielskiego jest bardziej sformalizowany.  Jest on udzielany z góry matce dziecka, dlatego przejęcie jego części przez ojca dziecka wymaga złożenia dokumentów zarówno przez mamę, jak i tatę.

3. URLOP RODZICELSKI – TATA NA DOMOWYM ETACIE

Urlop rodzicielski to trzecia opcja, jaką młody tata może wykorzystać. Jest on przydzielany mamie dziecka, jednak po złożeniu odpowiednich dokumentów możliwe jest przydzielenie tego urlopu, w całości lub części, ojcu. Na urlopie rodzicielskim może w tym samym czasie przybywać oboje rodziców, jednak jego łączny wymiar nie może przekroczyć okresu ustalonego przez ustawę. Długość tego urlopu to 32 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka oraz do 34 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka, przy jednym porodzie (dwojaczki, trojaczki itd.).

Kto może z niego skorzystać? Urlop rodzicielski udzielany jest bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego (nie może być ani jednego dnia przerwy), z którego mogła korzystać zarówno mama, jak i tata dziecka. Rodzice mogą go wykorzystać w całości lub maksymalnie w czterech częściach, mają na to czas aż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia. Dodatkowo, zasadniczo żadna z części nie może być krótsza niż 8 tygodni (z wyjątkiem pierwszej części urlopu rodzicielskiego - rodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie nie może być krótsza niż 6 tygodni oraz sytuacji, gdy pozostała do wykorzystania część urlopu jest krótsza niż 8 tygodni). Urlop udzielany jest na pisemny wniosek pracownika, który pracodawca ma obowiązek zaakceptować, jeśli został on złożony w terminie – nie później niż 21 dni przed rozpoczęciem urlopu.

4. TATO, PAMIĘTAJ O BONUSACH

Dodatkowo rodzicom, niezależnie od liczby posiadanych dzieci, przysługują dwa dni opieki nad dzieckiem, które są dostępne już od pierwszego dnia pracy. Nie przechodzą na rok kolejny, dlatego należy pamiętać, aby wykorzystać je w danym roku kalendarzowym. Oczywiście może z nich skorzystać zarówno matka, jak i ojciec dziecka. Uwaga! Jeżeli zostaną wykorzystane przez jednego rodzica, nie przysługują już drugiemu. Dni te nie są wliczane do urlopu i wypłacana jest za nie pełna stawka wynagrodzenia.  

Ponadto, pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika na czas obejmujący 2 dni w razie urodzenia się jego dziecka celem umożliwienia pracownikowi załatwienia ważnych spraw związanych z narodzinami dziecka, np. zgłoszenie urodzenia dziecka w urzędzie. Zwolnienie nie musi obejmować dwóch kolejnych, następujących po sobie dni. (może to być np. na piątek i środę).

5. BENEFITY OD PRACODAWCÓW

Niezależnie od aspektów prawnych, wiele firm oferuje pracownikom, którzy zostali rodzicami, dodatkowe benefity. Warto to sprawdzić u swojego pracodawcy. W niektórych przypadkach, tata może liczyć na dodatkowe 14 dni urlopu od firmy czy pojedyncze dni na opiekę. Ciekawym pomysłem są również warsztaty, szkolenia oraz spotkania z ekspertami, które mają w zamyśle przygotować młodych ojców na fakt pojawienia się na świecie nowego członka rodziny. Popularne stają się również przedszkola zakładowe, a jeśli dana firma nie oferuje podobnego udogodnienia – możliwe są dofinansowania, np. do żłobków. Coraz więcej firm bierze również udział w akcji „2 godziny dla rodziny”, która organizowana jest raz w roku – 15 maja. Jej ideą jest umożliwienie pracownikom wcześniejszego wyjścia z pracy, by mogli spędzić czas z bliskimi oraz zaznaczenie, iż rodzina jest podstawową grupą społeczną, której należy się wiele uwagi.

Kodeks pracy oraz pracodawcy oferują rodzicom szereg udogodnień, dzięki którym rodzic może spełniać się w pracy przy jednoczesnym zatroszczeniu się o sferę prywatną. Warto wiedzieć, czego możemy oczekiwać i jak skorzystać z niektórych przywilejów tak, by zachować harmonię w życiu rodzinnym oraz zawodowym.